Хүн бүрт орон сууцны үнэ хэзээ буух нь сонин байх. Компаниудад хөнгөлөлттэй зээл өгөөд, санхүүжилтэд нэмэр болоод байхад л хэт өсөөд байгаа орон сууцны үнэ хэзээ буух вэ. Хэрхэн буулгах вэ?

      Бид дотооддоо үйлдвэрлэл, дэд бүтцээ сайжруулж байж, наад зах нь тээвэрлэлтийн зардлаа багасгаж байж үнэ ханшийг нам дор байлгана гэж үзэх ёстой. Орон сууцны үнийг 2004 оноос хойш 2013 оны эхний хагасын байдалтай харьцуулахад  4.3 дахин өссөн байна. Ер нь орон сууцны үнэ жил бүр дунджаар 1.1 дахин өсч байна. Тэгэхээр байрны үнэ эрэлт, нийлүүлэлт зөрүүтэй байгаагаас тогтмол өсөлтэй байсаар ирсэн гэсэн үг. Нөгөөтэйгүүр бид барилгын компаниудаа үнээ буулга гэж шахаж болохгүй. Дараа жилээс нийлүүлэлт нэмэгдээд эхлэхээр үнэ буух боломжтой. Энэ жилийн хувьд гэр хорооллын 12 байршилд инженерийн шугам, сүлжээ барихаас гадна орон сууцны нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэхээр энэ жил улсын хэмжээнд нийт 34 мянган айлын орон сууц ашиглалтад оруулна. Ер нь эрэлт, нийлүүлэлтийг тэгшитгэх гол чиглэл нь дутуу баригдсан барилга байгууламжийг бүрэн дуусгахад анхаарах юм. Энэ хүрээнд Төв банктай хамтарч энэ хавар нийт 370 орчим тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг барилга, угсралтын компаниудад олгосон.

     Барилгын материалыг дотооддоо үйлдвэрлэхээр хөнгөлөлттэй зээл гаргасан. Энэ ажил ямар шатандаа явж байна вэ?

      Энэ хавар бид барилгын материал үйлдвэрлэлийн 92 аж ахуйн нэгжид бага хүүтэй зээл олгосон. Мөн цемент, арматурын үнийг тогтвортой байлгахад мөн анхаарч байгаа. Өөр арга зам гэвэл барилгын материалын хамгийн гол түүхий эдийн нэг цемент үйлдвэрлэх дотоодын үйлдвэрийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай. 2015 он гэхэд цементийн үйлдвэрүүдийг хүчин чадлаар нь ажиллуулах замаар дотоодын цементийн хэрэглээг хангах боломжтой. Энэ хүрээнд Хөтөлийн цемент-шохойн үйлдвэрийг жилийн хоёр сая тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай болгож өргөтгөнө. Мөн Дорноговь аймагт сая тоннын хүчин чадалтай үйлдвэр баригдаж байгаа.

      Барилга, бүтээн байгуулалт, хот төлөвлөлт замбараагүйгээс болж хотын амьдрал улам бүр  стресстэй байх боллоо. Хот төлөвлөлтийн асуудлыг цэгцлэх талаар ямар ажлууд хийгдэж байна вэ?

     Бид Улаанбаатар хотыг ийм их хүн амтай болно гэж анхнаасаа төсөөлж байгаагүй. Нэг үеэ бодвол орон сууц худалдаж авах чадвартай хүмүүс харьцангуй их болжээ. Гэтэл хамгийн гол асуудал маань нийлүүлэлт бага гэдэг. Барилгын ажил улирлын чанартай, дэд бүтэц муугаас болж хот хэт нягтшилтай боллоо. Тэгэхээр одоо шинээр баригдах хот, хотхонуудад дэд бүтцийг маш сайн анхаарч байж хийх хэрэгтэй. Тиймээс тавдугаар цахилгаан станцыг нэн яаралтай байгуулах шаардлагатай. Голлох түүхий эд үйлдвэрлэх үйлдвэрүүдийг гэхэд, нийслэлд барьж бараа материалыг нийслэлээс зөөх бус, бүсчилээд, хөдөө орон нутагт нь барих хэрэгтэй.

     Тухайлбал, саяхан Беларусь улсын Ерөнхий сайд Монголд айлчлахдаа чухал зүйлс ярилцаад явлаа. Беларусь бол газар нутгийн байршлын онцлог, хөдөө аж ахуйн салбараараа манайхтай их төстэй. Хөдөө аж ахуйн салбартаа арвин туршлагатай бөгөөд шаардлагатай тоног төхөөрөмж, хүнд машин механизмаа үйлдвэрлэдэг. Тиймээс бид Беларусьтай үйлдвэрлэлийн салбарт хамтарч, шаардлагатай тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэн, дэд бүтцээ хөгжүүлэх ч боломжтой. Түүнчлэн хүн амыг тараан байршуулахын тулд  хотын ачаалалд нөлөөлж байгаа хөдөөнөөс шилжин ирэгсдийг буруутгаж болохгүй бөгөөд хот төлөвлөлтөд дагуул хотуудыг ярьж эхэлсэн. Барилга гэдгийг зөвхөн байшингаар төсөөлж болохгүй.

Дагуул хотуудыг хаана хэрхэн байгуулах вэ?

       Энэ бол маш нүсэр ажил. Дархан-Уул, Төв аймгийн Хөшигтийн хөндийд барих нисэх онгоцны буудал орчмоор 100 мянган айлын орон сууцнаас бүтсэн “Майдар эко”хот байгуулах тухай ярьж байгаа. Мөн Багануур, Багахангай, Налайх дүүргээ хөгжүүлэх хэрэгтэй. Багахангай гэхэд төмөр зам, авто зам сайтай, тэнд одоо 2700 хүн л амьдарч байна. Суурьшуулаад , дэд бүтцээ илүү сайн болговол хүмүүс тийшээ аяндаа тэмүүлнэ. Багануур гэхэд маш авсаархан, залуусын гэж хэлж болохоор л хот. Тэнд бүх их сургуулиа байрлуулъя гэсэн санаа ч гарч байгаа. Тэгэхээр бид зөвхөн Улаанбаатараа хараад л суух биш, дагуул хотуудыг байгуулах талаар ярилцаж байна.

Барилгын салбарыг улирлын нөлөөллөөс гаргах чиглэлээр ямар ажлууд төлөвлөгдөж, хийгдэж байна вэ?

      Барилгын салбарт ажиллагсадыг тогтвор, суурьшилтай ажиллуулах, энэ үйлдвэрлэл, бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлэхийн тулд хүйтний улиралд ч тасралтгүй ажиллуулах хэрэгтэй. Сүүлийн үед угсармал барилгын технологийг ашиглаж байна. Угсармал барилгыг Монголд нэвтрүүлэх нь зөв. Үүнийг хэрхэн үйлдвэрлэх вэ гэвэл, өвлийн улиралд захиалгаа авч, барилгад шаардлагатай бэлдэцээ хийдэг. 11 дүгээр сараас гуравдугаар сар хүртэлх иймэрхүү чиглэлээр ажиллаж байгаад гуравдугаар сараас хойш гадна бүтээн байгуулалтыг хийж эхэлнэ. Ингэснээр барилгын салбарыг улирлын нөлөөллөөсгаргах боломжтой. Жишээ нь:цонх, хаалгаа битүүлж аваад дотор заслын ажлаа хийхийг зохицуулах юм. Мөн барилгын салбарт ажиллагсадыг хосломол ажил хийх чадвартай болгоно. Тухайлбал, өрлөгчин хийдэг хүн дотор засал хийж чадахгүй байдаг.Тиймээс цэнхэр карт хөтөлбөрийн хүрээнд үүнийг хийх юм. Барилгын салбарын энэ зуны ажил эхлэхээс өмнө 500 гаруй хүн хамрагдсан байсан. Цаашдаа хосолмолсургалтыг үргэлжлүүлнэ.

  Нэг зүйлийг тодруулахад “Тэнгис” кино театрын урд талд баригдаж байсан барилгын ажил үргэлжлэх зөвшөөрлийг яамнаас өгсөн гэсэн. Шаардлага хангаагүй барилгад яагаад зөвшөөрөл өгсөн юм бэ?

      Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлаас болоод үнэхээр эмгэнэлтэй зүйл болсон. Зөрчил дутагдлаа арилгаад, цаашид засч залруулах үйл ажиллагаа хийсэн компаниудын үйл ажиллагааг хаахад хэцүү л дээ. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлаа хангаж, алдаагаа зассан учраас зөвшөөрөл өгсөн.

Зөрчлөө хэрхэн арилгасан юм бэ?

Хяналт, шалгалтын багийнхан очиж бүх үйл ажиллагаанд нь хяналт хийсэн.

У.Болор