Ц.Баярсайхан сайд салбарын хөгжлийн бодлого, шинэчлэлтийн асуудлыг байнга ярьж энэ салбарт оюунлаг өөрчлөлтүүдийг зоригтой бас хурдтай хийхийг сануулдаг.
Энэ ч үүднээс яам 2014 онд барилга, хот байгуулалтын салбарын 17 хуулийн төсөл, Хот байгуулалт, газар, геодези, зураг зүй, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний салбарын талаар төрөөс баримтлах 4 бодлогын баримт бичиг бүхий томоохон, дорвитой эрх зүйн актуудыг шинээр болон шинэчилсэн байдлаар боловсруулж байна.
Эдгээр баримт бичгүүдэд тулгуурлан салбарын хөгжлийн бодлогын асуудлаа тодорхойлох юм.
Өөрөөр хэлбэл яам, Засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээс гадна ойрын 10-15 жилд баримтлах салбарынхаа хөгжлийн бодлогоо тодорхойлно гэсэн үг.
Энэ ажилд манай яамны Г.Мэргэнбаяр даргатай Стратегийн бодлого, төлөвлөлтийн газар ихээхэн санаачилгатай, бас бүтээлч байдлаар хандаж байгааг зориуд тэмдэглэж байна.
Аливаа эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх ажлын нэг гол хүчин зүйл нь хяналт шалгалт хийх явдал юм.
Энэ ажлын хүрээнд барилгын салбарт аливаа барилга байгууламж барихад баригдах газарт нь улаан шугам тавихаас эхлээд тухайн барилгын угсралтын ажил явагдаад дуусах, ашиглалтад хүлээлгэн өгөх бүхий л үйл явцад тавих хяналт шалгалтын иж бүрэн системийг нэвтрүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа.
Харин барилга байгууламжийн зураг төслийн ажлын чанар, зураг төсөлд тавих экспертизийн хяналт шалгалт стандарт шаардлагад бүрэн нийцсэн байх ёстой.
Энэ ажилтай холбогдуулж барилгын захиалагч, гүйцэтгэгч, зураг төсөл, мэргэжлийн хяналтын байгууллага, Барилга, хот байгуулалтын яамны зүгээс, шаардлагатай гэж үзвэл захиалагч, ашиглах байгууллагын зүгээс тавих хяналт шалгалтыг календарьчилсан график, төлөвлөгөөний дагуу давхардуулахгүйгээр, барилгын тодорхой үе шатуудад тогтмол хийж байх явдлыг хэвшүүлэх юм.
Дээр дурьдсан байгууллагууд нь: хяналт шалгалтын хүрээнд барилгын ажлын зохион байгуулалт хэр оновчтой эсэх, инженер техникийн ажилтан, мэргэжилтэй ажилчид болон машин механизм, багаж, тоног төхөөрөмжийг шаардлагатай тоо хэмжээгээр ажиллуулж буй байдал, барилгын материалын хангамж, түүнийг төлөвлөсөн хэмжээгээр бэлтгэсэн байдал, мөн туслан гүйцэтгэгч байгууллага байвал түүний чадвар зэргийг үзэж шалгах болно.
Ялангуяа арматур зангидах, арматурын байрлал, гагнаасны чанар, бетон цутгалт ба бэхжилтийн үеүдэд хяналт шалгалтыг ойр ойрхон хийх, барилгын материалын чанарыг шалгах явдал нэн чухал.
Тухайн барилга обьект батлагдсан гэрээний хугацаанд зураг төслийн дагуу хийгдэж байна уу, хэрвээ хийгээгүй бол ажлыг нь зургийн дагуу хийлгэхийг шаардаж хийлгэдэг болох юм.
Барилгын гол гол үе шат нэг бүрийг гүйцэтгэх ажлын нарийвчилсан төлөвлөгөөтэй эсэх, ажлын явцад ямар бичиг баримтуудыг үйлдсэн байх, ажилчид хөдөлмөр хамгааллын хувцас хэрэглэлээр бүрэн хангагдсан эсэх, нийгмийн даатгалд хамрагдсан байдал зэргийг тодорхой хянана.
Мөн барилгын үе шат бүрт хийсэн хяналт шалгалтын ажил нэг бүрийг заавал гэрэл зургийн хальсанд буулгаж баталгаажуулахыг шаардана.
Түүнчлэн барилгын ажлын гүйцэтгэлийг санхүүжилттэй нь уялдуулан хянаж шалгана.Учир нь барилгын компаниуд гүйцэтгэлээ нэмэгдүүлж, борлуулалтаа өсгөхийн тулд илүү гүйцэтгэл бичих, санхүүжилт авах гэж асуудалд хандаж болзошгүй байдаг.
Барилгын ажлын явц, гэрээний гүйцэтгэл, чанар байдлыг хянаж, хэмжилт хийхээс гадна бичиг баримтуудыг хянаж шалгана.
Барилга угсралтын ажлын явцад гарсан эвдрэл гэмтлийг үзэж шалгана. Барилгын гадна болон орчны зам талбайн тохижилт, гэрэлтүүлэг, өнгө үзэмжийг сайтар үзнэ.
Яамны зүгээс дээрх ажилтай холбогдуулж Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын удирдлагуудтай уулзалт, ярилцлага зохион байгуулах, хамтарч ажиллах төлөвлөгөө, гэрээ байгуулах ажлуудыг хийж байна. Мөн эрсдэл өндөртэй байгууллага, аж ахуйн нэгж, газар, хэлтэс, ажил, үйлчилгээнд дотоод аудит хийх, хяналт шалгалт явуулах чиглэл барьж байгаа юм.
Энэ үүднээс манай яам Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газар, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар, Монголын хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах нийгэмлэгүүдийн нэгдсэн холбоотой хамтран “Орон сууцны барилгын чанар, худалдах, худалдан авах гэрээ”-ний хэрэгжилтэд хяналт шалгалтыг хийж, дүнг удахгүй холбогдох байгууллагын удирдлагуудад танилцуулахаас гадна хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлээр олон нийтэд мэдээлэх юм.
Харин Засгийн газрын зүгээс барилгын салбарын асуудалд анхаарал хандуулж бүх яамдын Барилга захиалагчийн албадыг төвлөрүүлж, манай яамны дэргэд ажиллуулах шийдвэр гаргах гэж байгаа нь нэг талаас салбарын хөгжлийн бодлого, нөгөө талаас эрсдэлийн менежменттэй холбоотой асуудал болж байна.
Энэ бол их зөв шийдвэр, бас зөв алхам болох ёстой.
Засгийн газрын 2012 оны 129 дүгээр тогтоолоор баталсан “Дотоод аудитын дүрэм”, Сангийн сайдын 2013 оны 29 дүгээр тушаалаар батлагдсан Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн дэргэдэх “Дотоод аудитын хорооны дүрэм”-ийг үндэслэн Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2013 оны 98 дугаар тушаалаар яамны Дотоод аудитын хороог байгуулж, даргаар нь сайд Ц.Баярсайхан, гишүүдээр нь яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Р.Эрдэнэбүрэн, Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын дарга Д.Мөнхбаатар болон мэргэжлийн байгууллагын хараат бус төлөөлөл болох Удирдлагын академийн санхүү эрхэлсэн дэд захирал, доктор Ph.D М.Мөнхболд, ШУТИС-ийн Барилгын инженер, архитектурийн сургуулийн ахлах багш, доктор Ph.D Ц. Оюунцацрал нарын хүмүүс ажиллаж байна.
Энэ хорооны нарийн бичгийн даргаар миний бие ажилладаг юм.
Хорооны үйл ажиллагаа Дотоод аудитын дунд хугацааны болон жилийн төлөвлөгөөг хянаж батлахаас эхлээд санхүүгийн болон нийцлийн, гүйцэтгэлийн аудитын тайлангуудыг хэлэлцэж, холбогдох шийдвэрүүдийг гаргахад чиглэж байна.
Ер нь дотоод аудит гэдэг нь тухайн байгууллагын үйл ажиллагааны үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх, сайжруулахын тулд хийдэг, бие даасан, хараат бус, бодитойгоор баталгаажуулах, зөвлөх үйл ажиллагаа юм.
Мөн дотоод аудитын гол зорилго нь товчоор “байгууллагын үйл ажиллагааг сайжруулах, эрсдэлээс сэргийлэхэд” л оршино.
Энэ үүднээс дээрх ажлуудыг эрсдэлд тулгуурлаж, эрсдэлийн менежентийн хүрээнд гүйцэтгэхэд голлон анхаарч байгаа юм.
Бид салбарын бодлогын баримт бичиг, хөтөлбөр, төслүүдийн үйл ажиллагаанд зөвхөн эрсдэлд суурилж хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудит хийж байна.
Энэ үйл ажиллагаа нь эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд цаашид алдаа гаргахгүй байх, мөн аливаа ажил, үйлчилгээнд оршиж байгаа дутагдал, доголдлыг гаргаж тавих түүнийг арилгах, сайжруулах арга замын талаар холбогдох үнэлэлт, дүгнэлт, санал, зөвлөмж өгөхөд чиглэж байгаа юм.
Яам бас менежментэд анхаарсан, эрсдэлийн удирдлагыг чухалчилсан, гүйцэтгэлийг сайжруулахад чиглэсэн чиг хандлагыг баримталж байна.
Яам эрсдэлийн удирдлагыг яамны бүх түвшинд газар, хэлтэс, мэргэжилтнүүдийн хүрээнд хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.
Эдгээр ажлууд нь яамны аппаратын үйл ажиллагаанд аливаа эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, эрсдэлийн менежментийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, асуудлыг шийдвэрлээд байна гэсэн үг.
Эрсдэл нь гол төлөв муу үр дагавар, аюул занал дагуулж байдаг. Ийм учраас эрсдэлийг маш сайн зөв тодорхойлох ёстой. Ер нь өдөр бүр эрсдэл шинээр нэмэгдэж байдаг гэдгийг мартаж болохгүй. Хяналтаа сайн тавиад байвал эрсдэлүүдийг бууруулж болдог.
Хариутай албан бичгүүдийг цаг хугацаанд нь барагдуулахгүй байх, албан бичгийг дутуу буюу учир дутагдалтай боловсруулах, /шийдвэрлүүлэх гэж буй асуудлаа тал бүрээс нь хандаж иж бүрэн боловсруулаагүйгээс араас нь дахин дахин ярих, очиж уулзах, танилцуулах эсхүл албан бичиг дахиж явуулах гэх мэт эрсдэл дагуулдаг/, тайлан, танилцуулгыг муу бичих, удирдлагаас өгсөн үүрэг, даалгавар, чиглэлүүдийг дутуу хэрэгжүүлэх, аливаа ажлын төлөвлөгөөг дутуу боловсруулах, мөн салбарын хууль, эрх зүйн акт, бодлогын баримт бичгүүдийг боловсруулахдаа үүсч, гарч болзошгүй эрсдэлүүдийг тооцож тусгахгүй байх зэрэг нь янз бүрийн эрсдэл дагуулахаас гадна яам, салбарын ажлыг удаашруулж, хойш нь татаад байдаг.
Албан бичиг, тайлан, танилцуулгыг дугаарлаж байгаа нь эрсдэлээс сэргийлж байгаа нэг л хэлбэр, учир нь гэмтэж, үрэгдэж, алга болж болзошгүй гэж үзнэ. Гарын үсэг зурж байгаа нь нэг ёсны хяналт тавьж байгаа үйл ажиллагаа юм.
Байгууллагын зарим ажилтнуудыг зөвхөн аар саархан ажил болох тайлан судалгаа нэгтгэдэг, мэдээллийн сан ажиллуулдаг, хариутай албан бичигт хариу явуулдаг ажилд цаг завыг нь зарцуулаад байвал тухайн хувь хүн өсөж хөгжихгүй, чадвар нь дээшлэхгүй, зөвхөн даргын үүрэг даалгаврыг л биелүүлдэг хүн болж хувирна. Энэ бол нэг талаас хүний нөөцийг эрсдэлд оруулж болзошгүй байгааг харуулж байна.
Яаманд ажилд шинээр орсон болон залуу мэргэжилтнүүдэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар батлагдсан холбогдох дүрэм, журам, Төрийн албаны зөвлөлийн тогтоол зэргийг сайтар танилцуулдаг мөн хүний нөөцийн ажилтан, газар, хэлтсийн дарга нар зөвлөгөө, удирдамж чиглэл өгч байх ажлуудыг хэвшүүлэх нь зүйтэй байгаа юм.
Энэ бол төрийн шинэ албан хаагчдыг үйл ажиллагааны наад захын эрсдэлээс сэргийлж буй үйл явц юм.
Иймээс яамны хаана нь ямар үйл ажиллагаанд гол эрсдэл байгааг, байж болзошгүйг эхлээд олж илрүүлдэг, түүний дагуу эрсдэлээс сэргийлэх бодлого, үйл ажиллагаа явуулж байгаа нь манай яамны нэг гол ажлын зорилго, чиглэл болж байна.