Бүтээн байгуулалтын  цагаар “Шинэ сум төсөл” хэрхэн  хэрэгжиж буйтай газар дээр нь  танилцаад ирсэн тухайгаа хэлж  байсан. Энэ төсөлд хэдэн сум  хамрагдаж байгаа вэ?

  Нийт  гурван  суманд  төсөл  хэрэгжүүлэхээр  2013  оны  улсын  төсөвт  мөнгө  нь  суусан. Баянхонгор аймгийнБаянлиг,Бууцагаансуманд  канад  технологиор  сумын  төвийн  шинэчлэлийгхийхээр болсон. 

    Нөгөөх нь Дорноговь аймгийн Замын-Үүд сум. Тус суманд 15 тэрбум төгрөг төсөвлөж тухайн орон нутагт нэн тэргүүнд шаардлагатай ямар барилга байгууламж байгаа талаар иргэдээс санал асуулга авч, тэр дагуу бүтээн байгуулалт хийхээр болсон.

     Давуу  тал  нь  нэгдсэн  нэг  дэд  бүтэц,  шугам  сүлжээнд  холбогдох  юм.  Өмнө  нь    сургууль  хажуудаа  нэг  уурын  зуухтай  байсан  шүү  дээ.  Энэ  нь  дулаан,  хөрөнгө  хүч,  ажиллах  хүчний  хувьд  маш  хүндрэлтэй.  Тэгэхэд  зургаан  байгууламж  маань  нэг  цахилгаан  түгээх  станц,цэвэрлэх  байгууламжтай,  бохир  дулааны асуудал нь нэгдсэн системд  холбогдсон. 

Яагаад заавал Баянхонгорт  хоёрын хоёр сум сонгосон юм  бэ?

    Тухайн аймаг бүх сумынхаа зураг төслийг хийчихсэн байсан. Ер нь 2014 онд ч гэсэн зураг төсөлгүй бүтээн байгуулалтын ажлыг төсөвт суулгаж өгөхгүй. Зураг төслөө хийх гээд хамаг цагаа авчихдаг.

Шинэ сумын төвийн ажил  хэзээ дуусах вэ?

     Энэ ондоо бүрэн дуусна. 09 сарын 20 гэхэд хүлээлгэж өгнө гэж товлосон. Одоо ажлын явц 50 гаруй хувьтай явна. Бууцагаан сумын бүтээн байгуулалт 10 гаруй хувиар хоцроод байсан ч үүнийг нөхөөд хурдан шуурхай ажиллах ёстой. Захиалагч яамны хувьд бид хяналт тавьж байгаа.

Одоо ашиглаж байгаа сумын  төвийн эмнэлэг, сургууль,  цэцэрлэг, сумын захиргааны  байрыг юунд ашиглах вэ?

    Ер  нь  хөдөө  орон  нутагт  эрхийг  нь  шилжүүлчихсэн.  Жижиг  дунд  үйлдвэрлэлийг  хөгжүүлэх  болон  Сум  хөгжүүлэх  сангаас  их,  бага  хэмжээний  зээлүүдийг  иргэдэд  олгож  байгаа. 

     Ноос ноолуур малын ашиг шим, сүүгээр бүтээгдэхүүн хийх боломж нь нээлттэй. Хуучин барилга байгууламжийг тэр үйлдвэрийн зориулалтаар ашиглах боломжтой. Шинэ барилгууд барьж байгаатай холбоотойгоор сум орон нутаг түрээсээр хөрөнгө төвлөрүүлж болно гэсэн. Хөдөө орон нутгийнхан өндөр барилга байгууламж гэхээсээ модон, орчин үеийн шийдэлтэй, халуун хүйтэн устай барилгыг хүсдэг юм билээ.

Ирэх жил “Шинэ сумын төв”  төсөл өөр хаана хэрэгжих вэ? ­

     2012-2016 онд Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт 100 сумын төвийг шинэчилнэ гэж тусгасан. Баянхонгорт барьж байгаа хоёр сумын төв цаашид хөдөө орон нутагт энэ жишгээр ийм зураг төслөөр сумын төвийн шинэчлэлийг хийж болох юм гэсэн загвар юм. Өнгөрсөн тав, зургадугаар сард 4 яамны хамтарсан ажлын хэсэг гарч, сумдад тулгамдаж байгаа нэн шаардлагатай ямар барилга байгууламж байгааг тогтоосон. Үүнд эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг, дотуур байр, сумын захиргаа, соёл спортын төвийн барилга багтаж байна. Энэ барилга байгууламжийг цогцоор нь шийдэж өгсөн нь маш давуу талтай.

Орон сууцны үнийг  хазаарлана гээд байсан ч үнэ нь  өдөр ирэх тусам өсөөд байна.  Энэ асуудалд яамнаас ямар  бодлого барьж байгаа вэ? ­

     Энэ талаар яамнаас цогц бодлого хэрэгжүүлсэн. Барилгын материалын гол нэрийн бүтээгдэхүүн нь арматур, цемент. Энэ хоёр материал бүтээн байгуулалтын ид ажлын үед үнэ нь өсдөг. Үүнийг тодорхой түвшинд барих бодлого хэрэгжүүлсэн. Барилгын компаниудад бага хүүтэй, 36 сарын зээл өгсөн. Ийм бодлого хэрэгжүүлэнгүүт тэр дороо барилгын үнэ буурахгүй. Үнийг төр барьдаггүй. Төр өөрөө нөхцлийг нь бүрдүүлж, тодорхой бодлого хэрэгжүүлдэг. Хувийн компаниудад тулгарч байгаа гол бэрхшээл нь газар. Дэд бүтэцтэй газар хаа байна, тэрийг олж өндөр үнээр худалдаж авдаг. Ингээд барилга барих явцад барилгын материалын үнээс гадна ажиллах хүчний хөлс бас өсөөд байдаг.

     Тиймээс бидний энэ хаврын авч хэрэгжүүлж байгаа ажлууд тэр дороо орон сууцны үнэнд өөрчлөлт оруулахгүй. Энэ бол тодорхой үе шаттай ажил. Өнөөдөр эрэлт их, нийлүүлэлт бага байна. Үүний суурь нөхцөл нь дэд бүтцийн асуудал.

      Улаанбаатар хотод шугам сүлжээний төлөвлөлтийг зураг төслөөс нь эхлээд сайн хийхгүй бол ямар нэгэн байдлаар ажил гацах явдал  маш элбэг байна. Нүүлгэн шилжүүлэх гэхээр шилжиж өгдөггүй. Наад зах нь гэр хорооллын хашаанд амьдарч байгаа айлын газар доогуур шугам сүлжээ явуулна гэхэд “үгүй” гээд суучихдаг. Бүтээн байгуулалтын ажилд тал бүрээс нь анхаарал хандуулж дэмжиж ажиллахгүй бол ганц айлаас болж нэг сар ажил зогсоход ямар их алдагдал хүлээж байна вэ?

     Тийм учраас дагуул хотуудыг байгуулахас өөр аргагүй. Хот өргөжихдөө гэр хорооллоороо л тэлээд байдаг. 100 мянган айл хөтөлбөрийн хүрээнд 17 хотхон хороолол барих гэж байна. Үүний олонхид нь газар чөлөөлөлт хийж байж дэд бүтцийн ажил эхлэнэ. Хүмүүс 8 хувийн хүүтэй зээлд сэтгэл маш хангалуун байгаа. Хүн болгон орон сууцанд орох хүсэлтэй. Гэтэл нийлүүлэлт бага Нийлүүлэлтээ дэмжих гэхээр дэд бүтэц байхгүй. Ажил урагшилж л байна, илбийн юм шиг хурдан хэрэгжих боломжгүй. Бүтээн байгуулалтын энэ ажил төр, хувийн хэвшил, иргэдийн олон талын хүсэл эрмэлзэл, оролцоонд тулгуурлаж хийгдэх юм шүү гэдгийг хэлмээр байна.

"Өнөөдөр сонин"