Барилга хот байгуулалтын сайд зарим үйлдвэртэй танилцлаа
Энэ оны гуравдугаар сарын хорин хоёрны өдөр Барилга хот байгуулалтын сайд Ц.Баярсайхан, БХБЯ-ны ТНБДарга Р.Эрдэнэбүрэн, ББМҮБХЗГазрын дарга Б.Цэдэнсамба болон холбогдох албаны хүмүүс Улаанбаатар хот дахь цемент үйлдвэрлэгч, арматур импортлогч зарим үйлдвэр, аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаатай танилцлаа.
Эхний танилцсан үйлдвэр “Эрдэс бетон” ХХК байлаа. Өнгөрсөн онд тус компани 9000 тн орчим цемент үйлдвэрлэсэн бөгөөд дийлэнхийг нь дотооддоо борлуулжээ. Тус компани нь 3 ээлжээр 24 цагийн турш ажиллавал хоногт 400 орчим цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Гагцхүү бүрэн хүчин чадлаараа ажиллахад эргэлтийн хөрөнгө дутагдалтай байгаа бөгөөд энэ онд 2 миллиард орчим төгрөгний санхүүжилт шаардлагатай гэнэ.
Энэ үеэр бетон зуурмаг үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл үндэсний цементийн үйлдвэрүүдээ түлхүү дэмжиж ажиллахыг салбарын сайдаас хүсч саналаа солилцлоо. Тэдний хэлж байгаагаар өнгөрсөн онд цемент импортлогчдыг дэмжиж урд хөршөөс их хэмжээний цемент оруулж ирсэн ч тэр нь чанар муутай, бохирдол ихтэй байснаас зуурмагийн чанарт сөргөөр нөлөөлж, зуурмагийн чанараа сайжруулахын тулд химийн нэмэлт хольц ашигласнаар өндөр зардал гаргах шалтгаан болсон гэнэ. Мөн урдаас орж ирсэн цемент удаан хадгалагдаж чанараа алдсан байдаг бол дотоодын үйлдвэрлэгчдийн цементийг газар дээрээс нь шинэхэн байдлаар авч ашиглах нь цаг хугацаа болоод өртөг зардлын хувьд хэмнэлттэй, ямар нэг асуудал үүслээ гэхэд хариуцлага нэхэх эзэнтэй байдгаараа давуу талтай гэж байв. Түүнчлэн барилгын ажил эхлэхэд нэг хүндрэлтэй тал нь бетон зуурмагийн тээвэрлэгч машинуудад дугаар, цагийн хязгаарлалт тавьдаг бөгөөд энэ байдлыг холбогдох төрийн байгууллагатай нь тохиролцож шийдэж өгөхийг сайдаас хүслээ.
“Эрдэс бетон” үйлдвэрээс гараад “Эм Жи Эл цемент” ХХК дээр очлоо. Тус компани энэ жил 80.000 тонн цемент үйлдвэрлэх төлөвлөгөөтэй байгаа аж. Эднийх үйлдвэрлэсэн цементээ задгайгаар нэг тонныг нь 165.000 төгрөгөөр борлуулж байгаа бөгөөд импортын цементийн үнээс харьцангуй хямд гэж байсан юм.
Улаанбаатар менежмент ХХК-тай танилцах үеэр 40.000 тонн арматурын нөөцтэй байгаа гээд долларын ханшийн өөрчлөлтөөс шалтгаалж арматурын үнэ өсөх, эсэхийг шийднэ гэж байлаа.
“Централ Эйшн Цемент” цементийн үйлдвэртэй танилцсанаар энэ өдрийн арга хэмжээ өндөрлөсөн. Тус компани ОРС 42.5 ба PFC 32.5 гэсэн хоёр төрлийн цемент үйлдвэрлэж, Улаанбаатар хотын бетон зуурмагийн үйлдвэрийн 80 гаруй хувьд задгайгаар тээвэрлэж нийлүүлдэг байна. “Централ Эйшн Цемент” үйлдвэрийн онцлог нь тусгай зориулалтын эргэдэг рельс цилиндр талбай дээр байрлуулснаар түүхий эдийг хүлээн авч цементийг шуурхай үйлдвэрлэх боломжтой аж.
Ингээд барилгын материал үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжүүдтэй танилцах явцад БХБ-ын сайд Ц.Баярсайханаас авсан тодруулгаа хүргэе.
- Үндэсний цемент үйлдвэрлэгчдийг клинкерээр хангаж өгснөөр цементийн үнэ болон чанарт яаж нөлөөлөх вэ?
- Өнгөрсөн онд Засгийн газраас гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах хөтөлбөрийг баталж хэрэгжүүлсэн. Үүний дэд хөтөлбөр болох орон сууцны үнийг тогтворжуулах хөтөлбөр мөн хэрэгжсэн байгаа. Барилга, орон сууцны үнэд барилгын өртөг зардал 40 хувиар нөлөөлдөг. Үүн дотроо барилгын гол нэрийн материал болох цемент, арматур ихээхэн нөлөөлдөг. Иймээс өнгөрсөн онд цемент, арматурын үнийг тогтвортой барих зорилгыг тавьж ажилласан. Энэ үед Дарханы цементийн үйлдвэр, Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр, Налайхын “Налгар түшиг” гэсэн 3 үйлдвэр л цемент үйлдвэрлэсэн. Эдгээрээс Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр технологийн шинэчлэл хийж байсан учир маш богино хугацаагаар ажиллаж 127.000 орчим тн, “Налгар түшиг” 50.000 тн, Дарханы цементийн үйлдвэр 80.000 тн цемент үйлдвэрлэж, 1.600.000 орчим тн цементийг импортоор авч хэрэглэсэн байгаа. Цемент, арматур импортлогчдыг яамнаас бодлогоор дэмжиж, арилжааны банкуудаар дамжуулан зээл олгосноор өнгөрсөн жил эдгээрийн үнэ тогтвортой байсан. Харин 10-р сард барилгын ажлын улирлаас хамаарч бүтээн байгуулалт эрчимждэг. Хэд хэдэн том барилгын суурийн цутгалтын ажил маш эрчимтэй хийгдсэнээс шалтгаалж цементийн эрэлт хомсдож, үнэ өссөн тал бий.
- Өнөөдөр цемент, арматурын хувьд өнгөрсөн жилийн үнэ хадгалагдсаар байгаа юу? Энэ жил барилгын материалын салбарт үзүүлэх дэмжлэг үнэд яаж нөлөөлөх бол?
- Энэ жил цемент, арматурыг гаднаас шууд оруулж ирэхээс илүүтэй дотоодын үйлдвэрлэгчдээ дэмжье гэсэн зорилго тавьж байгаа. Ингэхдээ Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэрт эхний ээлжинд клинкер үйлдвэрлэнэ. Энэ клинкерээ цементийн тээрмүүдэд шилжүүлж цемент үйлдвэрлэх нөхцөлийг хангаж өгөх юм.
Эхний танилцсан үйлдвэр “Эрдэс бетон” ХХК байлаа. Өнгөрсөн онд тус компани 9000 тн орчим цемент үйлдвэрлэсэн бөгөөд дийлэнхийг нь дотооддоо борлуулжээ. Тус компани нь 3 ээлжээр 24 цагийн турш ажиллавал хоногт 400 орчим цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Гагцхүү бүрэн хүчин чадлаараа ажиллахад эргэлтийн хөрөнгө дутагдалтай байгаа бөгөөд энэ онд 2 миллиард орчим төгрөгний санхүүжилт шаардлагатай гэнэ.
Энэ үеэр бетон зуурмаг үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл үндэсний цементийн үйлдвэрүүдээ түлхүү дэмжиж ажиллахыг салбарын сайдаас хүсч саналаа солилцлоо. Тэдний хэлж байгаагаар өнгөрсөн онд цемент импортлогчдыг дэмжиж урд хөршөөс их хэмжээний цемент оруулж ирсэн ч тэр нь чанар муутай, бохирдол ихтэй байснаас зуурмагийн чанарт сөргөөр нөлөөлж, зуурмагийн чанараа сайжруулахын тулд химийн нэмэлт хольц ашигласнаар өндөр зардал гаргах шалтгаан болсон гэнэ. Мөн урдаас орж ирсэн цемент удаан хадгалагдаж чанараа алдсан байдаг бол дотоодын үйлдвэрлэгчдийн цементийг газар дээрээс нь шинэхэн байдлаар авч ашиглах нь цаг хугацаа болоод өртөг зардлын хувьд хэмнэлттэй, ямар нэг асуудал үүслээ гэхэд хариуцлага нэхэх эзэнтэй байдгаараа давуу талтай гэж байв. Түүнчлэн барилгын ажил эхлэхэд нэг хүндрэлтэй тал нь бетон зуурмагийн тээвэрлэгч машинуудад дугаар, цагийн хязгаарлалт тавьдаг бөгөөд энэ байдлыг холбогдох төрийн байгууллагатай нь тохиролцож шийдэж өгөхийг сайдаас хүслээ.
“Эрдэс бетон” үйлдвэрээс гараад “Эм Жи Эл цемент” ХХК дээр очлоо. Тус компани энэ жил 80.000 тонн цемент үйлдвэрлэх төлөвлөгөөтэй байгаа аж. Эднийх үйлдвэрлэсэн цементээ задгайгаар нэг тонныг нь 165.000 төгрөгөөр борлуулж байгаа бөгөөд импортын цементийн үнээс харьцангуй хямд гэж байсан юм.
Улаанбаатар менежмент ХХК-тай танилцах үеэр 40.000 тонн арматурын нөөцтэй байгаа гээд долларын ханшийн өөрчлөлтөөс шалтгаалж арматурын үнэ өсөх, эсэхийг шийднэ гэж байлаа.
“Централ Эйшн Цемент” цементийн үйлдвэртэй танилцсанаар энэ өдрийн арга хэмжээ өндөрлөсөн. Тус компани ОРС 42.5 ба PFC 32.5 гэсэн хоёр төрлийн цемент үйлдвэрлэж, Улаанбаатар хотын бетон зуурмагийн үйлдвэрийн 80 гаруй хувьд задгайгаар тээвэрлэж нийлүүлдэг байна. “Централ Эйшн Цемент” үйлдвэрийн онцлог нь тусгай зориулалтын эргэдэг рельс цилиндр талбай дээр байрлуулснаар түүхий эдийг хүлээн авч цементийг шуурхай үйлдвэрлэх боломжтой аж.
Ингээд барилгын материал үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжүүдтэй танилцах явцад БХБ-ын сайд Ц.Баярсайханаас авсан тодруулгаа хүргэе.
- Үндэсний цемент үйлдвэрлэгчдийг клинкерээр хангаж өгснөөр цементийн үнэ болон чанарт яаж нөлөөлөх вэ?
- Өнгөрсөн онд Засгийн газраас гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах хөтөлбөрийг баталж хэрэгжүүлсэн. Үүний дэд хөтөлбөр болох орон сууцны үнийг тогтворжуулах хөтөлбөр мөн хэрэгжсэн байгаа. Барилга, орон сууцны үнэд барилгын өртөг зардал 40 хувиар нөлөөлдөг. Үүн дотроо барилгын гол нэрийн материал болох цемент, арматур ихээхэн нөлөөлдөг. Иймээс өнгөрсөн онд цемент, арматурын үнийг тогтвортой барих зорилгыг тавьж ажилласан. Энэ үед Дарханы цементийн үйлдвэр, Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр, Налайхын “Налгар түшиг” гэсэн 3 үйлдвэр л цемент үйлдвэрлэсэн. Эдгээрээс Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр технологийн шинэчлэл хийж байсан учир маш богино хугацаагаар ажиллаж 127.000 орчим тн, “Налгар түшиг” 50.000 тн, Дарханы цементийн үйлдвэр 80.000 тн цемент үйлдвэрлэж, 1.600.000 орчим тн цементийг импортоор авч хэрэглэсэн байгаа. Цемент, арматур импортлогчдыг яамнаас бодлогоор дэмжиж, арилжааны банкуудаар дамжуулан зээл олгосноор өнгөрсөн жил эдгээрийн үнэ тогтвортой байсан. Харин 10-р сард барилгын ажлын улирлаас хамаарч бүтээн байгуулалт эрчимждэг. Хэд хэдэн том барилгын суурийн цутгалтын ажил маш эрчимтэй хийгдсэнээс шалтгаалж цементийн эрэлт хомсдож, үнэ өссөн тал бий.
- Өнөөдөр цемент, арматурын хувьд өнгөрсөн жилийн үнэ хадгалагдсаар байгаа юу? Энэ жил барилгын материалын салбарт үзүүлэх дэмжлэг үнэд яаж нөлөөлөх бол?
- Энэ жил цемент, арматурыг гаднаас шууд оруулж ирэхээс илүүтэй дотоодын үйлдвэрлэгчдээ дэмжье гэсэн зорилго тавьж байгаа. Ингэхдээ Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэрт эхний ээлжинд клинкер үйлдвэрлэнэ. Энэ клинкерээ цементийн тээрмүүдэд шилжүүлж цемент үйлдвэрлэх нөхцөлийг хангаж өгөх юм.
Одоогийн байдлаар хэд хэдэн шинэ үйлдвэрийн төсөл амжилттай хэрэгжиж эхэлж байна. Тухайлбал, МАК-ийн төсөл тоног төхөөрөмжөө 100 хувь авчихсан, үйлдвэрийн угсралтын ажил 80 хувьтай явж байгаа. Санхүүжилтээ шийдчихвэл ирэх жил сая тонны хүчин чадалтай цементийн үйлдвэр ашиглалтанд орчихно. Дорноговийн Даланжаргаланд бас сая тонны хүчин чадалтай цементийн үйлдвэр баригдаж байна. Бидний хийсэн судалгаагаар Улаанбаатар хотод 380.000 орчим тонны хүчин чадалтай 4 тээрэм бий. Үүн дээр нэмээд “Налгар түшиг” тээрмээ ашиглаад 200.000 тонн цемент үйлдвэрлэх бололцоотой. Мөн Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр энэ жил 600.000 орчим тонн, Дарханы цементийн үйлдвэр 100.000 тонныг үйлдвэрлэх төлөвлөгөөтэй байгаа. Ингээд энэ онд нийтдээ 1.300.000 орчим тонн цементийг дотооддоо үйлдвэрлэх боломжтой. Үлдсэн хэрэгцээг импортоор хангана. Дотоодын үйлдвэрлэгчдээ дэмжсэнээр яваандаа барилгын материал, цаашлаад орон сууцны үнийг тогтвортой барина гэж тооцож байна.
- Цемент, арматурын үнэ одоо ямар байна вэ?
- Өнөөдрийн байдлаар харьцангуй өндөр байгаа ч барилгын ажлын улирал эхлэхээр буурах болов уу гэж бодож байна. Цементийн үнийн хувьд гаднаас авах клинкерийн үнэ, дотоодоос нийлүүлэх клинкерийн үнэ, үйлдвэрүүд дээр татаж авах зардал, үйлдвэрлэлийн зардал зэргийг нэмж тооцоод тодорхой үнийн хязгаарыг клинкерийн тээрмүүдэд тогтоож өгөх юм.
- Энэ онд барилгын салбарт хичнээн хэмжээний цемент, арматур хэрэглэх талаар судалгаа тооцоо гарсан уу?
- Өнгөрсөн жил 270.000 орчим тонн арматур, 2.500.000 тонн цемент хэрэглэсэн. Энэ хэмжээ цаашдаа өсөх хандлагатай байгаа.
- Өнөөдрийн байдлаар харьцангуй өндөр байгаа ч барилгын ажлын улирал эхлэхээр буурах болов уу гэж бодож байна. Цементийн үнийн хувьд гаднаас авах клинкерийн үнэ, дотоодоос нийлүүлэх клинкерийн үнэ, үйлдвэрүүд дээр татаж авах зардал, үйлдвэрлэлийн зардал зэргийг нэмж тооцоод тодорхой үнийн хязгаарыг клинкерийн тээрмүүдэд тогтоож өгөх юм.
- Энэ онд барилгын салбарт хичнээн хэмжээний цемент, арматур хэрэглэх талаар судалгаа тооцоо гарсан уу?
- Өнгөрсөн жил 270.000 орчим тонн арматур, 2.500.000 тонн цемент хэрэглэсэн. Энэ хэмжээ цаашдаа өсөх хандлагатай байгаа.
Сэтгүүлч Б.Цолмонтуяа