30-ы “А” байрныхан саяхан болтол түгшүүр, зовлонгоос ангид амар төвшин аж төрж байлаа. Түрүү түрүүчийн хотын захирагч, засгийн газрын шадар сайд асан Б.Наранцацралт, М.Энхболд нарын санаачилгаар байр орчмынхоо зам талбайг шинэчлэн тохижуулж, хөгшид тухлах хэдэн сүүдрэвч, хүүхэд залуучууд тоглож наадах тоглоомын болон биеийн тамирын бэсрэг талбайтай, боломжтой айл өрхүүд нь тоосгон 40 шахам гараашийг өөрсдийн хөрөнгөөр худалдан авч өөрсдийн өмч хэмээн нандигнан ашиглаж байна. Бас манаачийн байр, машины боломжийн сайхан талбайтай болоодхож.

      Гэтэл энэ бүхэн нь исгэрэн үлээх хар салхинд хийсэн устах хүсээгүй аюулд нэрвэгдэхэд хүрчээ. Юун хар салхи вэ? Хүн ардынхаа төлөө гэх шинэчлэлийн эрин эхэлж, юм бүхнийг ард олны санал шийдвэргүйгээр өөрчлөхгүй гэх эерэг уриатай эдүгээ цагт гай тарьсан хар салхи хаанаас сүүчин үлээж, оршин суугчдын олон жилийн турш бүтээж босгосон бүхнийг үнс мэт хийсгэхээр заналхийлдэг билээ. Ямар 1938 он биш дээ.

    Эрэл сурлын эцэст Нийслэлийн Засаг Дарга бөгөөд УБ хотын захирагч Э.Бат-Үүлийн нэгэн захирамж хар салхи мэт сууц өмчлөгчдийн сэтгэлийг түгшээж эхэлснийг мэдэрлээ.

   Олон сарын турш нууц байдалтай, сураг төдий байсан эл шийдвэрийг СӨХ-ны гүйцэтгэх захирал болон сууц өмчлөгчид саяхан хүлээн авч гайхахын ихээр гайхацгаажээ.

     Уг захирамж тус байрны эзэмшлийн зам талбай хүүхэд залуусын тоглоомын болон биеийн тамирын талбай, ер шовойсон бүхнийг хар салхи мэт нурааж, оронд нь Нийслэлийн Засаг Даргын Тамгын Газрын 70 машины давхар гарааш, ЧД-ийн  Татварын Газрын албан контор тэдний ажилчдын орон сууцны 12 давхар барилга барих тухай аж.
Эрх мэдэл бүхнийг эгэл арддаа олгож, тэдний санал дүгнэлтгүйгээр юу ч шийдвэрлэхгүй хэмээн анхнаасаа инээд алдан амлаж байсан Үүлээ захирагч маань яахаараа нэг өдөр биднээсээ нүүр буруулж, өмч хөрөнгөнд минь зориглон халдахаар шийдчихвээ.

      Уг нь сууц өмчлөгчид бид хууль номоороо л амьдарч ирсэн. 2008 оны тавдугаар сарын 20-ны өдөр сууц эзэмшигчид нь СӨХ-оороо дамжуулан Нийслэлийн газрын албатай газар эзэмших гэрээ хийж сууц орчмын бүгд 9683 хавтгай метр талбайг өөрийн өмч болгон ашиглах эрхээ авч баталгаажуулсан. Кадастрын зургаа ч авцгаасан. Энэ гэрээнд СӨХ-ны эзэмшлийн энэ газарт СӨХ болон сууц өмчлөгчдийн зөвшөөрөлгүй барилга байгууламж барьсан болон бариулсан тохиолдолд “Газрын тухай хууль”-ийн 57-р зүйлийн 57.3.4.5 дугаар зүйлийн дагуу арга хэмжээ авна гэж цагаан дээр тод хараар бичсэн нь бий. Яахаараа энэ гэрээг хэн нэгэн дураар зөрчдөг байнаа. Огт төсөөлөөгүй энэ захирамжаар тус байрны оршин суугчид эдэлбэр газрынхаа 80-аад хувийг булаалгаж, үдсэн 20-иодхон хувь газарт өмч хөрөнгөө төвнүүлэх болж байна. Тэрчлэн энэ захирамжид хамаарах хууль зөрчсөн олон арван зөрчил байна. Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2012 оны 3/10-р тогтоол гэж бий.

Энэ тогтоолд “Хот байгуулалтын хууль”-ийн 24-р зүйлийн 24.2 дахь заалтын дагуу 2030 он хүртэлх хугацаанд Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт шинээр газар эзэмшүүлэх, ашиглах эрх олгохгүй байхыг:
Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт орон сууц, зам талбай орц гарц, СӨХ сургууль цэцэрлэг, эмнэлгийн хамгаалалтын бүс газарт газар эзэмшүүлэхийг хориглохыг Нийслэл, дүүргийн засаг дарга нарт үүрэг болгосон тов тодорхой заалт бий.

Энэ  заалтууд хар салхинд хийсчихэв үү? Яав. Уг нь Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, НЗД хоёр нийслэлчүүдийн эрх ашгийн төлөө эхнэр нөхөр 2 мэт эвлэлдэн хүмүүнлэг ардчилсан аргаар үй зайгүй хамтран ажиллах учиртайсан. Гэтэл ийнхүү нэг нь нөгөөгийнхөө шийдвэрийг уландаа гишгэж, орон зайд нь дураараа бүжиглэж байх учиргүйсэн.

     Э.Бат-Үүл захирагчийн дээрх захирамж, өөр олон хууль, яам газрын тогтоол, тушаалтай гал, ус мэт харшилдаж байна. Наад зах нь “Барилгын тухай хууль”-ийн 10 гаруй заалт, НЗД-ын А.664 дугаар захирамжийн ЗТБХБ-ын Яамны сайдын 418-р тушаалын 2.2 мөн тус сайдын барилгын норм ба дүрэм, авто зогсоолтой холбогдсон тушаал зэргийг шийдвэр хэмээн хүндэлсэнгүй. Тас дайран гөжүүдлэсэн нь гайхалтай. Дээрх тогтоол шийдвэрийн дагуу авч үзвэл, баригдах барилга, орон сууцнаас 45 метр зайтай байх ёстой. Гэтэл шинээр барих гэж буй барилга, авто гарааш нь орон сууцнаас ердөө 15-17 орчим метрийн зайтай нь нарны тусгал, агаар салхи мөнхөд хаалт болон босох юм байна. Захирагчийн маань олондоо тавих хайр дэндүү хомсын шинж.

     Дипломат ажилтны байрны зүүн хойхно талд өмхий усаар дүүрэн гүн хар нүх бий. Уг нь нэг компани энэ газрыг ухаж хэдэн давхар барилга барихаар олон жилийн өмнө ухаж түнхсэн боловч дулаармагц доороос нь ус оргилж, ямарч аргаар зогсоож чадаагүй учраас аваарь осол гарч болох гүн нүхээ тэр хэвээр нь орхиод сураггүй одсон гэдэг. Мөнх цэвдэг хөрстэй юм чинь ингэхээс өөр яах ч билээ.

/ Одоо энэ нүх нь хогийн цэг болсон /

      Уг нь сууц өмчлөгчдийн хүсэлтийн дагуу Нийслэлийн мэргэлжлийн хяналтын газар анхаарал тавьж, Улсын байцаагч томилж шалгуулсан юм билээ. Тогтоосон актанд нь НЗД-ын захирамжаар 30а байрны СӨХ-ны эзэмшлийн талбайд дүүргийн татварын газарт газар эзэмшүүлсэн нь “Газрын тухай хууль”-ийн 31-р зүйлийн 3 дахь хэсгийн “Хүсэлт гаргасан газарт нь бусдын эзэмшиж ашиглаж байгаа газартаа ямар нэг хэмжээгээр давхцаагүй байх 35-р зүйлийн 3.5 дахь заалтад дурдсан бусдын газар эзэмшихтэй холбогдсон эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолыг зөрчихгүй байх, газрын харилцаа зураг зүйн газрын даргын 83-р тушаал, газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээ олгох журмын 5.2.2 дахь заалтууд”-ыг зөрчсөн болохыг баримтаар нотолсон юм билээ. Үнэн баримт ийм байхад хотын захирагч маань бас л тэр бүхнийг юман чинээ бодсонгүй. Ёстой үл ойшоов. Иргэдийнхээ сонсдоггүй юм гэхэд мэргэжлийн хяналтдаа итгэмээрсэн. Ингээд л асуудал цааш ургана.

  Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын дэд дарга М.Баасандорж дээрх актыг Нийслэлийн Ерөнхий Төлөвлөгөөний Газар гэгчид явуулж илэрсэн дутагдлыг арилгах арга хэмжээ авахыг анхааруулсан боловч хариу өгөлгүй хав дарсаар сууна.

Бас нэг баримт

    ЧД-ийн ИТХ-ын төлөөлөгч Б.Амартүвшингийн уг “Захирамж” хууль зүйн олон талын зөрчилтэй байгааг тодруулж дутагдлыг арилгуулж, захирамжийг өөрчлүүлэхээр Нийслэлийн өмчийн харилцааны газарт явуулсан албан бичгийн хариуд тус газрын дарга Ш.Төмөрбаатар гэгч “НЗД-ын захирамжийг хүчингүй болгох эрх үндэслэлгүй байна” гэсэн хариу өгчээ. Бурууг хамгаалж, булхайг нуух нь шударга ажилтны ааш араншин ч биш дээ.

    Дээрх олон хууль дүрэм, тогтоол шийдвэрийг үл тоон олны өмч, иргэдийн эрүүл орчинд амьдрах эрхийг нь хөсөрдүүлж, холбогдохы хууль болгоныг зөрчин удирдлагын хямралын хар салхинд хийсгэхээр улайр ч байгаа нь болчимгүй хэрэг. Ийнхүү олныг бухимдуулсан хар салхи мэт хөнөөлтэй захирамжийг эрүүл ухаантай бүхэн л шүүмжилж, яаралтай өөрчлөхийг шаардсаар.

    Өөр бас хачин хачин мэдээ, ийм ажлын балаг, үр дагавар нь ямар байдаг нь чих дэлсэнэ. Ийм маягийн гарааш эдэлбэр газартаа бариулсан ЧД-ийн 5-р хорооны иргэд, БЗД-ийн “Эрэл” хорооллын иргэд “Ёстой гай. Гарааш бариуллаа гээд ямар ч өгөөж алга. Зөвхөн дарга нарын танил тал цөөхөн хүн л хөлжиж  баяжиж, сууц өмчлөгчдийн халаас тэмтрэхээс өөр ашиггүй. Дэмжиж болохгүй ажил” гэж шуудхан ярьж байгаа нь бас л анзаарах асуудал.

    30а байрны оршин суугчид тэмцлийн түр хороо байгуулан ЧД-ийн Засаг дарга, Тамгын газар, хууль хяналтын олон газарт өргөдөл хүсэлтээ гаргасан боловч баттай хариу огт сонсолгүй, өдөр хоногийг өнгөрөөж байна. Хар салхи сэнгэнэн үлээсээр л ... Уг нь Э.Бат-Үүл захирагч нийслэлийн олон арван салбарын холбогдох хууль тогтоомжийг зөв мөрдүүлэх зорилгоор дэргэдээ тамгын газар болон мэргэжлийн хяналт, төлөвлөлт, салбарын ажил эрхэлсэн агентлаг газар, чамгүй олон мэргэжилтнүүдийг ажиллуулдаг байж таараа.

     Гэтэл тэд нар нь ажил хэрэгчээр чин санаагаар тусалдаг юм уу? үгүй юм уу? гэсэн хоёрдмол бодол сэтгэл түгшээнэ. Амьдралын тогоонд хуримтлагдсан асуудал сүү мэт дэврэн асгарсаар л ...

    Мэдээж өгөөжтэй ажил олон ч тэр бүхэнтэй өрсөлдөгч хар салхины аюул дуусахгүй л байна. ЧД-ийн 4-р хорооны нутаг дэвсгэрийн 30а байр орчимд үлээсэн хөнөөлт хар салхины тухай өгүүлэхэд товч доо ийм. Өнөөдөр ч энэ салхи оршин суугчдын эрх ашгийг хөндөн сэнгэнэж байна.

    Э.Бат-Үүл захирагч олны санал бодлыг сайтар анзаарч, шударга талыг дэмжин, олныг түгшээж буй хар салхийг намжаана гэдэгт итгэж байна. Төр оршихуйн үндэс нь хуулийн хэрэгжилт гэдэг шүү дээ. Энэ ч мэргэн үг шүү. Тиймээс хяналтгүй гаргасан захирамжаа өөрчлөх байх гэж иргэд итгэл өгөн, харж хүлээж байна.

ЧД-ийн 30А байрны оршин суугч Ч.Буянхишиг