УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг өнгөрөгч даваа гаригт нэгэн мэдэгдэл хийлээ. Орон сууц худалдан авахад зориулсан найман хувийн хөнгөлөлттэй зээлийг банкууд энэ долоо хоногоос иргэдэд олгож эхэлнэ гэнэ. Нийтдээ 800 тэрбум төгрөгийн зээлийг арилжааны банкуудаар дамжуулан иргэдэд олгох юм. Зээлийн эх үүсвэрийг олон улсын зах зээл дээрээс босгосон Чингис бондын 1,5 тэрбум ам.доллараас гаргахаар болсон.

      Орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн хувьд манайд хэрэгжүүлж байгаа анхны жишээ энэ биш. Өмнө нь 2008 оны сонгуулийн дараа төрийн албан хаагчид болон бага орлоготой иргэдийг хөнгөлөлттэй зээлээр орон сууцаар хангах зорилгоор “4000 айлын орон сууц” хөтөлбөр хэрэгжүүлж, ОССК-иар дамжуулан найман хувийн хүүтэй зээл олгож байсан. Гэсэн хэдий ч орон сууцны нийлүүлэлт нь эрэлтээ гүйцэхгүйгээс үнэ өсч, анх ам.метрийг нь 650 мянгаар төсөөлж байсан орон сууцны үнэ жилийн дотор 1.5 саяд хүрсэн билээ. Үүнээс болоод хоёр айл орон сууцтай болох мөнгөөр нэг айл орон сууцтай болж, Засгийн газрын үүрэх ачаа ч улам нэмэгдсэн гэсэн үг. Одоо барилгын компаниудын орон сууц нийлүүлж байгаа дундаж үнэ м²нь хоёр сая төгрөгөөс хол даваад байгаа.

     Дээр нь өнгөрөгч УИХ-ын сонгуулийн өмнө С.Батболдын Засгийн газар “Найман хувийн зээлийн хүүг бууруулж зургаан хувийн хүүтэй болгоно, барилгын 50 хувийн гүйцэтгэл хийгдсэн бүх орон сууцыг зээлд хамруулна” хэмээн журамдаа өөрчлөлт оруулснаас болж өнгөрөгч хавар баахан амьтан гудамжинд гарч өлсөхдөө тулсан билээ. Дутуу баригдсан барилгад урьдчилгаа өгсөн иргэд зээл нь гарахгүйгээс болж /тухайн үеийн Засгийн газарт энэ хэмжээний санхүүжилт хийх хөрөнгийн эх үүсвэр ч байхгүй, зургаан хувийн хүүтэй зээл банкуудад ч алдагдалтай байсан үе/ орон гэрээ алдахад хүрч, гудамжинд гарахдаа тулаад байсан билээ.

      Гэвч Шинэчлэлийн Засгийн газар байгуулагдсанаас хойш хэдэн сарын дараа Барилга, хот байгуулалтын шинэ сайд “Зургаан хувийн зээл эдийн засгийн хувьд ямар ч тооцоогүй, боломжгүй зүйл. Тиймээс энэ зээлийг зогсоож, эдийн засгийн зөв голдрилд нь оруулна” хэмээн мэдэгдсэн. Энэ дагуу барилгын компаниуд, орон сууцны нийлүүлэлтийг дэмжих зорилгоор 380 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг үйлдвэрлэгчдэд өгч эхлээд байгаа. Одоо иргэдэд чиглэсэн орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрийг арилжааны банкууд руу шилжүүлж эхэллээ. Гэвч ирэх жилүүдэд Засгийн газраас орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлд зарцуулахаар төлөвлөсөн 800 тэрбум төгрөг дахиад л хий хоосон үнийн хөөрөгдлийг бий болгож, хөнгөлөлттэй зээлээр орон сууцтай болох гэсэн иргэдээ дэмжих биш, цөөхөн хэдэн барилгын компаниудыг дэмжсэн үйлдэл болоод өнгөрөх вий гэсэн болгоомжлол хэн хүнгүй байгаа.

      Харин энэ талаар төсөл хэрэгжүүлэгчдийн зүгээс “Зээлийг өмнөх шиг зөвхөн ОССК-тай гэрээ хийсэн цөөхөн хэдэн барилгад олгох бус 100 хувь гүйцэтгэл хийгдсэн бүх орон сууцыг, түүнээс гадна хуучин орон сууц худалдан авч байгаа иргэдэд ч ялгаагүй найман хувийн хүүтэй зээлийг олгох учраас нийлүүлэлтийн хувьд асуудал үүсэхгүй” хэмээн хэлж байгаа. Тэгээд ч зээлийг ОССК-иар дамжуулах бус, арилжааны бүх банкуудад тэгш хуваарилж байгаа учраас хэн нэгэнд нь монополь байдал үүсэхгүй, үнийн өсөлтийг өрсөлдөөнөөр шийдвэрлэх боломжтой хэмээн тооцож байгаа.

      Хэрэв үнэн бол энэ оны эцэс гэхэд ашиглалтад орох ёстой 15 мянган айлын орон сууц одоо баригдаж байгаа гэсэн судалгааг Барилга, хот байгуулалтын яамнаас хийжээ. Өөрөөр хэлбэл, төрийн албан хаагчийн 4000 айлын орон сууцны хөтөлбөрийг ОССК хоёр жил гаруйн хугацаанд хэрэгжүүлсэн бол одоо зөвхөн энэ жилийн эцэс гэхэд гүйцэтгэл нь дуусч ашиглалтад орох ёстой 15000 шинэ орон сууц эзнээ хүлээж байна гээд бодохоор орон сууцаа өрсч борлуулах гэсэн компаниудын өрсөлдөөн эрх биш үнийн хөөрөгдлийг өнгөрсөн жилүүдийнх шиг хэмжээнд аваачихгүй байх хэмээн найдахаас. Үүний тулд БХБЯ барилгын компаниудыг дутуу бариад санхүүжилтгүй зогссон барилгуудаа барьж дуусгахад нь зориулж дээр дурьдсан 380 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлтэй зээлийг олгосон шүү дээ.

     Харин одоо бэлэн болоод байгаа зээлийн журамд лав “Компаниуд м²-ийн үнээ тэд, эдэд барина”гэсэн гэрээ хэлцэл, яриа тохироо хийж, үүрэг хүлээгүй юм байна. Өөрөөр хэлбэл, хэн сайн барилга барина түүний үнэ өндөр, хэн чанар муутай барилга барина түүний үнэ бууна аа гэсэн үг. Иргэдийн хувьд ч зээлээр авах гэж байгаа орон сууцны хэмжээг 80 ам.метр квадратаас хэтрэхгүй гэсэн авч худалдаж авч байгаа барилгынх нь үнэд хязгаарлалт тавиагүй.

      Гэхдээ уг зээлийг эрсдэлгүй байлгахын тулд орон сууц худалдаж авч байгаа худалдан авагч сарын орлогынхоо 45-аас илүүгүй хувийг зээл төлөхөд зарцуулахаар журамд заасан байгаа. Тухайн өрхийн орлого сая төгрөг байлаа гэхэд үүнээс 450 мянган төгрөгийг л зээлээ эргэн төлөхөд зарцуулах эрхтэй гэсэн үг. Харин зээлийн хугацаа тухайн иргэний төлбөрийн чадвараас шалтгаалж 20-30 жилийн хугацаатай байх юм. Зээл олгох журам, заавартай холбоотой илүү нарийвчилсан мэдээллийг Барилга, хот байгуулалтын яамныхан энэ долоо хоногтоо багтаан иргэдэд дэлгэрэнгүй танилцуулах юм байна.

Б.Цэлмүүн