Барилга хот байгуулалтын сайд Ц.Баярсайхантай барилгын салбарт өрнөж буй үйл явдлын талаар ярилцсанаа хүргэж байна.

- Барилгын тусгай зөвшөөрөл олгох үйлчилгээг нэг цэгт төвлөрүүлсний ач холбогдол юу вэ?

- Сүүлийн үед барилгын салбарт хөрөнгө оруулагчдын тоо нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор тусгай зөвшөөрөл авах компаний олширсон. Үүнийг дагаад тусгай зөвшөөрөл авах иргэдийн дараалал ихэсч, хүндрэл үүсдэг байсан. Харин барилгын тусгай зөвшөөрөл олгох Нэг цэгийн үйлчилгээний төв нээгдсэнээр барилгын салбарын бизнес эрхлэгчдийн зөвшөөрөл авах ажлыг нэлээн хөнгөвчилж байгаа юм. Иргэд, аж ахуйн нэгжүүд богино хугацаанд хуулинд заасан шаардлагатай бичиг баримтуудаа бүрдүүлж өгөөд зөвшөөрлөө гаргуулах боломж бүрдэж байна. Мөн цаашдаа барилгын мэргэжлийн инженер техникийн ажилчдын мэдээллийн нэгдсэн санг бүрдүүлж, архивжуулснаар энэ ажил улам  түргэн шуурхай болох боломжтой. Түүнчлэн тусгай зөвшөөрөл олгох ажлыг цахим хэлбэрт шилжүүлэхээр төлөвлөж байгаа. Энэ нэг цэгийн үйлчилгээний төвд зөвхөн тусгай зөвшөөрөл олгоод зогсохгүй мэргэжлийн сургалтууд,  барилгын зураг төсөлд магадлал хийх ажлыг мөн зохион байгуулна.  Барилга угсралтын ажил эрхлэх тусгай зөвшөөлийн суурь нөхцөлийг ч нэлээн хөнгөвчилсөн. Зөвшөөрөл авахын тулд маш олон мэргэжилтнийг шаарддаг байсан  бол шинэ журмаар зөвлөх инженерийн тоо нь цөөрсөн. Гэхдээ барилга өөрөө сайн чанартай байх ёстой учраас хөдөлмбөрийн аюулгүй ажиллагааны инженер гэх мэт зайлшгүй шаардагдах инженер мэргэжилтнүүд бол байна. Түүнчлэн газар хөдлөлийн чиглэлээр хяналтаа сайжруулна.

- Орон сууцны 8 хувийн зээл олгож эхэлсэнтэй холбоотойгоор нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх талаар яамнаас ямар арга хэмжээ авч байна вэ?

- Саяхан орон сууцны 8 хувийн зээлийн журам батлагдаад банкууд зээлээ олгоод явж байна. Энэ нь орон сууцны зээлтэй болон шинээр орон сууц худалдан авах гэж байгаа иргэдийн хувьд маш таатай хөтөлбөр болсон. Нийтдээ 26000 орчим хуучин зээлтэй иргэн байгаагаас одоогийн байдлаар 9700 орчим иргэн 8 хувийн зээл рүү шилжлээ. Ингэснээр нэг иргэн сард 250.000-700.000 төгрөгийн төлбөрөөс чөлөөлөгдөж байгаа гэсэн үг. Энэ нь иргэдийн хувьд маш том эдийн засгийн хөнгөлөлт үзүүлж байгаа юм. Мөн шинээр 500 орчим иргэн орон сууцны зээл авсан байна.

Бид нийлүүлэлтэн дээр нэлээн анхаарч ажиллаж байгаа. БХБЯам байгуулагдсан цагаасаа эхлээд орон сууцны нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх олон шаттай арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн. Эхний ээлжинд барилгын материалын нийлүүлэлтийг тогтвортой хангах хөтөлбөр гаргалаа. Энэ хөтөлбөрийн хүрээнд барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор зарим тоног төхөөрөмжийг гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлсөн. Барилгын материалын үйлдвэр маань жилийн дөрвөн улиралд тасралтгүй ажиллавал барилгын ажлын улирал эхлэхэд материал нь бэлэн, ямар ч саадгүй барилгаа бариад явах учраас үйлдвэрүүдийг юуны өмнө дэмжсэн. Орон сууцны үнийг тогтворжуулах дэд хөтөлбөрийн хүрээнд барилгын материалын салбарын 100 гаруй аж ахуйн нэгжид эргэлтийн хөрөнгийн хөнгөлөлттэй зээлийг олголоо.  Мөн энэ жил шаардагдах барилгын материалын хангалтаа тооцож үзээд гаднаас нэг сая тонн орчим цемент, 100.000 орчим тонн арматур импортлох шаардлагатай гэж үзээд баригын материал импортлогч компаниудад ч дэмжлэг үзүүлсэн.  Үүний үр дүнд барилгын гол нэрийн материалын үнэ ханш харьцангуй тогтвортой, нийлүүлэлт ч хангалттай байгаа.  Түүнчлэн орон сууцны нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх үүднээс Монгол банктай хамтран 380 орчим тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг  санхүүжилт шаардлагатай байгаа барилгын компаниудад олголоо. Орон нутагт мөн орон сууцны нийлүүлэлтийг дэмжиж ажиллаж байна. Барилгыг үйлдвэржүүлэх талаар арга хэмжээ аваад эхэлсэн. Улаанбаатар хотын угсармал барилгын 80 гаруй хувийг барьсан БҮК 1 гээд барилга үйлдвэрлэх комбинатыг сэргээх шийдвэр гарлаа. Энэ ажилд Чингис бондоос 14 сая долларын санхүүжилт олгогдсон. Одоогийн байдлаар гэрээ хэлцлийн шатанд явж байгаа бөгөөд 13 сарын угсармал барилгын үйлдвэртэй болох юм. Ингэснээр барилга угсралтын ажил жилийн дөрвөн улиралд үргэлжлэх боломжтой болно. Энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хувийн хэвшлийн 2-3 үйлдвэр орж ирлээ.  Мөн төмөр хийц эдлэлийн 4 үйлдвэр шинээр байгуулагдлаа. Ингэснээр алслалтай дам нурууны асуудал шийдэгдэж, барилга үйлдвэрлэлийн ажилд ихээхэн ахиц гарах юм.  Эдгээрээс гадна  элс, хайрганы олборлолтыг нэмэгдүүлэх бодлого барьж байна. Мөн Улаанбаатар хотын хоёр талд барилгын материалын терминал барихаар төлөвлөсөн. Газрын асуудал нь шийдэгдвэл хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжүүд бүтээн байгуулалтын ажилдаа ороход бэлэн байна. Түүнчлэн Налайхад барилгын материалын парк байгуулахаар ажиллаж байгаа.

- Барилгын компаниудыг олон талаар дэмжиж байгаа ч эрэлтээ дагаад орон сууцны үнээ өсгөөд байна гэсэн шүүмжлэл их гарах болсон. Орон сууцны үнийн өсөлтийн хувьд ямар байр суурьтай байна вэ?

- Засгийн газар, Барилга хот байгуулалтын яамнаас орон сууцны үнийг тогтоох нь буруу. Үнэ дагаж чанар гэдэг. Тиймээс чанарын асуудал энд яригдана. Хэтэрхий хямдхан орон сууц барихыг шаардвал тэр хэмжээний чанар муутай барилга баригдана гэдгийг бодолцох  ёстой. Иргэдийн маань орлого тийм ч сайнгүй байгаа учир энэ хөтөлбөрт хамрагдахын тулд иргэд ажилтай  болох, орлогоо нэмэгдүүлэхэд анхаарах нь зөв юм. Тиймээс Засгийн газраас иргэдээ орлоготой болгох, ажлын байраар хангахад түлхүү анхаарна.

Орон сууцны үнэ нэмэгдэж байгаа гэсэн мэдээлэл хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр их явах боллоо. Бид одоогийн байдлаар орон сууц барьж байгаа 157 компаний үнийн түвшинг судалж үзэхэд 10 хүрэхгүй компани үнээ нэмсэн байсан. Энэ нь борлуулалтын менежменттэй холбоотой юм билээ. Өөрөөр хэлбэл бэлэн болсон орон сууцан дээр олон захиалагч очиход үнээ нэмдэг зохисгүй хандлага байна. Тиймээс ийм байдал гаргахгүй байхыг анхууруулсан. Өмнө нь иргэдийг орон сууцжуулах зорилготой хөтөлбөрүүд гарч, түүнээс шалтгаалаад үнэ нэмэгдсэн олон тохиолдол гарч байсан. Одоо бол хэрэглэгчид өөрснөө үүн дээр маш их анхаарах хэрэгтэй. Орон сууцны зээл авъя гэж байгаа бол нэгдүгээрт амьдрах байршил, хоёрдугаарт барилгын чанар, мөн үнийн асуудал дээр анхаарах нь чухал. Барилгын компаниудад үнээ өсгөөд байвал зээлийн хөтөлбөрт хамруулахгүй гэдгийг сануулж байгаа. Хэрэв өндөр үнэтэй орон сууцыг иргэд авахгүй бол энэ нь бизнесийн хувьд том шаталт болно. Сонголт бол иргэдийн өөрсдийн гарт байна.

- Энэ онд өрнөж байгаа томоохон бүтээн байгуулалтын ажлын талаар тодруулбал?

- Орон сууцны нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх үүднээс үндэсний томоохон бүтээн байгуулагч компаниудаа дэмжиж байгаа. Үүний хүрээнд үндэсний томоохон 6 компаний нэгдэл 2000 айлын орон сууц бүхий Буянт-Ухаа хорооллыг барьж байна. Энэ оны 12 сард эхний 500 айлын орон сууц ашиглалтанд орох бөгөөд метр квадратын үнэ нь 980.000 төгрөг. Цаашдаа угсармал барилгын үйлдвэр байгуулагдаад барилгаа үйлдвэрлээд эхэлвэл орон сууцны үнэ үүнээс ч хямд байх бололцоо бүрдэнэ. Түүнчлэн гадны зээл тусламжаар орон сууцны хорооллуудыг барьж байгаа. 14, 7-р хороололд  энэ жил 2500 гаруй айлын орон сууц ашиглалтанд орно. Эдгээр орон сууцны үнийг иргэдийн худалдан авах чадварт нийцсэн байдлаар тогтооно. Мөн Туркийн засгийн газраас 300 сая долларын зээл авч орон сууцны салбарыг дэмжихэд зарцуулна. Энэ мэтчилэн олон ажлууд хийгдэж байгаа учир орон сууцны үнэ үндэслэлгүй өсөх шалтгаан байхгүй. Хэрвээ 8 хувийн зээлийн хөтөлбөрт хамрагдсан барилгын компани үнээ нэмсэн байвал Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газарт мэдэгдэх ёстой. Ингэснээр тэдгээр компаниудад шат дараатай арга хэмжээ авна.

 Ярилцсан: Б.Цолмонтуяа