Барилга, засварын ажил эхэллээ. Хот өнгөө засч айл өрх, албан байгууллагууд тохижилтондоо анхаарах юу нь муу байх билээ. Гэвч засварын ажлаас гарах хогийг хэрхэх талаар асуудал үүснэ. Барилгаас гарах хог хаягдлын асуудлаа нийслэл хэрхэн шийддэг, цаашид яаж зохицуулах талаар нийслэлийн Захирагчийн ажлын албаны  тохижилт, хог хаягдлын хэлтсийн барилгын болон үйлдвэрлэлийн хог хаягдал хариуцсан мэргэжилтэн Т.Энх-Амгалангаас тодруулсан юм.
-Нийслэлээс гарч байгаа хог хаягдлын хэдэн хувь нь барилгаас гардаг бол, энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Жайка олон улсын байгууллагаас 2006 онд нийслэлийн хогны судалгааг хийж өгсөн. Энэ үед нийслэлд барилга угсралтын 717 компани байснаас 50 нь идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг гэж үзээд нийт хог хаягдлын хэмжээг тооцож гаргасан байдаг. Тухайн онд нийслэлийн барилгаас гарах хогны хэмжээ өвлийн улиралд 60,6 тонн харин зуны улиралд 123 тонн байна гэж үзсэн. Үүнээс хойш дээрх судалгааг үндэслэн барилга угсралтын компаниудын тоог гаргаад нэг барилгаас гарах хогийг дундажлаад тооцоо гаргаад явж байна. Судалгаа хийсэн оноос өнгөрсөн оныг хүртэл тооцож үзвэл нийсэлд барилга угсралтын компани 5,6 дахин нэмэгдсэн байдаг. Тэгэхээр барилгын хог хаягдал ч мөн тооны хувиар өссөн нь мэдээж. Яг тоон баримтаар хэлбэл өвлийн улиралд гарах барилгын хог хаягдал 339 тонн, барилга үйлдвэрлэлийн ид үе болох зуны улиралд 688 тонн нийт барилгын хог хаягдал жилдээ 188,512 тонн байна гэж үзэж байгаа.
-Хог хаягдал бол аль ч хотын толгойн өвчин байдаг. Барилгаас гарч байгаа энэ их хог хаягдлаа бид хэрхэн устгаж байна вэ?
-Төвлөрсөн хогийн цэгүүд дээр л аваачин дарж булах аргаар устгаж байна даа.
-Барилгын хог хаягдал хогийн цэгүүд дээр бүрэн төвлөрч чадаж байгаа болов уу? Хувь хүмүүс орон гэр, хашаа байшиндаа засвар хийдэг. Үүнээс гарах хог хаягдлаа хэрхэн төвлөрсөн хогийн цэг дээр  хүргэдэг бол?
-Урьд өмнө бол хур хог үүсдэг. Хог хаягдлаа хогийн цэгүүд дээр аваачиж хаялгүйгээр гуу жалганд нууцаар хаях асуудал их байсан. Үүнийг өөрчлөхийн тулд 2012 онд гарсан барилгын хог хаягдлыг төвлөрсөн хогийн цэгт хүргэх журам батлагдаж  хэрэгжүүлж эхэлснээс хойш нөхцөл байдал эрс сайжирч, энэ жилээс барилгын хог хаягдал төвлөрсөн хогийн цэг дээр бүрэн төвлөрч чадаж байгаа гэж үзэж болно.  Дээрх журамд зааснаар иргэн, байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд засвар үйлчилгээнээс гарсан хог хаягдлаа дүүрэгтэйгээ  гэрээ байгуулан ачуулж байна.
-Ер нь барилгаас гарах хог бусад хог хаягдлаас юугаараа ялгаатай вэ?
- Эргээд ашиглахад маш тохиромжтой байдаг. Барилгаас гарах нийт хогийн 80 хувийг дахин  боловсруулж болно. 
-Дахин боловсрууллаа гэхэд юу үйлдвэрлэж болох вэ?
-Тоосго, блок мөн зам засварт хэрэглэгддэг хайргыг барилгын хог хаягдлаас гарган авч болно.
-Тэгвэл ийм ашигтай хог хаягдлаа дахин боловсруулах тал дээр нийслэлээс ямар арга хэмжээ авч ажиллаж байгаа вэ?
-Нийслэлийн Засаг даргын 2012-2016 оны мөрийн хөтөлбөрт хоёроос доошгүй хог хаягдлын үйлдвэр барьж байгуулна гэж тусгасан байдаг. Үүний дагуу хогны үйлдвэр барьж байгуулахаар төлөвлөж байгаа бөгөөд хамгийн эхнийх нь барилгын хог хаягдлын үйлдвэр байх юм. Мэдээж нийслэл өөрийн хөрөнгөөр энэ үйлдвэрийг барихгүй хувийн хэвшлийнхнийг татан оролцуулна. Өнгөрсөн жил гэхэд үүний дагуу төслийн уралдаан зарлаж байсан.
-Үйлдвэр хотын аль хэсэгт баригдах төлөвлөгөөтэй байгаа вэ?
-Төвлөрсөн хогийн цэгүүдээ түшиглэн Морингийн даваа эсвэл Нарангийн энгэрт барина. Хэд хэдэн аж ахуйн нэгж энэ төсөлд оролцох саналаа ирүүлсэн.
Төсөлд шалгарсан компаний нэр, үйлдвэрийн төслийн талаарх  мэдээлэл маргаашийн Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Тэргүүлэгчдийн хурлаар батлагдах тул энэ талаарх мэдээллийг батлагдсан даруйд нь сайтаараа дамжуулан мэдээлэх болно.
Ярилцсан: П.Өлзий