Яг өнөөдрийн нөхцөлд Монголд стандарт, байгууллагын стандарт гэхээс илүүтэй Барилгын норм дүрмийн асуудал үндсэндээ шинэчлэх шаардлагатай, шинээр бий болгох шаардлагатай гэж үздэг.
Монгол улсын хэмжээнд нийт 670  Барилгын норм ба дүрэм, Барилгын дүрэм, Удирдлагын баримт бичиг байдгаас тэн хагасыг нь шинэчлэх шаардлагатай гэж үздэг.
Барилгын норматив баримт бичгийг шинээр бий болгох, шинэчлэх үйл ажлыг бүхэлд нь аваад үзвэл жилд шинээр батлуулж буй норматив баримт бичгийн тоог илүү нэмэгдүүлэх, одоогийн барилгын салбарын хурдацтай хөгжилд хөл нийлүүлэх зайлшгүй шаардлага байдаг бөгөөд яг одоогийн нөхцөл байдлаас дараах шинэчлэлүүдийг хийх шаардлагатай байна.
Улс төрөөс шалтгаалсан хүндрэл:
Баримтаас үзвэл 1997 онд 9 ширхэг Барилгын норм, норматив баримт бичиг батлагдаж байсан бол 2011,2012 онуудад 32-38 ширхэг батлагдаж байсан аж. Жил бүр ийнхүү батлагдаж байсан тоо ширхэгийг харвал тус салбарын эдийн засагт нөлөөлдөг эдийн засгийн хүчин зүйл гэхээсээ улс төрийн хүчин зүйлээс норм нормативын шинээр батлагдах, шинэчлэх ажил хоцордог аж.
Жишээ нь, 2000 оны сонгуулийн дараагийн жилд батлагдаж байсан норм норматив баримт бичиг 30 хувиар, 2008 оны сонгуулийн дараагийн жил 40 хувиар, 2012 оны сонгуулийн дараагийн жилээс 60 хувиар тус тус буурч байсан байна.  Хамгийн сүүлд 2012 онд 32 ширхэг БНбД  батлагдаж байсан бол 2013 онд дөнгөж 8 ширхэг БНбД батлагдсан байна. Эндээс шинээр томилогдсон Засгийн газар, сайдуудын үйл ажиллагаанаас хамааран салбарын норм норматив, бодлогын баримт бичиг боловсруулж батлах ажил удааширч,  буурч байсныг харж болно.
Тиймээс Төрийн залгамж халаа бодлогыг алдагдуулахгүй байх, шинээр томилогдож буй сайд, төрийн нарийн бичиг, холбогдох шатны дарга нар ажил хариуцахдаа цаг хугацаа, төлөвлөгөөтэй ажлуудыг саадгүй, нэн түрүүнд явуулдаг байх нь чухал байгаад байна.
 
Үйл ажиллагаанаас шалтгаалсан хүндрэл:
        Ерөнхийд  нь БНбД, БД, УББ-ийг боловсруулах, захиалах ажлыг “Зөвлөх үйлчилгээ” хэмээн үзэж Зөвлөх үйлчилгээний тендерээр сонгон шалгаруулалт явуулдаг ба Захиалагчийн эрх үүргийг Барилгын яамны харъяа одоогийн нэрээр “Барилгын хөгжлийн төв” бараг 1990-ээд оноос хойш хариуцаж байгаа.
Шинээр бий болгох шаардлагатай норматив баримт бичгүүдийг батлагдах хүртэл шатны бүхий л ажлуудыг зарцуулах өдрөөр задлавал дараах байдалтай харагдана.

          Эндээс харахад зарим нэг тодорхой ажлууд дээр шаардагдах хугацаа хэт өндөр байгаа бөгөөд Барилгын норм боловсруулах ажлыг зөвхөн нэг байгууллага хариуцан ажиллаж байгаа нь өнөөгийн хэрэгцээг хангаж хүчрэхгүй байгааг мөн илтгэж байна.
Тиймээс энэхүү үйл ажиллагааг зохион байгуулдаг баг бүрэлдэхүүн, байгууллагыг нэмэх, бодлогын баримт бичгийг “тусгай” хэмээн ангилалд хамааруулж эрх бүхий зөвлөх үйлчилгээ үзүүлдэг, шаардлага хангасан этгээдээр харьцуулалтын арга болон шууд гэрээ байгуулах замаар ажлыг гүйцэтгүүлэх шаардлагатай байгаа юм.
Мөн Зөвлөх үйлчилгээний ажилд хяналт, тавьж, шүүмж хийж байгаа эрх бүхий баг, хувь хүмүүст захиалагчийн зүгээс цалин хөлсийг саадгүй, тэдний хүссэн хэмжээнд хүртэл олгож чаддаг, тэдэнд тийм эрх  байх нь ажлын явцыг хурдасгах гол хүчин зүйл болох юм.
Санхүүжилтээс шалтгаалсан хүндрэл:
        Жил бүр Барилгын тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.1.1-т дурьдсанчлан Барилга угсралтын ажлын төсөвт өртгийн 0,18 хувийн хөрөнгийг барилга угсралтын ажил гүйцэтгэсэн бүх компани аж ахуйн нэгж “Нормчлолын сан” бүрдүүлэхэд зориулж төлөх учиртай ч барилгын нийт 5000 гаруй тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгжүүдээс 400-500 гаруй нь дээрх хураамжийг төлдөг аж.
Нэлээдгүй “рекет” хийж олж авдаг энэхүү хөрөнгө нь жилд ойролцоогор 900-1100 сая орчим төгрөг болох ба энэхүү хөрөнгийг жил бүр зориулалтын дагуу ашиглах эрх нь нийтлэлийн түрүүнд дурьдсанчлан “Төлөвлөгөө” батлуулснаар үүсдэг.
Гэхдээ дээрх мөнгөний эрх нь “Сангийн яам”-д байдаг төдийгүй олон шат дамжлагаар дамжиж байж Захиалагч болох “Барилга хөгжлийн төв”-ийн мэдэлд очдог. Тус төвөөс гүйцэтгэгчид очих гэж мөн л олон саадыг давдаг суртагтай. “Барилга хот байгуулалтын яам”-наас энэхүү хөрөнгөөр жил бүр юу хийсэн , чухам хэдэн төгрөг нь энэхүү “Нормчлолын санд” –аа үлдсэн гэх мэдээлэл ер  өгдөггүй бөгөөд өмнөх Засгийн газруудын үед ч ийм байсаар ирсэн.
Хэдийгээр барилга угсралтын ажлын төсөвт өртөгтэй харцуулахад 0,18 хувь тийм өндөр биш ч зүгээр хэн нэгний халаас руу оруулчих мөнгө бас яасан ч биш учраас барилга угсралтын байгууллагуудад энэ тухай салбарын яам нь тайлагнаж байх үүрэгтэй баймаар.
        Энэ жилийн хувьд дээрх сангийн хөрөнгөнөөс 780 сая төгрөг орчимд ажил хийхээр төлөвлөгдсөн бөгөөд ер нь жилдээ 600 -800 сая төгрөг орчимд хэлбэлздэг тухай эх сурвалжийн мэдээлэл бий. Эндээс харахад Нормчлолын сангийн хөрөнгийн 30-50 хүртэл хувь нь “хэмнэгддэг” гэж хардахаар байгаа юм.
Иймээс “Нормчлолын сан”-ийн хөрөнгийг Захиалагч байгууллагын эсвэл Барилгын яамны шууд мэдлийн дансанд төвлөрүүлж байх, орлого, зарлагын тайлан улирал бүр гаргаж барилгачидад олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан мэдээлдэг байх, санхүүжилт хийх эрхийг цөөн шат дамжлагатай болгож, зарим нэг зайлшгүй үйл ажиллагаанд сангаас хөрөнгийг зохих зөвшөөрөлтэйгээр, хурдтай шийддэг байх зэрэг үйл ажиллагаануудыг хэрэгжүүлвэл зохилтой.
Мэргэшсэн ажилтны дутагдлаас шалтгаалсан хүндрэл:
          Ер нь ганц барилга ч гэлтгүй салбарын заавал дагаж мөрдөх ёстой норматив баримт бичгийг боловсруулах, шинэчлэх ажил нь үнэхээр туршлага, мэдлэг, хөлс хүч шаардсан ажил байдаг. Ийм хэмжээнд хүрэхийн тулд салбартаа дор хаяж 20-оос дээш жил ажилласан мөн салбарын эрдмийн болон мэргэшлийн зэрэгтэй өндөр боловсролтой байх шаардлага тавигдана.
Гэтэл яг үнэндээ салбарт энэ чиглэлээр ажилладаг ердөө 30 хүрэхгүй тооны зөвлөх хувь хүмүүс байна. Эдгээрийн дийлэнх нь тэтгэврийн насанд хүрсэн бөгөөд тун удахгүй бид Барилгын норм дүрмээ боловсруулах чадвартай мэргэжилтэн, албан хаагчдаар дутах болчихоод байна.
Тиймээс ийм эмгэнэлт байдалд хүрэхгүйн тулд залуу боловсон хүчнүүдээ ахмад мэргэжилтнүүдийг дагалдуулж бэлтгэх, их сургуулиуд дээр төрөл бүрийн судалгаа шинжилгээ, лабораторийн үйл ажиллагааг дэмжих, гадаадад нарийн мэргэжлийн чиглэлээр сургах зэрэг арга хэмжээ авах шаардлагатай.
Барилгын стандартын хувьд харьцангуй олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн стандартуудыг манай улсад нутагшуулах замаар батлуулж, ашиглаж байгаа нь гадаадаас импортоор  ирж буй барилгын бараа материал, техник технологооо дагаад бас зөрчилтэй харагдахгүйгээр барахгүй, норм дүрэм шиг тийм ч хойно алхахгүй байна.
         Эцэст нь хэлэхэд манай улс цаг агаарын эрс тэс уур амьсгалтай, тал хангай, зонхилсон хатуу ширүүн нөхцөлтэйгөөс гадна Монгол улсын барилгын салбарын хөгжил суурин амьдралтай улс орны дэргэд тийм ч өндөр биш юм. Тиймээс гадны улс орнуудаас бэлэн норматив баримт бичгүүдийг өөрийн оронд авчирч нутагшуулахдаа ч сайтар шүүлтүүрээр шүүж, шаардлагатай бол туршиж шалгах, лабораторийн нөхцөлд тодорхойлох, бодит байдал дээр хэрэгжүүлж үзэх, тайлан дүгнэлт, судалгааны үндсэн дээр шийдвэр гаргаж норматив баримт бичгийг боловсруулж байх шаардлага үнэхээр бидэнд байна. Учир нь чанартай ажлын цаана урсгасан хөлсний үнэ цэнэ л байдаг шүү дээ.

Идэвхитэн бичигч: “ITGM” ХХК-ийн Ерөнхий инженер Б.Мөнхбаатар