Монгол Улсын Засгийн газраас гэр хорооллын иргэдийг орон сууцжуулахаар зориг шулуудан дахин төлөвлөлтийн төслийг эхлүүлсэн. Энэхүү төслийг  хэрэгжүүлэгчээр шалгасран компаниуд өнгөрсөн 5 дугаар сард батламжаа Нийслэлийн удирдлагуудаас гардаж авсан билээ. Бид энэ удаад СБД-ийн 9, 10, 11, 12 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр дээр орон сууцны 7-р хорооллыг барихаар  “Асар Өргөө” ХХК-ны төслийн зохицуулагч  Э.Мөнхтулгатай ярицлаа.

- Танай компани хэзээнээс үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн бэ?

 “Асар Өргөө ” компани нь 2003 оноос хоёр хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр үйл ажиллагаагаа эхэлж байсан.  Үүнээс хойш тасралтгүй 10 жил барилгын салбартаа бүтээн байгуулалтанд оролцлоо.  Энэ хугацаанд манай компани маш их туршлага хуримтлуулж, хамтран ажиллаж буй байгууллага, улсын комисс  болон иргэдийн итгэлийг хүлээсэн гэж боддог.  Бид барилга, орон сууцаа  чанарын өндөр үзүүлэлттэйгээр хүлээлгэж өгдөг.

    Одоогоор удирдлагын түвшний 20-оод ажилтантай бөгөөд  дотроо зураг төслийн, санхүүгийн, газар тариалан, хаалга цонхны үйлдвэр гэх мэтчилэн  7-8 охин компанитай.

- Ямар шалтгаанаар гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төсөлд оролцох болсон бэ?

Багагүй хугацаанд бид барилгын салбартаа бие даан ажиллаад үйл ажиллагаа маань харьцангуй тогтворжиж, жигдэрсэн болохоор манай компани улс орныхоо өмнө хүлээсэн үүргийн хувьд энэ төсөлд оролцохоор шийдсэн. Нөгөө талаар  нийгмийн хариуцлагын талаасаа тодорхой хэмжээний ажил хийх ёстой. Хөрсний бохирдол, агаарын бохирдол гэсэн тулгамдсан асуудлыг бууруулахад  өөрсдийн чадах чинээгээрээ хувь нэмрээ оруулая гэж уг төсөлд орлцсон. Ер нь барилгын бүх компаниуд ийм зорилгоор тодорхой  төсөлд оролцдог.  Зөвхөн дахин төлөвлөлт гэлтгүйгээр өөр газрууд  дээр орон сууц барьж байгаа хувийн компаниуд бий. Иргэд компани хоёр хоорондоо тохиролцоонд хүрчихсэн байхад улсаас дэмжвэл  тодорхой хийсэн ажилтай байна гэсэн үг. Энэ чинь л нийгмийн хариуцлага.

   Нийслэлчүүдийн хувьд тулгамдаж байгаа асуудал нь агаар, хөрсний бохирдол. Үүнийг бууруулах үүднээс улсаас багагүй хэмжээний төсөв зарцуулсан. Гэвч дорвитой үр дүнд хүрээгүй. Харин эхний 10 жилдээ энэ төслийг хэрэгжүүлээд ирэхээр олон ч яндангийн тоо цөөрнө. Тэгээд хөрсний бохирдлын эх үүсвэр болох угаадас асгах айл өрхийн тоо багасана. Мөн дээрээс нь орчны тохижилт, газар зохион байгуулалт нийслэлд замбараагаа алдчихлаа. Хотын ерөнхий төлөвлөгөө 2020-2030 оныг хүртэл гарсан ч учир дутагдалтай. Учир нь иргэн болгон өөрийнхөө өмчилсөн газар дээр өөрийн өмчийн барилга байшин барина гээд  л зүтгэдэг. Эсвэл газраа хэт өндөр үнээр худалдна гэдэг.  Энэ нь гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг хэрэгжүүлэхэд хүндрэл учруулж байна.  

 Бид газар төлөвлөлт яаж хийх вэ, газар ашиглалтыг яаж зөв зохион байгуулах вэ, ерөнхий төлөвлөгөөтэйгээ яаж уялдуулах вэ гэх мэтчилэн маш олон асуудлууд энэ төслийн явцад гарч байна. Тэр болгоныг бид өөрсдийн нөөц бололцоонд тулгуурлаад шийдвэрлээд явна гэсэн зорилготойгоор уг төсөлд оролцож байгаа.

- Танай компани энэ төслийн хүрээнд нийт хичнээн га газрыг хамарсан бүтээн байгуулалт хийх вэ?   

Манай компани СБД-ийн 9,10,11,12 дугаар хорооны газар нутаг дээр дахин төлөвлөлт хийхээр анхан шатны шалгаруулалтанд тэнцэн эрхийн бичгээ авсан. Ингээд хэсэг хэсгээр 7 блок болгон хуваасан. Газар нутгийн хувьд нийтдээ 45 га газар байгаа. Гэхдээ 25 га газарт нь яг барилгажилтын ажил явагдахаар эхний дүр зураг харагдана. Энэ 25 га-аас  барилга байгууламж барих сонирхолтой хувь хүмүүс болон албан байгууллагууд, улсын болон нийслэлийн өмчийн газрууд гээд тодорхой хувь хэмжээнүүд хасагдах байх. Яг эцсийн байдлаар нарийн тоо гараагүй байна. Ирэх хавар 4 дүээр сараас барилгынхаа ажлыг эрчимтэй эхлэх төлөвлөгөөтэй байгаа.

- Одоогоор төслийн явц хичнээн хувьтай явж байгаа вэ?

Бид хороодын айл өрхүүдийг блокт хуваасан  учраас  яг хувьчилж хэлэхэд хэцүү байна. Гэхдээ эхний блок дээр ажил эхлээд байгаа. Энэ 7 блок дээр эрх авах ёстой. Эхлээд компаниа иргэддээ танилцуулна, танай хороон дээр ийм бүтээн байгуулалт хийх гээд шалгарсан байгаа гэдгээ ойлгуулна. Тэгээд иргэдээс “гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг дэмжиж байна уу” хэрэв дэмжиж байгаа бол энэ компанийг сонгох уу гэсэн сонголтыг өгнө. Тэгээд тухайн хорооны иргэдийн сонголтон дээр үнэдэслэн  дараагийн шатны ажил руу орно. Нэг блокт оролцоогоор 80-100 орчим айл өрх оногдож байгаа.  Эдгээр айлуудаас  75 хувьтай нь гэрээ байгуулах хэрэгтэй. Одоогоор эхний блок дээр гэрээслэлт 65 хувьтай байна. Энэ нь дотроо хоёр хуваагдаж байгаа. Өөрсдөө барилга байгууламж барих гэж байгаа хувь хүмүүс болон албан байгууллагуудтай хамтран ажиллах, нөгөө талд нь иргэдийн хүлээн зөвшөөрсөн хэсэг бий.  Бид ерөнхий төлөвлөгөөгөө танилцуулна. Нийслэлээс хугацаа зааж өгөөд тэдгээр блокийн айл өрхүүдээс судалгаагаа аваад, үүнээс 51-ээс дээш хувийн санал авбал тухайн хэсэг дээр төсөл хэрэгжинэ.

Он гараад хэсэгчилсэн айл өрхүүдээр шаталсан байдлаар санал авна.

- Судалгаа авч байхад хамгийн хүндрэлтэй асуудал нь юу байна вэ?

  Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт нь манай улсын хувьд анхдагч зүйл. Эхний удаа оролцож байгаа бидэнд туршлага дутаж байгаа. Эндээс ажиглагдаж байгаа нэг зүйл нь хувь хүн өөрийнхөө эрх ашгийг урьтал болгох нь  мэдээж хэрэг. Харин нийтийн эрх ашиг гэдэг зүйлийг ард иргэдэд ойлгуулах хэрэгтэй. Хамгийн хүндрэлтэй зүйл бол энэ. Тэгэхээр бид нэг хүний эрх ашиг, нийтийн эрх агшийн аль илүү байхыг ойлгуулах гэж хичээж байна. Иргэд ийм ухамсрыг л өөртөө бий болгох хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл хувь хүнийхээ нийгэмд хүлээсэн хариуцлагаа ухамсарлаасай гэж байгаа юм. Хэдийгээр цаг хугацааны хувьд удаан байгаа ч иргэдтэй тохиролцоонд хүрнэ.

СБД-ийн эдгээр хороодод нийтдээ 750 гаруй айл өрх байгаа. Жишээлбэл “Иргэн Доржтой бэлэн мөнгөөр тохиролцоонд хүрлээ гэж бодъё. Гэтэл Доржийн цаад талын хамар хашааны хүн гарч ирээд танайх Доржийн газрыг бэлэн мөнгөөр авчихаад одоо яагаад манайхыг бэлэн мөнгөөр авч болдоггүй юм” гэсэн ийм санхүүгийн хүндрэл гарах магадлалтай. Тиймээс газрыг байраар гэдэг сонголттойгоор иргэдтэй уулзалтуудыг хийж байгаа. Эхний ээлжийн айлуудтай ойлголцоод ирэх хавраас тэдгээр айлууд газраа чөлөөлж өгөхөөр болоод байна.

- Энэхүү төсөл манайдаа анхдагч учир гадаад орунуудын туршлага, зөвлөгөөг авсан уу?

“Гэр хорооллын хөгжлийн газар” Японы “JICA”байгууллагуудтай хамтран сургалт зохион байгуулсан. Хот төлөвлөлтийг  хэрхэн амжилттай хийх, иргэдийн оролцоотой бүлэг үүсгээд  тэдгээр бүлгүүдээр дамжуулан иргэдэд төлөвлөлтийг сайн ойлгуулахыг зөвлөсөн. Мөн НҮБ-ын “ХАБИТАТ” байгууллагаас иргэдтэй газрын харилцааны асуудал дээр хэрхэн зөвшилцөн ойлголцох зөвлөгөөг авч байгаа.

- Төсөлд хамрагдах айлуудыг хааш нь нүүлгэн шилжүүлэх вэ?

Энэ ажил гэрээн дээр үндэслэн хийгдэнэ. Эхлээд компани иргэн хоёрын хооронд хоёр талд гэрээ хийгдэнэ. Гэрээнд ямар заалтууд байгаагаас шалтгаалаад тодорхой хугацааны дараа байрандаа орно. Тэгэхээр бид аль аль талдаа харилцан ойлголцолтойгоор гэрээг байгуулах гэж хичээж байна. Түрээсийн байрны асуудлыг шийдэх гэж байгаа. Нүүлгэн шилжүүлэлт хийж байгаа айл өрхүүддээ тодорхой хэмжээний зардлыг өгөөд орон сууц баригдтал тэнд нь байлгах юм.

- Танай бүтээн байгуулалт хийх гэж буй нутаг дэвсгэр дээр хичнээн цэцэрлэг, сургууль баригдахаар төлөвлөгдсөн бэ?

СБД-ийн 9,10,11,12 хорооны нутаг дэвсгэр их онцлогтой. Бид ерөнхийд  нь гурван бүсэд хуваасан байгаа. Хамгийн баруун хэсэг нь “100 айл” буюу барилгын материал худалдаалагчдын байрладаг хэсэг бий. Энэ хэсгийг худалдаа, үйлчилгээний эрхэлсэн хэсэг болгохоор төлөвлөсөн. Харин голын хэсгийг яг 10.000 айлын орон сууц барихаар зураг төсөл хийгдсэн. “Асар Өргөө” компани эхний “И” блокийнхоо 60 хувьд ногоон байгууламж барихаар төлөвлөж байгаа. Герман, Унгарын барилгын компаниудтай хамтарч зураг төслийг хийсэн. Ингэснээр намгархаг хэсгээр нь барилгуудыг яаж барих, тэгш газруудаар нь ямар барилга орон сууц баривал таарч тохирох вэ гэдэг судалгаа 2 дугаар сард бэлэн болно. Одоогоор нэг сургууль, нэг цэцэрлэг төлөвлөсөн. Хичнээн хэмжээний айл өрхүүдийн дунд сургууль, цэцэрлэгийн насны хүүхэд байхаар тооцоо гарч байна түүнийг үндэслэн сургууль цэцэрлэгүүд барина. Дээр нь СБД-ийн нэгдсэн эмнэлгийн барилгыг бас барихаар төлөвлөсөн. Дүүргийн эдийн засаг хөгжлийн газраас бидэнд олон нийтэд чиглэсэн соёл, спорт, эмнэлгийн байгууламжуудыг барих санал ирсэн. Үүнийг ерөнхий төлөвлөгөөтэйгээ уялдуулан зохих журмынхаа дагуу хийнэ.      

- Ярилцсанд баярлалаа. Их бүтээн байгуулалт тань амжилт хүсье.

Баярлалаа. Гэр хорооллын иргэд маань нийтийнхээ эрх ашгийг бодоод өөрсдийнхөө эрүүл, аюулгүй, тав тухтай орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэхд санаачлага гаргана гэдэгт итгэж байна.   

 Ярилцсан: И.Алтангэрэл