Улс орны бүтээн байгуулалтын түүчээ болсон барилгын салбар нь эдийн засагт томоохон  үр нөлөөтэй,  хүний хөдөлмөрийн оролцоог ихээр шаарддаг онцлогтой салбар юм.  

Тендер зарлахад үнийн саналын хамгийн бага дүнгээр барилгын ажил авдаг. Энэ нь аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйд зарцуулах зардал хамгийн түрүүнд хасагдаж, танасан төсвөөр барилгын салбарын үйл ажиллагааг явуулах шалтгаан болж байна.

Мөнсалбарын захиалагч, ажил олгогч эзэд хууль, эрх зүйн орчинг баримтлахгүй өөрөөр хэлбэл мэдсэн ч мэдээгүй дүр эсгэн барилга барих газрынхаа 100%-д барилгаа төлөвлөж барьдаг. Талбайн зохион байгуулалтыг БНбД-ийн дагуу хийдэггүй, барилга барих талбайн хэмжээг хэтрүүлэнтооцож барьдаг гэхмэтчилэн  олон зөрчлүүд дасал болтлоо ужгирчээ.

Иймд бодит байдалтай уялдуулан хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн талаар салбарын үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, үнэлгээ, судалгааны ажил хийх цаг ньболсны нэг дохио бол барилгын салбарт тасралтгүй гарч байгаа осол эндэгдэл юм.

2013 онгар саар барилга, бүтээн байгуулалтын салбарт 3 хүний алтан амь насыг авч одсон хэрэг гарлаа.Үүний цаана мэдээлээгүй, мэдэгдээгүй хичнээн далд ослын тоо байгаа юм бүү мэд.

Аливаа улс орон бүтээн байгуулах явцдаа  хөгжлийн гол түлхүүр болсон хүнийхээ амь насыг юуны өмнө анхаарч хамгаалдаг. Гэтэлманайорондэнэ үзэл санаа эсрэгээрээбайдгаас хөдөлмөр аюулгүй ажиллагааны дүрэм журмыг мөрдөж ажиллахгүй  байнгаосолэндэгдэлгарч байна. Зарим барилгын компаниуд ашиг орлого олохын төлөө хэт шунахайран зүтгэж байна. Үүнийг одоог хүртэл буурах биш улам нэмэгдсээр байгаа ослын тоо гэрчилнэ.

Барилгын салбарын асар их туршлагатай Австрали оронд өнгө өнгийн картаар хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйг хангуулах туршлагыг хэрэгжүүлдэг юм байна. Үүнийг Монгол оронд нэвтрүүлэх санаачилгыг  Барилга, Хот Байгуулалтын Сайд Ц.Баярсайхан гаргасан. Тэрээр  Хөдөлмөрийн сайд, Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд нартай хамтарсан тушаал гаргаж, хэрэгжилт, үр дүнг сайжруулах зорилгоор хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн сургалтыг зохион байгуулах эрхийг “Барилгын хөгжлийн төв”-д олгоод багагүй хугацаа өнгөрлөө. Ингэхдээ  ямар ч шалгаруулалт, санал хүсэлт  харгалзахгүйгээр тус төвд эрхийг нь өгсөн.

Яагаад ингэж тодотгож байна вэ? гэвэл БХТөв нь ХАБЭА-н орон тоо байхгүй хэрнээ мэргэжлийн баг зөвлөхүүдээс санал зөвлөмж авахгүйгээр төлбөр мөнгөний араас хөөцөлдөн, Мэргэжлийн боловсролын стандарт шаардлага хангаж баталсан эсэх нь тодорхойгүй сургалтын хөтөлбөрөөр,  хөрсөн дээр буугаагүй хууль хуулж бичүүлэх төдий хэмжээнд сургалтаа зохион байгуулж байна.

Мэргэжлийн бусад сургалтын байгууллагууд өрсөлдөх журмаар тус сургалтыг явуулахгүй,  яагаад ганцхан Барилгын хөгжлийн төв давуу эрх эдлэх ёстой вэ?   Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн “Цэнхэркарт”-ыг нэвтрүүлэх сургалтыг зохион байгуулж байгаа нь бахархалтай сайхан санаа боловч дан ганц байгууллагад давуу эрх олгож байгаа нь учир дутагдалтай.

“Барилгын хөгжлийн төв” ТӨУҮГ-ын сургалтын хэлтэс нь мэргэшсэн инженерүүдийн сургалтыг ч муу зохион байгуулдаг гэж ярьдаг. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн сургалтыг хангалтгүй түвшинд, буруу зөрүү  зохион байгуулж байгааг салбарын Сайд та анхааралдаа авна уу.

Саяхан ХАБЭА-ийн сарын аяны хүрээнд Хөдөлмөрийн яамнаас сургалтын байгууллагуудыг  аттестатчилжээ. Иймээс энэхүү аттестатчилалд тэнцсэн ХАБЭА-н сургалтыг олон жил зохион байгуулж байгаа сургалтын байгууллагуудад “Цэнхэр карт”-ыг  нэвтүүлэх  сургалтыг зохион байгуулах эрхийг олгох, мөн  журмандаа сургалтын байгууллагуудад хариуцлагын тогтолцоог бий болгох зэрэг ажлуудыг нэн даруй эхлүүлэх шаардлагатай байна.

Ийнхүү барилгын угсралт, үйлдвэрлэл эрхэлдэг компаниудад сургалтын байгууллагаас хяналт тавиад ирэхээр тухайн компаний хариуцлага ч өндөржих юм. Сайнтуршлагаар чанартай сургалтыг зохионбайгуулах нь дамжиггүй.  ХАБЭА гэдэгнь1.Сургалт  2.Сургалт  3.Сургалт гэсэнзарчмаарослоосурьдчилансэргийлдэгаргаюм.Засгийн газар нь бодлогоо зөв тодорхойлох, гаргасан бодлогоо хүртээмжтэй хэрэгжүүлэх, арга хэмжээг шударгаар авч, үйл ажиллагаагаа улам бүр сайжруулах үүрэгтэй.

Барилгын ослын 100 хувьд  нь тэнд ажиллагсад л өртдөг учраас барилгын салбарын ажиллагсдад сургалтыг зохион байгуулах хэрэгтэй. Ингэхдээ сургалт зааварчилгаа 2-ыг зааглаж ойлгуулах, сургалтыг зохион байгуулахдаа онол практикийг хослуулах нь зүйтэй. Сургалтын танхимд төдийгүй барилгын талбайд нь очиж хичээл заах хэрэгтэй. Сургалтынбайгууллагань сургалтын үр дүндээ хяналттавьж, судалгаа гарган мэдээлдэг зарчмын холбоог журмандаа тусган заалт оруулж баталгаажуулах ёстой. Сургалтаа сайжруулж, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авах, хариуцлага урамшууллын системийг нэвтрүүлэх байгууллагуудыг эрсдэлийн судалгаа хийж чаддаг, үнэлдэг аргад сургах нь ХАБЭА-ийн нэг удирдлагын тогтолцооны /MNS:OSHAS 18000 стандарт/ арга юм. Үүнийг л салбарын аж ахуйн нэгж, байгууллагад сургалтаар хэрэгжүүлэх хэрэгтэй юм.

“Цэнхэркарт”-ыг зөв хэрэгжүүлэхэд салбарын сургалтын орчин бүрдэх, чанаржих, мэргэшсэн сургагч багш нар, зөвлөхүүдтэй болох, чадварлаг сургалтын байгууллагуудыг бий болгох нь 2013-2016 оны гол зорилго юм.

ХАБЭА-н сургалтын гараа зөв байвал цаашдаа салбар сургалтын байгууллагуудтай болж,нийгмийн хариуцлагыг дээшлүүлэх чиглэлээр сургалтын байгууллага нь аж ахуйн нэгжтэйгээ хамтран ажиллах, судалгаа гаргах, судалгаанд үндэслэн норм дүрмүүдээ сайжруулах боломжтой болох юм. Мөн байгууллагуудад удирдлагын тогтолцоог нь сайжруулахад зөвлөгөө зөвлөмж өгөх гэх мэтээр ажиллагсдын нийгмийн хамгааллыг хүчтэй болгох чухал үүрэгтэй.

Засгийн газар хүндээ чиглэсэн зөв зорилт зорилгуудыг тодорхойлж, бодлогоо хэрэгжүүлэхэд бусад яамтайгаа хамтран ажиллах, салбарын үйлдвэрлэлийн ослыг тэглэх зайлшгүй шаардлага тавигдаж байна.

Аливаа улс орны хөдөлмөрийн талаар баримтлах үндсэн бодлого хөтөлбөр нь эрүүл, аюулгүй ажлын байраар хөдөлмөр эрхлэгчдийг хангах явдал байдаг. Хөдөлмөр эрхлэлт нь хүний амьдралын баталгаа бөгөөд энэ нь тухайн гэр бүлийн цаашилбал нийгмийн тогтвортой байдлыг хангах үндэс болдог гэдгийг мартаж болохгүй.

СБД-ийн 7-р хорооны иргэн Ц.Баатар