Эдийн засгийн хувьд ихээхэн үр ашигтай дуу дулаан тусгаарлах материал болох хөөсөн шилийг  өөрийн орны хоёрдогч түүхий эд - хаягдал шилийг ашиглан хөнгөн жинтэй, ус болон идэмхий орчинд тэсвэртэй, бат бэх сайтай, дуу болон дулаан тусгаарлах материалыг гарган авах судлагааг ШУТИС-ын БИАС-ын Г.Хангай, Д.Золжаргал, С.Оюун-эрдэнэ, Д.Булган, Л.Эрдэнэбаатар гэсэн оюутнууд Ph.D, Дэд профессор Д.Сүнжидмаа багшийн удирдлагаар гүйцэтгэжээ. Үйлдвэрлэгчид судлаачид хамтран ажиллаж дээрх судлагааны ажлын үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх боломжтой юм байна.

      Одоогоор манай оронд хэрэглэж буй перлит, керамзит зэрэг материалтай харьцуулахад хөөсөн шил нь технологийн хувьд энгийн, хоёрдогч түүхий эд ашигладаг, харьцангуй нам температур /700⁰С/-т гаргаж авдаг. Мөн төрөл бүрийн идэмхий орчинд тэсэвэртэй, хөнгөн дүүргэгч, хавтан байдлаар үйлдвэрлэх боломжтой, практик хэрэглээ өндөртэй, дулаан тусгаарлах материалын хувьд манай орны нөхцөлд бас нэгэн шинэ нэр төрлийн хямд материал юм.

Үйлдвэрлэлийнтехнологийн хураангуйлсан схемээс харахад шилний  хаягдлыг шууд боловсруулахтехнологийг сонгосон байна.

Шилийг хайлуулахад дараах процесс явагдана. Үүнд:

1.         Эрдэс хэсгүүд нэг нь нөгөөдөө нөлөөлөн хайлсаны үр дүнд зөөлрөх,

2.         Хий үүсгэгч задрах ба шатах явцад хийг ялгаруулах,

3.         Материалд нүх сүв үүсэж  зуурамтгай шилэн массаар хий ялгаран хөөлт явах,

4.         Үүссэн сүвэрхэг бүтцийг бэхжүүлэн материал бат бэх болох.

       Үндсэн шилний найрлагад шүлтийн ислийн агуулалт чухал нөлөөтөй ба тухайлбал Na₂O-гийн агуулалт их байх бүрт зөөлрөлтийн температур нам байна.Хий үүсгэгчийн хий ялгаруулах температур шилэн нунтагийн зөөлрөлтийн температураас 50...700с-ээс их байна. Хий үүсгэгч нь зөвхөн хий ялгаруулаад зогсохгүй шилэн масстай хайлалтын процессд химийн харилцан үйлчлэлд орно.

Шилийг шатаасны дараах байдал

    Дулаан тусгаарлах материалын гол үзүүлэлт нь сүвэрхэг чанар, дундаа нягт байдаг бөгөөд дулаан тусгаарлах материалыг ихэвчилэн дундаж нягтаар нь марклана.

Хөөсөн шилийг барилгын материал бүтээгдэхүүнд өргөнөөр ашиглаж байна

     Хөөсөн шил үйлдвэрлэх туршилт явуулахад АПУ компаниас гарч байгаа хаягдал шил цахиурлаг түүхий эдийн шаардлагыг бүрэн хангажээ. Хий үүсгэгчээр 90%-иас дээш агууламжтай шохойн чулуу хэрэглэх нь хамгийн тохиромжтой.

    Хаягдал шил ашиглан хөөсөн шил үйлдвэрлэх шатаалтын температур нь 700⁰С байх ба хөөсөн шилэн хөнгөн дүүргэгч үйлдвэрлэх үед амархан хайламтгай шаврыг нэмэлтээр хэрэглэх нь тохиромжтой.

      Хаягдал шил ашиглан хөөсөн шил хийхэд хий үүсгэгчээр кокс болон хүрэн нүүрс хэрэглэх нь тохирмжгүй боловч энэ найрлагаар өнгөлгөөний материал гарган авах боломжтой юм.