2014 он орон нутгийн хөгжилд онцгой анхаарсан жил байна
Барилга, хот байгуулалтын яамны Орон сууц, нийтийн аж ахуйн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Р.Эрдэнэцэцэгтэй ярилцлаа.
-Танай салбарын хувьд 2013 он ямар жил байв?
Манай газрын хувьд чамгүй олон ажлыг өнгөрсөн онд хийж гүйцэтгэсэн. Мөн хийж, хэрэгжүүлэхээр зүтгэсэн их ажлын жил байлаа. Цаг хугацаанд багтаагүй ажлууд ч бас бий. 2013 онд тавьсан гол зорилтоо эхлүүлж, тодорхой хэмжээнд биелүүлсэн. Энэ нь иргэдийг орон сууцжуулах нийгмийн чанартай томоохон ажил байлаа. Үүнийг хэрэгжүүлэх, бодитой ажил болгох хүрээнд анхаарч ажилласан. Энэ чиглэлээр Засгийн газраас иргэдийг орон сууцжуулах чиглэлд хэд хэдэн тогтоол гаргасан. Мөн найман хувийн хүүтэй зээлд иргэдийг хамруулах асуудлыг зургаан сарын хугацаанд боловсруулж, эрэлт нийлүүлэлтийн судалгаа хийлээ. Эцэст нь найман хувийн хүүтэй, орон сууцжуулах зээл биелэлээ олсон. Энэ нь бидний хувьд орон сууцны чиглэлд авч хэрэгжүүлсэн томоохон ажлын нэг. Үүнээс гадна Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан амины болон түрээсийн орон сууц хөтөлбөрийг боловсруулсан байгаа. Энэ чиглэлээр Засгийн газарт хэд хэдэн удаа танилцуулсан. Мөн “11-11” төвөөр дамжуулан, иргэдийн санал хүсэлтийг авч, тусгасан. Өнгөрсөн жил орон сууцны хувьд харьцангуй ахиц авчирсан, дэвшилттэй жил боллоо. Мөн аймаг бүрт баригдах 1000 айлын орон сууцны ажлыг эхлүүлсэн.
-Тухайлбал, аль аймагт ажил эхлээд байна вэ?
-Дээрх ажлын хүрээнд Сүхбаатар аймагт 200 айлын амины орон сууцны барилгын ажил эхэлсэн. Мөн Дархан-Уул, Орхон, Архангай гээд хэд хэдэн аймагт амины орон сууцны хорооллыг барьж байгуулах ажил урагштай, эрчимтэй яваа. Түрээсийн орон сууцыг нийслэлд мөн ашиглалтад орууллаа. Нийтдээ 2014-2015 онд 34 мянган айлын орон сууцыг ашиглалтад оруулна гэсэн том зорилт тавьсан. Энэ зорилтын хүрээнд 2013 онд 20300 айлын орон сууц ашиглалтад ороод байна. Түүнчлэн Орон сууц санхүүжилтийн корпорацийн захиалгаар Хан-Уул дүүргийн 16 дугаар хороонд баригдаж байгаа 1764 айлын “Буянт-Ухаа-1” хорооллын эхний ээлжийн 567 айлын орон сууц ашиглалтад орлоо. Тус хорооллын орон сууцны м2 талбайн худалдах үнийг 1.280.000 төгрөгөөр тогтоогоод байна.
Дүгнээд хэлэхэд орон сууцны салбарт бодитой, нүдэнд үзэгдэхүйц өөрчлөлт гарсан. Нөгөөтэйгүүр найман хувийн зээл амжилттай хэрэгжсэн хэмээн Засгийн газраас өндөр үнэлэлт, дүгнэлт аваад байгаа гэж хэлж болно. Мэдээж засаж сайжруулах асуудлууд олон байгаа. Засгийн газраас орон сууцны ипотекийн найман хувийн зээлд малчдыг хамруулах, амины орон сууц барьсан иргэдийг хамруулах зэрэг зарим өөрчлөлтүүдийг хийхээр төлөвлөөд байна.
-Нийтийн аж ахуйн салбарт өнгөрсөн он ямар амжилт, бүтээл, сургамж үлдээсэн бэ?
- Нийтийн аж ахуйн салбарын хувьд мөн адил нэлээн ахиц дэвшилтэй он байсан. Бага хүчин чадлын цэвэрлэх байгууламжийн нэг маягийн зураг, стандартыг батлуулж, хэрэгжүүлж чадсан. Үүний дүнд 2014 оны төсвийн тухай хуульд 16 сумын инженерийн шугам сүлжээ, цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барихаар хөрөнгийг тусгуулсан. Нийтдээ зургаан аймгийн цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажлыг энэ онд эхлүүлнэ. Хөрөнгийн асуудлыг шийдүүлсэн. Францын хөрөнгөөр “Эрдэнэт” хотод цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барих ажлыг эхлүүлсэн. Мөн Дарханы цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажлыг Азийн хөгжлийн банкны тусламжтайгаар хийхээр ажлыг эхлүүллээ. Аймаг бүрт 1000 айлын орон сууц барихтай холбоотойгоор инженерийн шугам сүлжээг шинэчлэх, өргөтгөх, цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажил үндсэндээ эхэлсэн гэж ойлгож болно.
-Та илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг манай сэтгүүлийн уншигчдад өгөөч. Орон нутгийн нийтийн аж ахуйн салбар луу хандсан ажлууд цөөнгүй байсан?
-Өнгөрсөн онд НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөртэй хамтраад дөрвөн аймгийн 8 сумыг инженерийн шугам сүлжээтэй болгох ажлыг эхлүүллээ. Энэ найман сум нь ирэх жилүүдэд жишиг сум болох юм. Ингэснээр сумдад инженерийн шугам сүлжээ барих ажил үе шаттай хэрэгжиж, үргэлжлэх юм. Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт 100 сумыг инженерийн шугам сүлжээтэй болгох зорилт тусгагдсан. 2014 онд улсын төсвөөр 16 суманд, НҮБХХ-ийн санхүүжилтээр 8 нийтдээ 24 сумыг инженерийн шугам сүлжээ, байгууламжтай болгохоор төлөвлөж байна. Мөн 50 сумыг концессын гэрээгээр инженерийн шугам сүлжээтэй болгохоор санал боловсруулсан. Хэрвээ энэ асуудал нааштайгаар шийдэгдсэн тохиолдолд 2016 он гэхэд 100 сум инженерийн шугам сүлжээтэй болох томоохон зорилт биелнэ. Бидний хувьд хийх ажил их байгаа. Нэг зүйлийг энд тэмдэглээд хэлэхэд газар хөдлөлийн үед инженерийн байгууламжийг хамгаалах инженерийн шугам сүлжээний мэдээллийн сантай болсон. Өмнө нь манайд ийм сан байгаагүй. Үүнийг НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар дээрх санг байгуулсан. Ийм мэдээллийн сантай болсноор хэдэн онд инженерийн шугам сүлжээгээ завсарлаж байсан. Хэчнээн төгрөг зарцуулсан гээд нарийн мэдээлэл гарч ирэх. Энэ нь бидний дараа дараагийн хийх ажлын төлөвлөлтөд ихээхэн чухал үүрэг гүйцэтгэх давуу талтай.
Мөн аймгуудын нийтийн аж ахуйн байгууллагуудыг чадавхижуулахад анхаарч, төлөвлөсөн ажлууд байна. Тухайлбал, 21 аймагт усны тоолуурын лаборатори байгуулсан. Мөн цэвэр, бохир усны шинжилгээний лабораторийн тоног төхөөрөмж нийлүүлж, сургалт зохион байгууллаа. Ингэснээр өөрсдөө цэвэр бохир усаа шинжлэх боломж бүрдэж байгаа юм. Зарим аймгуудад тусгай зориулалтын бохирын болон усны автомашиныг улсын төсвийн хөрөнгөөр авч өгсөн. Энэ нь нэг талаасаа нийтийн аж ахуйн байгууллага бэхжих, үйлчилгээ нь илүү сайжрах зэрэг эерэг үр дүнг дагуулна гэж үзэж байгаа.
-Та бүхэн 2014 онд ямар ажлыг түлхүү хийхээр зорьж байна вэ?
-Энэ он өнгөрсөн онтой адил их ажлын жил байна. Манай салбарын хувьд бас л бүтээн байгуулалт өрнөсөн жил байх болов уу гэж харж байгаа. Ялангуяа орон нутгийн хөгжилд онцгой анхаарсан жил байна. Тухайлбал, сумдын төвийн хөгжилд бодитой алхам авчирсан жил байх болно.
Үүнээс гадна Мянганы хөгжлийн зорилтод туссан ажлуудыг энэ онд хэрэгжүүлэх илүү хариуцлагатай жил тохиож байна. 2015 он хүртэлх зорилтод туссан үндсэн ажлууд хийгдэх учиртай. Үүнийг хийж, бүтээхийн төлөө ажиллана.
Дээрээс нь гүний ус ашиглах бус, гадаргын ус ашиглах хууль, эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх чиглэлд түлхүү анхаарна. Үүнтэй уялдсан норм дүрэм стандартыг боловсруулна. Бусад байгууллагуудтай дээрх чиглэлд хамтран ажиллана. Зарим нэг хуулиудад өөрчлөлт оруулахаар төлөвлөж байгаа. Тэр тусмаа Орон сууцны тухай багц хуулиуд болон Хот, суурины ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуульд өөрчлөлт оруулахаар төлөвлөж байна. Миний хэлсэн түрээсийн, амины орон сууц, дээр нь ипотекийн зээлийн баталгааны сан гээд шинэлэг нэр томъёо гарч байгаа учраас хуулиа эргэж харах шаардлага гарч байгаа. Энэ өөрчлөлтөө дагаад дүрэм, журам бүгд шинэчлэгдэнэ. Мөн норм дүрмийг евро стандарт луу шилжүүлэх г.м манай газрын хувьд боловсруулах ажил хүлээгдэж байгаа.
-Хуульд урьдчилсан байдлаар ямар өөрчлөлт орох вэ?
-Тус салбарт олгож байгаа олон тусгай зөвшөөрлийг цөөрүүлэх, тухайлбал, орон сууцны ашиглалт үйлчилгээ. Харин цэвэр усны эх үүсвэр, цэвэрлэх байгууламж зэрэг хүн амын нийтэд үйлчилж байгаа энэ хэсгүүдэд тусгай зөвшөөрлөө чангатгана. Ердийн зарим нэг үйлчилгээний тодорхой хэмжээний хүрээнд үйлчилж байгаа тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох юм.
-Та салбарынхандаа хандаж юу хэлэх вэ?
-2014 он бүтээн байгуулалтын жил. Тиймээс дор бүрнээ өөрсдийн үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж, ажилдаа амжилт гаргахыг хүсье. Салбарынхаа хөгжил дэвшлийн төлөө бидэнд өөрсдийн үнэтэй санал, зөвлөмжөө хэлж байвал баярлаж аль болохоор хэрэгжүүлэхийг хичээнэ. Мөн бидний хийж буй бодлогын өөрчлөлт зэрэгт олон ургалч үзлээр хандаарай гэж салбарынхандаа хэлье. Миний баримталдаг зарчим бол ургах хөрсийг нь бүрдүүлээд өгөх юм бол манай салбарын хамт олон өөрсдөө түүнийгээ өөд нь татаад улам хөгжүүлээд аваад явах чадвартай боловсон хүчнүүдтэй салбар гэж бахархаж байдаг. Салбарын нийт ажилтан, ажиллагсаддаа ажлын өндөр амжилт хүсье.
Ярилцсанд баярлалаа. Таны ажилд амжилт хүсье.
-Танай салбарын хувьд 2013 он ямар жил байв?
Манай газрын хувьд чамгүй олон ажлыг өнгөрсөн онд хийж гүйцэтгэсэн. Мөн хийж, хэрэгжүүлэхээр зүтгэсэн их ажлын жил байлаа. Цаг хугацаанд багтаагүй ажлууд ч бас бий. 2013 онд тавьсан гол зорилтоо эхлүүлж, тодорхой хэмжээнд биелүүлсэн. Энэ нь иргэдийг орон сууцжуулах нийгмийн чанартай томоохон ажил байлаа. Үүнийг хэрэгжүүлэх, бодитой ажил болгох хүрээнд анхаарч ажилласан. Энэ чиглэлээр Засгийн газраас иргэдийг орон сууцжуулах чиглэлд хэд хэдэн тогтоол гаргасан. Мөн найман хувийн хүүтэй зээлд иргэдийг хамруулах асуудлыг зургаан сарын хугацаанд боловсруулж, эрэлт нийлүүлэлтийн судалгаа хийлээ. Эцэст нь найман хувийн хүүтэй, орон сууцжуулах зээл биелэлээ олсон. Энэ нь бидний хувьд орон сууцны чиглэлд авч хэрэгжүүлсэн томоохон ажлын нэг. Үүнээс гадна Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан амины болон түрээсийн орон сууц хөтөлбөрийг боловсруулсан байгаа. Энэ чиглэлээр Засгийн газарт хэд хэдэн удаа танилцуулсан. Мөн “11-11” төвөөр дамжуулан, иргэдийн санал хүсэлтийг авч, тусгасан. Өнгөрсөн жил орон сууцны хувьд харьцангуй ахиц авчирсан, дэвшилттэй жил боллоо. Мөн аймаг бүрт баригдах 1000 айлын орон сууцны ажлыг эхлүүлсэн.
-Тухайлбал, аль аймагт ажил эхлээд байна вэ?
-Дээрх ажлын хүрээнд Сүхбаатар аймагт 200 айлын амины орон сууцны барилгын ажил эхэлсэн. Мөн Дархан-Уул, Орхон, Архангай гээд хэд хэдэн аймагт амины орон сууцны хорооллыг барьж байгуулах ажил урагштай, эрчимтэй яваа. Түрээсийн орон сууцыг нийслэлд мөн ашиглалтад орууллаа. Нийтдээ 2014-2015 онд 34 мянган айлын орон сууцыг ашиглалтад оруулна гэсэн том зорилт тавьсан. Энэ зорилтын хүрээнд 2013 онд 20300 айлын орон сууц ашиглалтад ороод байна. Түүнчлэн Орон сууц санхүүжилтийн корпорацийн захиалгаар Хан-Уул дүүргийн 16 дугаар хороонд баригдаж байгаа 1764 айлын “Буянт-Ухаа-1” хорооллын эхний ээлжийн 567 айлын орон сууц ашиглалтад орлоо. Тус хорооллын орон сууцны м2 талбайн худалдах үнийг 1.280.000 төгрөгөөр тогтоогоод байна.
Дүгнээд хэлэхэд орон сууцны салбарт бодитой, нүдэнд үзэгдэхүйц өөрчлөлт гарсан. Нөгөөтэйгүүр найман хувийн зээл амжилттай хэрэгжсэн хэмээн Засгийн газраас өндөр үнэлэлт, дүгнэлт аваад байгаа гэж хэлж болно. Мэдээж засаж сайжруулах асуудлууд олон байгаа. Засгийн газраас орон сууцны ипотекийн найман хувийн зээлд малчдыг хамруулах, амины орон сууц барьсан иргэдийг хамруулах зэрэг зарим өөрчлөлтүүдийг хийхээр төлөвлөөд байна.
-Нийтийн аж ахуйн салбарт өнгөрсөн он ямар амжилт, бүтээл, сургамж үлдээсэн бэ?
- Нийтийн аж ахуйн салбарын хувьд мөн адил нэлээн ахиц дэвшилтэй он байсан. Бага хүчин чадлын цэвэрлэх байгууламжийн нэг маягийн зураг, стандартыг батлуулж, хэрэгжүүлж чадсан. Үүний дүнд 2014 оны төсвийн тухай хуульд 16 сумын инженерийн шугам сүлжээ, цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барихаар хөрөнгийг тусгуулсан. Нийтдээ зургаан аймгийн цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажлыг энэ онд эхлүүлнэ. Хөрөнгийн асуудлыг шийдүүлсэн. Францын хөрөнгөөр “Эрдэнэт” хотод цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барих ажлыг эхлүүлсэн. Мөн Дарханы цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажлыг Азийн хөгжлийн банкны тусламжтайгаар хийхээр ажлыг эхлүүллээ. Аймаг бүрт 1000 айлын орон сууц барихтай холбоотойгоор инженерийн шугам сүлжээг шинэчлэх, өргөтгөх, цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажил үндсэндээ эхэлсэн гэж ойлгож болно.
-Та илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг манай сэтгүүлийн уншигчдад өгөөч. Орон нутгийн нийтийн аж ахуйн салбар луу хандсан ажлууд цөөнгүй байсан?
-Өнгөрсөн онд НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөртэй хамтраад дөрвөн аймгийн 8 сумыг инженерийн шугам сүлжээтэй болгох ажлыг эхлүүллээ. Энэ найман сум нь ирэх жилүүдэд жишиг сум болох юм. Ингэснээр сумдад инженерийн шугам сүлжээ барих ажил үе шаттай хэрэгжиж, үргэлжлэх юм. Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт 100 сумыг инженерийн шугам сүлжээтэй болгох зорилт тусгагдсан. 2014 онд улсын төсвөөр 16 суманд, НҮБХХ-ийн санхүүжилтээр 8 нийтдээ 24 сумыг инженерийн шугам сүлжээ, байгууламжтай болгохоор төлөвлөж байна. Мөн 50 сумыг концессын гэрээгээр инженерийн шугам сүлжээтэй болгохоор санал боловсруулсан. Хэрвээ энэ асуудал нааштайгаар шийдэгдсэн тохиолдолд 2016 он гэхэд 100 сум инженерийн шугам сүлжээтэй болох томоохон зорилт биелнэ. Бидний хувьд хийх ажил их байгаа. Нэг зүйлийг энд тэмдэглээд хэлэхэд газар хөдлөлийн үед инженерийн байгууламжийг хамгаалах инженерийн шугам сүлжээний мэдээллийн сантай болсон. Өмнө нь манайд ийм сан байгаагүй. Үүнийг НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар дээрх санг байгуулсан. Ийм мэдээллийн сантай болсноор хэдэн онд инженерийн шугам сүлжээгээ завсарлаж байсан. Хэчнээн төгрөг зарцуулсан гээд нарийн мэдээлэл гарч ирэх. Энэ нь бидний дараа дараагийн хийх ажлын төлөвлөлтөд ихээхэн чухал үүрэг гүйцэтгэх давуу талтай.
Мөн аймгуудын нийтийн аж ахуйн байгууллагуудыг чадавхижуулахад анхаарч, төлөвлөсөн ажлууд байна. Тухайлбал, 21 аймагт усны тоолуурын лаборатори байгуулсан. Мөн цэвэр, бохир усны шинжилгээний лабораторийн тоног төхөөрөмж нийлүүлж, сургалт зохион байгууллаа. Ингэснээр өөрсдөө цэвэр бохир усаа шинжлэх боломж бүрдэж байгаа юм. Зарим аймгуудад тусгай зориулалтын бохирын болон усны автомашиныг улсын төсвийн хөрөнгөөр авч өгсөн. Энэ нь нэг талаасаа нийтийн аж ахуйн байгууллага бэхжих, үйлчилгээ нь илүү сайжрах зэрэг эерэг үр дүнг дагуулна гэж үзэж байгаа.
-Та бүхэн 2014 онд ямар ажлыг түлхүү хийхээр зорьж байна вэ?
-Энэ он өнгөрсөн онтой адил их ажлын жил байна. Манай салбарын хувьд бас л бүтээн байгуулалт өрнөсөн жил байх болов уу гэж харж байгаа. Ялангуяа орон нутгийн хөгжилд онцгой анхаарсан жил байна. Тухайлбал, сумдын төвийн хөгжилд бодитой алхам авчирсан жил байх болно.
Үүнээс гадна Мянганы хөгжлийн зорилтод туссан ажлуудыг энэ онд хэрэгжүүлэх илүү хариуцлагатай жил тохиож байна. 2015 он хүртэлх зорилтод туссан үндсэн ажлууд хийгдэх учиртай. Үүнийг хийж, бүтээхийн төлөө ажиллана.
Дээрээс нь гүний ус ашиглах бус, гадаргын ус ашиглах хууль, эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх чиглэлд түлхүү анхаарна. Үүнтэй уялдсан норм дүрэм стандартыг боловсруулна. Бусад байгууллагуудтай дээрх чиглэлд хамтран ажиллана. Зарим нэг хуулиудад өөрчлөлт оруулахаар төлөвлөж байгаа. Тэр тусмаа Орон сууцны тухай багц хуулиуд болон Хот, суурины ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуульд өөрчлөлт оруулахаар төлөвлөж байна. Миний хэлсэн түрээсийн, амины орон сууц, дээр нь ипотекийн зээлийн баталгааны сан гээд шинэлэг нэр томъёо гарч байгаа учраас хуулиа эргэж харах шаардлага гарч байгаа. Энэ өөрчлөлтөө дагаад дүрэм, журам бүгд шинэчлэгдэнэ. Мөн норм дүрмийг евро стандарт луу шилжүүлэх г.м манай газрын хувьд боловсруулах ажил хүлээгдэж байгаа.
-Хуульд урьдчилсан байдлаар ямар өөрчлөлт орох вэ?
-Тус салбарт олгож байгаа олон тусгай зөвшөөрлийг цөөрүүлэх, тухайлбал, орон сууцны ашиглалт үйлчилгээ. Харин цэвэр усны эх үүсвэр, цэвэрлэх байгууламж зэрэг хүн амын нийтэд үйлчилж байгаа энэ хэсгүүдэд тусгай зөвшөөрлөө чангатгана. Ердийн зарим нэг үйлчилгээний тодорхой хэмжээний хүрээнд үйлчилж байгаа тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох юм.
-Та салбарынхандаа хандаж юу хэлэх вэ?
-2014 он бүтээн байгуулалтын жил. Тиймээс дор бүрнээ өөрсдийн үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж, ажилдаа амжилт гаргахыг хүсье. Салбарынхаа хөгжил дэвшлийн төлөө бидэнд өөрсдийн үнэтэй санал, зөвлөмжөө хэлж байвал баярлаж аль болохоор хэрэгжүүлэхийг хичээнэ. Мөн бидний хийж буй бодлогын өөрчлөлт зэрэгт олон ургалч үзлээр хандаарай гэж салбарынхандаа хэлье. Миний баримталдаг зарчим бол ургах хөрсийг нь бүрдүүлээд өгөх юм бол манай салбарын хамт олон өөрсдөө түүнийгээ өөд нь татаад улам хөгжүүлээд аваад явах чадвартай боловсон хүчнүүдтэй салбар гэж бахархаж байдаг. Салбарын нийт ажилтан, ажиллагсаддаа ажлын өндөр амжилт хүсье.
Ярилцсанд баярлалаа. Таны ажилд амжилт хүсье.