Монгол Улсын иргэн би бээр 0,07 га газар өмчлөх эрхтэй. Болж өгвөл хотын “А” цэгт газар авах сонирхолтой. Даанч надад авлигад нь өгөх мөнгө байхгүй. “Я” цэгт ч болтугай нэг газартай болъё гэхнээ хоёр жилийн тэртээ дуусчихсан. Товчхондоо, хотод өмчлөх газар үлдээгүй. Хотод олохгүй бол Өмнөговьд алга дарам газар аваад ашиг, шимийг нь хүртэх мөрөөдөл бий. Гэхдээ тийм мөрөөдлийг биелүүлдэг дарга гэж хаа байх билээ.

Ингээд надад найман хувийн хүүтэй зээлээр 40 ам.метр байр авахаас өөр сонголт үлдээгүй. “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрт хамрагдах компанийн байрыг авсан ч ашиглалтад орохын даваан дээр хэрэгжүүлсэн Төрийн банкны удирдлагууд хамаатан саднаа 2-3 байрны зээлд хамруулсан хэрэг гарч, зээлийг нь зогсоочихов. Ердийн банкны зээлээр авъя гэхнээ доод тал нь 1,5 хувийн хүүтэй учраас миний цалинг хоёр нугалсан хэмжээний мөнгийг сар болгон тушаах хэрэг гарсан. Сайхан цаг ирэхийг хүлээгээд орон сууц барьсан компанитай байгуулсан гэрээгээ цуцалъя гэхнээ миний төлсөн урьдчилгааны 15 хувийг авна гэж айлгана. Аргаа бараад банкнаас 1,5 хувийн хүүтэй орон сууцны зээл авч, хоолтой, хоолгүй шогшуулах болов.

Ашгүй хоёр сарын өмнөөс найман хувийн хүүтэй зээлд шилжүүллээ. Одоо бас ч гэж хоолтой, ундтай л байгаа. Гэтэл байрны минь яг хажууд орон сууц барьчихаар газар “ургачихав”. Наран талдаа гэж авсан байрны маань цонхыг ирэх жилээс шинэ байр сүндэрлэн нар хаана. Манай байранд машины зогсоол байхгүй. Хүүхдийн тоглоомын талбай ч үгүй. Тиймээс тулгаад байр барих газартаа тоглоомын талбай, зогсоол гаргаад өгчих гэж мөнөөх компанийн удирдлагуудаас гуйсан. “Битгий мөрөөд” гэх хоёр үгээр амаа таглуулав. Уг нь байрны стандартад хааш хаашаа 50 метрээс дотогш барилга барихыг хоригложээ. Түүнчлэн хүүхдийн тоглоомын талбай, машины зогсоолтой байх норматив баталчихсан байдаг юм байна. Харамсалтай нь тэрхүү стандарт нь зөвхөн цаасан дээр хэрэгждэг болохоор өнөөдөр Улаанбаатарын төв “хөл тавих” зайгүй болчихсон.

Энэ стандартыг үе үеийн удирдлагууд огтхон ч хэрэгжүүлээгүй болохоор арга ч үгүй. Харин ч эсрэгээр үнэ хүргэн зарж байсан. Нэгэн байр барьчихсан тохиолдолд албадан буулгахад хүрвэл “Хувийн өмчид халдсан” хэрэгт унана. Тиймээс л хотын дарга, газрын албаны захирамжаар далайлган олон хүүхдүүдийг уйлуулан тоглоомын талбайд, хөгшдийг уурлуулан саравчийг нь нураан барилга барьсан. Газар байхгүй гэсэн хэрнээ газрын албаныхан авлигаараа “Сант марал”-ын судалгааг 2006 оноос хойш одоог хүртэл тэргүүлсээр л байна.

Хотын дарга газрын наймааг дийлэхгүй юм байна гэдгээ мэдэгдсэн. Аргаа бараад тэрээр АТГ-т газрын алба, өмнөх хотын удирдлагуудын асуудлыг шийдүүлэхээр хандсан. Хяналт, шалгалт явуулахад тэрбумаар тоологдох мөнгөний хэрэг ч босч ирсэн гэх мэдээлэл байна.

Удахгүй Монголын нийслэлийн газрыг зарж баясан нөхдүүдийн хэрэг шүүхээр дэнслүүлэх бололтой. Ер нь энд тэндхийн болохгүй газруудын захирамжийг харахаар М.Энхболд даргын гарын үсэг ихэнхдээ дурайх юм билээ.

Харин хотын мэр асан Г.Мөнх­баяр, НИТХ-ын дарга Т.Билэгт зэрэг долоо, найман хүнийг холбогдуулан шалгаж эхэлсэн дээрх хэрэг нийт 240 удаа­гийн үйлдэлтэй гэсэн тодотголтой хавтаст хэрэг үүсгэсэн гэдгийг эх сурвалжууд мэдээлж байна. Үүн дээр нийслэлийн Засаг дарга, УИХ-ын гишүүн асан Ц.Бат­баярын нэр ч нэмэгдэх юм гэсэн. Дээр нь нийс­лэ­лийн Газрын албаны дарга асан Ц.Сундуй, Газрын алба­ны дэд дарга асан одоогийн Өмчийн харилцааны газрын Хуулийн хэлтсийн дарга Э.Ариун­гэрэл, Үнэлгээ, төл­бө­рийн хэлтсийн дарга Д.Дашцэцэг гээд хэрэгт шууд холбогдох хүмүүсийн нэрс эхнээсээ гарчээ.

Хэрэгт холбоотой хүмүү­сийн нэр үүгээр тогтохгүй бөгөөд газар авсан компаниудын удирдлагуудыг ч албан тушаалтанд авлига өгч төрд их хэмжээний хохирол учруулсан хэрэгт сэжиглэн шалгаж эхлэх бололтой. Одоогийн байдлаар газрын төлбөр хэлбэрээр төрд орох байсан 280 орчим тэрбум төгрөгийг эрх мэдэлтнүүд халаасалсан гэсэн. Тэднийг шалгаж улсыг хохиролгүй болголоо ч гэсэн мянга мянган иргэдийн нар харах эрхийг хаан боогдуулсан хохирлыг арилгах нь юу л бол. Манай байрныхны хувьд маргааш харах эрхээ хасуулна. Ер нь удахгүй нийслэлд нар харагдахаа байх нь шиг байна. Уг нь цонхоор нар тусдаг байсан юмаа гэдэг дурсамж л үлдэнэ.

-Насан багадаа нэг л өдөр
Нарыг би их л ажсан юм... гэдэг дуутай л хоцорно. Гэтэл эрхэм төрийн түшээд Зайсанд баригдсан баячуудын хаусын газрыг тусгай хамгаалалтаас гаргаж, газрыг нь өмчилж өгөх хуулийн төсөл боловсруулж байгаа нь харамсалтай. Төлбөр төлж нар харах ёстой болох л тийм нэгэн сонголт тун удахгүй хэрэгжих бололтой.

Л.ХАЛИУ