Найман хувийн хүүтэй орон сууцны зээлийн хөтөлбөр багагүй хугацаанд "дуншиж" байж гарч байна. Хүүгийн төвшин бага гэдэг утгаараа иргэдэд ч хүлээлт үүсгээд байсан?

      Монгол Улсын Засгийн газраас Орон сууцны ипотекийн ерөнхий журам батлах тогтоол гаргасан. Зээл олголт өнгөрсөн даваа гаригаас орон даяар эхэлсэн. Журмын дагуу ерөнхий нөхцөлийг тусгаж өгсөн. Инженерийн дэд бүтцэд бүрэн холбогдсон, эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр ашиглалтад хүлээн авсан, шинэ орон сууц болон инженерийн дэд бүтцэд бүрэн холбогдсон, барилгын техникийн хяналт хэрэгжүүлэгч байгууллагын шийдвэрээр ашиглахыг хориглоогүй, ашиглагдаж байгаа хуучин орон сууц худалдан авах хүсэлтэй Монгол Улсын иргэдэд орон сууцны ипотекийн зээлийг олгож эхэллээ. Зээлийн хүү инфляциас хамаараад хэлбэлзэлтэй байна. Урьдчилгаа төлбөрийг Засгийн газрын журамд 10-30 хувь гэж тогтоосон ч арилжааны банкуудаар дамжуулан 30 хувийн урьдчилгаатай олгохоор болсон. Зорилтот бүлэгт зориулсан урьдчилгаа төлбөрийг Засгийн газраас шийдвэрлэхээр журамд заасан бөгөөд энэ ажлыг Засгийн газар ирэх ес, аравдугаар сард боловсруулна. Зээлдэгч өөрийн өмчлөлд байгаа хуучин орон сууцаа барьцаалан зээл авч, зээлийн урьдчилгаа төлбөрийг тооцуулж болно. Мөн зээлийн хугацаа дуусаагүй байсан ч урьдчилан төлбөрийг төлж болно гэсэн олон давуу талыг шингээсэн журам болсон. Өмнө нь ашиглалтад ороогүй барилгыг олгосноос үүдээд зарим иргэд хохирсон тохиолдол гарсан. Тиймээс зөвхөн ашиглалтад орсон байрыг авахаараа давуу талтай. Ипотекийн зээлийн журмын хамгийн том давуу тал нь өмнө нь өндөр хүүтэй зээл авсан иргэд нэмэх, хасах найман хүүтэй зээл рүү шилжих боломжтой. Арилжааны банкууд шилжүүлэхийг түр хойшлуулах хугацаа хэрэгтэй гэж байсан ч үүнийг урьдчилан зохицуулалт хийж, шилжүүлгийг хийсэн байгаа.

Орон нутагт энэ хөтөлбөр хэрхэн хэрэгжиж байгаа вэ?

     Би энэ долоо хоногт Говь-Алтай, Баянхонгор, Өвөрхангай аймагт ажиллаад ирлээ. Дээрх аймгийн иргэд орон сууцны зээлийг хүлээж байсан. Өвөрхангай аймагт гэхэд 500, Баянхонгорт 400, Говь-Алтай аймагт 300 гаруй  айлын орон сууц энэ жилдээ багтаад ашиглалтад орох юм. Эдгээр барилгыг барьж байгаа компаниудад Барилга, хот байгуулалтын яам, Монголбанктай хамтарсан гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний материалын үнийн хөнгөлөлт, эргэлтийн хөрөнгө олгохоор хамтран ажиллаж байгаа.

Улсын хэмжээнд энэ жил нийт хэдэн орон сууц шинээр ашиглалтад орох вэ?

    Бид ипотекийн зээл гаргахын өмнө Ерөнхий сайдаар ахлуулсан Ажлын хэсэг гаргаж ажилласан. Энэ баг нийт 16 аймгийг хамарсан түүвэр судалгаа хийсэн. Энэ судалгаан дээр үндэслэн орон сууцны үнийг тогтворжуулж, нийлүүлэлтийг дэмжих бодлого шаардлагатай байна гэж үзсэн. Шинэ бүтээн байгуулалт, дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрийн хүрээнд нийслэлийн найман дүүрэгт 110 мянга, хөдөө орон нутагт 22 мянган айлын орон сууц барихаар 100 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр батлагдсан. Үүнээс хойш 2010 онд 9800 гаруй, 2011 онд 11 мянга гаруй, 2012 онд 11 мянган айлын орон сууц ашиглалтад орсон. 2013-2014 онд 34 мянган айлын орон сууц ашиглалтад орно. Хоёр хотхон ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна. Энэ хоёр хотхон нэмэгдвэл 34 мянга дээр нэмэгдэх юм.

      Барилгын үнийг нэмэгдүүлэхгүйн тулд тодорхой хэмжээний зээл олгож байгаа. Гэтэл байрны үнэ нэмэгдэж байна гэсэн яриа их байна?

      Монголбанк Засгийн газартай байгуулсан гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах хөтөлбөрийн хүрээнд эргэлтийн хөрөнгө, гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үнийг хөнгөлөх гэх мэт 230 гаруй тэрбум төгрөгийг 100 гаруй аж ахуйн нэгжид олгосон байна. Монголбанк Засгийн газартай байгуулсан гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах хөтөлбөр амжилттай хэрэгжиж байгаа. Үнэ өсөхгүй байх нөхцөлийг Засгийн газар бүрдүүлсэн. Барилгын компаниудад зээл олгох, материалыг татвараас хөнгөлөх гэх мэт. Энэ асуудал хувийн хэвшлийнхэн Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын хяналт тавина. Өөрөөр хэлбэл, зохиомлоор үнэ нэмсэн бол хариуцлага тооцох, төр засгаас дэмжих бодлого хэрэгжүүлэхэд оролцуулахгүй гэсэн зарчим барьж ажиллаж байгаа.

Хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлснээс хойш хэдэн хүн зээл хүссэн, зээлээ шилжүүлсэн бэ, судалгааг гаргасан уу?

     Арилжааны банкуудаас мэдээллийг авч байгаа ч нэгтгэж амжаагүй байна. Зарим банкаас авсан мэдээллийг танилцуулбал, Худалдаа хөгжлийн банкин дээр хуучин зээлтэй байсан 5000 гаруй иргэний 100 гаруй тэрбум төгрөгийн зээлийг шилжүүлсэн байна. Шинээр 80 гаруй тэрбум төгрөгийг орон сууцны компаниудад олгосон. Голомт банкны 500  иргэн, шинээр зээл хүссэн 15 иргэн. Хасбанкинд 3000 орчим зээлдэгч найман хувьд шилжүүлсэн, 700 орчим хүн шинээр зээл авсан байна. ХААН банк нийт зээлдэгчийнхээ 50 хувийг найман хувьд шилжүүлэхээр ажиллаж байгаа гэсэн мэдээллийг өгсөн. Ер нь бол энэ дөрвөн банкин дээр ачаалал ихтэй байгаа гэсэн.

Зээл авсан, төлөөд дууссан иргэд дахин найман хувийн зээлд хамрагдаж болох уу?

Зээл нь төлөгдөж дууссан бол хүүхдийнхээ нэр дээр ч юм уу зээлгүй гэр бүлийн гишүүнийхээ нэр дээр авах боломжтой.

      Өмнөх Засгийн газраас зургаан хувийн хүүтэй зээл олгож байсан ч үүнээс болж хохирсон иргэд олон байсан. Эдгээр иргэдийг найман хувийн зээлд хамруулах талаар яригдаж байсан. Энэ асуудал юу болсон бэ?

      Зургаан хувийн зээл төлж байгаа иргэд шилжих боломжгүй. Зургаан хувийн хүүтэй зээл 55 метр квадратаас бага, 50 саяас дээш зээл, урьдчилгаа төлбөр төлөх маягаар олгож байсан. Тиймээс найман хувийн зээлд хамрагдах боломжтой.

      80 метр квадратаас дээш хэмжээтэй орон сууц худалдан авах сонирхолтой хүмүүс бас багагүй байна. Эдгээр иргэд нэмэх, хасан найман хувьд хамрагдах у?

Моргейжийн зээл бол бага дунд орлоготой, дундаж иргэдэд зориулсан учраас 80 метр квадратаар тогтоож өгсөн.

      Бага, дунд орлоготой иргэдээ дэмжих гэж байгаа бол яагаад 30 хувийн урьдчилгаа гэж тогтоосон юм бэ. Бага, дунд орлоготой иргэд 30 хувийн урьдчилгаа өгөх боломжтой гэж үү?

       Ипотекийн зээл бол халамжийн бодлого биш. Энэ зээлийг авсан хүн багагүй хөдөлмөрлөж байж зээлээ төлнө. Иргэдээ ажилтай, орлоготой иргэдээ дэмжих бодлого. Тиймээс иргэдээ ажилтай, орлоготой болгох тал дээр ч Засгийн газар ажиллаж байгаа. Мөн Засгийн газраас зорилтот бүлэгт зориулж шийдвэр гаргана. Гэхдээ үүний хүрээнд гадны туршлага болон судалгааг хийх шаардлагатай байгаа бөгөөд ирэх ес, аравдугаар сараас хэрэгжүүлэх боломжтой эсэхийг судалж байна.