УЛААНБААТАР ХОТЫН БАРИЛГАЖИХ НУТАГ ДЭВСГЭРИЙН ХҮРЭЭН ДЭХ ТӨЛӨВЛӨЛТ
Суурьшлын тогтолцоо, архитектур, орон зайн төлөвлөлт

    Сүүлийн жилүүдэд Улаанбаатар хотын газар нутаг эмх замбараагүй тэлж хүн ам хурдацтай өсч байна. Хотын хүн амын өсөлтөд, хот руу чиглэсэн хүн амын шилжилт хөдөлгөөн гол нөлөө үзүүлж механик өсөлтийг эрс нэмэгдүүлж байна. Үүний шалтгаан нь дараах хүчин зүйлстэй холбоотой юм.
Үүнд:

- Ажлын байр олох бололцоо бусад аймаг орон нутагтай харьцуулахад харьцангуй өндөр

- Соёл боловсрол, эмнэлгийн үйлчилгээний чанар өндөр

- Бизнес, барилга, үйлдвэрлэл үйлчилгээний үйл ажиллагаа явуулах боломж харьцангуй өндөр

- Амьдралын түвшин харьцангуй өндөр

Хүн амын хэт төвлөрөл нь хотын байгаль экологийг муутгаж, хөрс, агаарын бохирдлыг нэмэгдүүлэн оршин суугчдын амьдрах орчинг муутгаж, тээврийн хэрэгслийн бөөгнөрөл, түгжрэл, хотын эмх замбараагүй өсөлтийг бий болгож байна.
Ерөнхий төлөвлөгөөний тодотголын хүрээнд хотод тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд төлөвлөлтийн дараах арга хэмжээг авахаар тооцож байна.
Улаанбаатар хотын хил хязгаарыг тогтоох нь хотын эмх замбараагүй тэлэлтийг хязгаарлах гол механизм юм. Иймд хотын газар нутгийн гадаргуугийн хэвгий, байгаль экологийн хүчин зүйлс, одоогийн хүн амын суурьшил, зам харгуй гэх мэт хот төлөвлөлтөд нөлөөлөх бодит хүчин зүйлсийг тооцож Улаанбаатар хотын барилгажилтын хязгаарыг 35 мянган га талбайд тогтоолоо. Хилийн дотор талд барилгажилтыг дэмжиж, гадна талд хязгаарлана. Хилийн гадна талыг нийслэлийн ногоон бүсэд хамруулна. Барилгажилтын хязгаарт хот байгуулалтын бүсчлэлийг тогтолцоог боловсруулж байна.
Хот төлөвлөлтийн бүсчлэл. Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд хотын нутаг дэвсгэрийн төлөвлөлтийг Төвийн, Зүүн, Баруун, Шинэ гэсэн 4 бүсэд хувааж хөгжүүлэхээр төлөвлөсөн байдаг. Тодотголд төлөвлөлтийн бүсээр хувааж хөгжүүлэх бодлогыг хэвээр үлдээж харин төлөвлөлтийн 7 бүс болгож хэмжээг багасгасан. Ингэснээр Улаанбаатар хотыг хот төлөвлөлтийн дараах бүсүүдэд хуваана.
Цаашид эдгээр бүсүүд нь засаг захиргааны нэгжийн хуваалттай давхцаж бие дааж хөгжих бололцоог хангана. Бүсүүдийн нутаг дэвсгэр цомхон, хөгжлийн чиг хандлагаа зөв тогтоож хөгжих боломж нээгдэнэ. Бүсүүд нь үйлдвэрлэл агуулах, суурьшлын зориулалт бүхий нутаг дэвсгэрт хуваагдан байрлах ба засаг захиргаа, худалдаа, үйлчилгээ, соёл боловсрол, нийгмийн дэд бүтэц бүхий иж бүрэн цогцолбор, төвүүдтэй байна.
Хотын доторх төвлөрөлийг задлах нь. Улаанбаатар хотын төвийн хэсэг буюу “Их тойруу” орчим Монгол улс, нийслэлийн төр захиргаа, яам тамгын газрууд, олон нийт, худалдаа, үзвэр үйлчлгээ, дээд боловсрол, улсын чанартай томоохон эмнэлгүүд, олон улсын байгууллагууд төвлөрөн байрлаж үйл ажиллагаа явуулдаг нь ажиллах хүчний урсгалыг хотын захаас төв хэсэг рүү татаж, хэт төвлөрлийг үүсгэдэг. Энэ нь олон хүндрэлтэй асуудлуудыг бий болгож байна:

- Эдийн засгийн өртөг өндөртэй дэд бүтэц

- Гудамж замын бөглөрөл, түгжрэл

- Нийтийн тээврийн зорчилтын хугацаа уртсах

- Зам тээврийн осол, гэмтлийн өсөлт

- Барааа түүхий эдийн тээвэрлэлтийн өндөр өртөг, зардал
- Агаар, дуу чимээний бохирдол
Иймд хотын доторх ажил үйлчилгээний хэт төвлөрлийг задалж сарниулах хэд хэдэн ангилал бүхий  дүүрэг хорооллын, гэр хорооллын олон нийтийн төвүүдийг байгуулж хөгжүүлнэ.
Шинээр байгуулагдах төвүүдэд төр захиргааны байгууллагуудыг тараан байрлуулах, худалдаа, үйчилгээ бизнесийн үйл ажиллагаа явуулах таатай нөхцлийг бүрдүүлж, ажлын байр олноор бий болгох бололцоо гаргана. Эдгээр төвүүд нь хот байгуулалтын хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлсон архитектур, орон зайн төлөвлөлтийн шийдэлтэй байх юм.
Хотын төв
Хотын төвийг шинэ, хуучин төв гэж нэг түвшингийн хоёр төв байхаар төлөвлөв. Эдгээр төвүүд нь хотын бусад дэд, дүүрэг хороолол, гэр хорооллын олон нийтийн төвүүдтэй гудамж замын болон тээврийн сүлжээгээр холбогдоно. Хотын хуучин төв нь одоогийн байршилд байх ба шинэ төв нь шинээр төлөвлөгдөж буй Шинэ Яармаг хороололд байхаар төлөвлөв. Хотын төвд дараах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулна.
Үүнд:

- Төрийн төв захиргааны байгууллагууд /УИХ, Ерөнхийлөгчийн тамгын газар, МУ-ын ЗГ/

- Нийслэлийн төр захиргаа /НЗДТГ, НЗАА, харьяа байгууллагууд/

- Соёл урлаг, боловсрол, шинжлэх ухааны г.м байгууллагууд

- Олон нийтийн байгууллагууд

- Олон улсын байгууллагууд

- Бизнесийн болон бусад байгууллагууд

- Худалдаа үйлчилгээний томоохон байгууллагууд

- Зарим томоохон эмнэлэгийн цогцолбор

- Орон сууц бүхий худалдаа үйлчилгээ

Эдгээр төвүүдэд Монгол улсын төр захиргааны удирдах дээд байгууллагууд, төрийн яамдуудыг үйл ажиллагааны онцлогоос шалтгаалан нүүлгэн шилжүүлж жигд тараан байрлуулна.
Хотын хуучин төвд Монгол улсын Их хурал, түүний тамгын газар, Монгол улсын ерөнхийлөгч, түүний тамгын газар, зарим яамд, тусгай газрууд, Улаанбаатар хотын ЗДТГ, ЗАА харьяа байгууллагуудын хамт байрлана.
Хотын шинэ төв нь Яармагт байрлах ба Монгол улсын засгийн газар, зарим төрийн яамдууд, тусгай газрууд, дүүрэг, бүсийн засаг захиргааны нэгжүүд байрлаж үйл ажиллагаа явуулна.
Хотын дэд төв. Дэд төвийг шинээр Амгалан, Саппорогийн аюулгүйн тойрог, Толгойт Сонсголонгийн автозамын уулзвар орчим, хуучин төлөвлөгдөж байсан хотын шинэ төвд байрлахаар төлөвлөв. Дэд төвүүд нь шинээр төлөвлөгдөж буй бүсийн төвийн үүргийг давхар гүйцэтгэнэ. Дэд төвүүдэд дараах байгууллагууд үйл ажиллагаа явуулна.
Үүнд:

- Монгол улсын дээд шүүх, харьяа байгууллагууд

- Монгол улсын прокурорын болон харьяа байгууллагууд

- Төрийн зарим яам, агентлагууд

- Дүүргийн төрийн захиргааны байгууллагууд,

- Соёл урлаг, спорт олон нийт худалдаа үйлчилгээ

- Бизнесийн байгууллагууд

- Анагаах ухааны байгууллагууд

- Орон сууц бүхий худалдаа үйлчилгээ

Хорооллын төв. Улаанбаатар хотын барилгажсан хэсэгт гол төлөв байрлана. Эдгээр төвүүд нь хотын төв, дэд төвүүдтэй өөр хоорондоо гудамж зам, нийтийн тээврийн сүлжээгээр холбогдоно. Хорооллын төвд дараах байгууллагууд байршиж үйл ажиллагаа явуулна.
Үүнд:

- Хороо захиргаа,

- Олон нийт болон үзвэр, худалдаа үйлчилгээ

- Жижиг дунд үйлдвэрлэл,

- Бусад үйлдвэрлэл үйлчилгээ /Банк санхүү, бизнес / байгууллагууд

- Үзвэр үйлчилгээ, спортын цогцолборууд

- Эмнэлэг, сургууль зэрэг байгууллагууд төвлөрч үйл ажиллагаа явуулна.

Олон нийтийн төв. Гэр хороололд байгуулагдана. Хүн амын үйлчилгээ төвлөрсөн / худалдаа, үйлчилгээ, нийгмийн дэд бүтэц г.м / цэгүүдийг түшиглэн, тэдгээрийн үйл ажиллагааг өргөжүүлэх болон үйлчилгээний хүрээг тооцож шинээр байгуулагдах ба дараах чиглэлийн үйл ажиллагаа явуулна.
Үүнд:

- Хороо захиргаа, олон нийтийн байгууллагууд

- Жижиг дунд үйлдвэрлэл

- Худалдаа, үйлчилгээ

- Нийгмийн дэд бүтцийн байгууллагууд

- Бичил бизнес
Орон сууцны төлөвлөлт. Улаанбаатар хотын сууцны фондод тохилог орон сууцны эзлэх хувийн жил ирэх тогтмол буурч байна. Одоогийн байдлаар тохилог орон сууцны эзлэх хувь 31% болтлоо буурсан байна. Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд 2010 онд 50,5%  2020 онд 82,0% байхаар тооцож байв. Цаашид энэ байдлыг зогсоож, орон сууцны эзлэх хувийг нэмэгдүүлэх тодорхой арга хэмжээ авна. Орон сууцыг дахин төлөвлөлт хийх болон шинээр барилгажуулах / хоосон талбайд/ хэлбэрээр барьж байгуулна.
Төлөвлөлтөөр Улаанбаатар хотын сууцны фондыг доор дурдсан байдлаар ангилна.
Үүнд:

- Нөхцөл сайжруулсан гэр хороолол

- Бие даасан инженерийн хангамжийн эх үүсвэр бүхий тохилог нам давхрын амины орон сууц

- Төвийн төвлөрсөн инженерийн шугамд холбогдсон тохилог нийтийн орон сууц

Гэр хороолол. Улаанбаатар хотын түүхэн хөгжлийн туршид бүрэлдэн бий болж, сууцны фондын салшгүй нэг хэсэг болж ирсэн. Гэр хороолол нь уламжлалт суурьшлын нэг хэлбэр боловч орчин хотын амьдралд зохицол муутай, байгаль экологи,хөрс, агаарын бохирдлын гол эх үүсвэр болдог. Гэр хорооллын амьдралын өртөг хямд байдгаас шилжин ирэгсэд гэр хороололд байрлаж, тэлэлтийг нэмэгдүүлж байна. Гэр хороололд амьдралын түвшин доогуур, амьдралын нөхцөл, ая тух муу байдаг. Урд өмнө хийгдэж байсан ерөнхий төлөвлөгөөнүүдэд гэр хороололгүй хот байна гэдэг концепцын дагуу, гэр хорооллыг барилгажилтын нөөц талбай буюу түр суурьшлын бүс гэсэн томьёоллоор нөхцлийг сайжруулах арга хэмжээ, төлөвлөлт хийгдэггүй байв. Гэвч жил тутам гэр хороолол тэлж одоогийн байдлаар сууцны фондын 60 гаруй хувийг гэр хороолол эзэлж байна.
Төлөвлөлтөд сайжруулсан гэр хороолол гэсэн ойлголтыг дараах байдлаар тодорхойлж тусгалаа.

- Гэр хороололд оршин суугчдад худалдаа, үйлчилгээг ойртуулах зорилгоор хэсэгчилсэн инженерийн дэд бүтцийн хангамжтай нийгмийн дэд бүтцийн барилга байгууллагууд, жижиг дунд үйлдвэрлэл, нийтийн орон сууц бүхий олон нийтийн төв байгуулна. Олон нийтийн төвийг одоо байгаа суурьшлыг түшиглэн өргөжүүлэх, шинэ талбайд дахин төлөвлөлт хийх замаар үйлчилгээний зохистой зайг баримталж байгуулна.

- Гэр хорооллын боломжтой /газрын хэвгий тохиромжтой/ хэсгүүдэд хатуу хучилттай зам тавьж гэрэлтүүлэх

- Боломжтой айл өрхүүдийг хэсэгчилсэн дэд бүтцэд холбох

- Айл өрх, оршин суугчид өөрсдийн хөрөнгөөр эдэлбэр газар, сууцаа тохижуулж сайжруулна.

- Үерийн аюултай бүс, инженерийн хамгаалалтын бүсэд буусан айл өрхүүдийг нүүлгэн шилжүүлж байршуулна.

Эдгээр арга хэмжээг гол төлөв дахин төлөвлөлт хийх журмаар хэрэгжүүлнэ. Цаашид хотын төвийн болон дунд хэсгийн гэр хорооллуудыг чөлөөлөх, дахин төлөвлөлт хийх байдлаар тохилог орон сууцны хороолол болгон хөгжүүлнэ.
Орон сууцны хороолол. Тодотголоор орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлэхээр төлөвлөж байна. Орон сууцны хорооллыг дотор нь төвлөрсөн инженерийн шугам сүлжээнд холбогдсон нийтийн орон сууц, хэсэгчилсэн инженерийн шугам сүлжээнд холбогдсон нам давхрын амины орон сууцны хороолол гэж хоёр ангилна.
Нам давхар амины орон сууцны хороолол. Нам давхрын амины орон сууцны хороолол нь гол төлөв инженерийн хангамжийн төвлөрсөн эх үүсвэрээс зайтай, өөрийн хэсэгчилсэн эх үүсвэртэй байхаар төлөвлөлтөд тусгаж байна. Гол төлөв одоо гэр хороолол байгаа / дунд хэсгийн / газрыг дахин төлөвлөлтөд хамруулан чөлөөлөх байдлаар хэрэгжүүлнэ. Амины орон сууцны дундаж давхар 1-2 давхар байх ба эдэлбэр газартай блокчилсон /таун хаус/, нийтийн эдэлбэр газартай коттедж хэлбэрийн гэх мэт 3-4 төрөл байх ба үйлчилгээний төвүүдтэй, хатуу хучилт бүхий гудамж замын сүлжээ, ногоон байгууламж тохижилт сайтай бичил хороолол байдлаар төлөвлөгдөнө.
Нийтийн орон сууц. Нийтийн орон сууц нь хороолол, бичил хороолол /хотхон/ байдлаар төлөвлөгдсөн одоогийн системийг хадгалан үлдэх ба цаашид иж бүрнээр нийгмийн дэд бүтцийн барилга байгууламж төлөвлөгдөнө. Нийтийн орон сууны хорооллыг дунд давхрын /3-5 давхар/, өндөр давхрын /6-9 давхар/, нягтрал өндөр сууц /10-с дээш/ гэж 3 ангилна. Шинээр төлөвлөж буй орон сууцны хороололд нийгмийн дэд бүтцийн байгууламжуудыг хүн амын хэрэгцээ шаардлагад нийцүүлэн тооцож төлөвлөнө.
Хотын төвийн гэр хорооллын нутаг дэвсгэрийг чөлөөлж инженерийн дэд бүтэц бүхий орон сууцны хороолол болгон шинээр барилгажуулна. Хотын төвийн хэсэгт болон гол гудамж зам дагуу байрлах хэсгүүдэд дороо үйлчилгээ бүхий өндөр зэрэглэлийн нягтрал сайтай орон сууцнууд баригдана.
Үйлдвэрийн бүсийн төлөвлөлт. Сүүлийн жилүүдэд Улаанбаатар хотын эдийн засагт үйлдвэрлэлийн эзлэх хувийн жин тогтмол бууралттай байгаа ба энэ үзүүлэлт бодит хүчин зүйлсийн улмаас хэвээр хадгалагдана. Ерөнхий төлөвлөгөөний тодотголоор Улаанбаатар хот нь төлөвлөлтийн хугацаанд худалдаа үйлчилгээ давамгайлсан олон үүрэгт хот болж байна. Улаанбаатар хот нь УБ-2020 ерөнхий төлөвлөгөөний үзэл баримтлалыг хадгалж экспортын чиглэлтэй, өндөр технологи бүхий үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ. Мөн хотын амьдралд зайлшгүй хэрэгцээ шаардлагатай хүнс, хөнгөн үйлдвэрүүд хэвээр үйл ажиллагаа явуулах ба техник технологийн шинэчлэлт хийж үйлдвэрлэлээ өргөтгөнө. Хотод байх онцын шаардлагагүй дараах үйлдвэр аж ахуйн газруудыг дагуул хот суурингуудад шилжүүлж байрлуулна.

- Арьс шир, ноос ноолуурын анхан шатны боловсруулах үйлдвэрүүд

- Зарим төрлийн барилгын материалын үйлдвэрүүд

- Химийн хорт бодис ялгаруулдаг үйлдвэр

- Химийн хорт бодисын агуулах

- Шатах тослох материалын агуулах

- Мод боловсруулах үйлдвэр

- Элс, хайрганы орд газрын ашиглалт, олборлолт

- Мал нядалгааны газрууд

- Өлөн гэдэс, яс боловсруулах үйлдвэр

- Малын хоёрдогч түүхий эдийн агуулах, боловсруулах үйлдвэр

- Нефть, нефтийн бүтээгдэхүүний агуулах үйлдвэрийн бүс нь одоо байгаа хотын баруун урд хэсэгт байрлана. Нүүлгэн шилжүүлсэн үйлдвэрүүдийн талбайг ногоон байгууламжтай суурьшил, жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд ашиглана.
Үйлдвэрийн бүсийг дараах байдлаар төлөвлөж хөгжүүлнэ.

- Аж үйлдвэрийн бүсийн нутаг дэвсгэрийг үйлдвэрлэл технологийн парк байдлаар төлөвлөх

- Үйлдвэрлэлийн паркийг үндсэн, туслах, жижиг гэсэн байдлаар ангилж байршуулах

- Үлдэх үйлдвэрийн газруудын одоогийн байршлыг аль болох хэвээр хадгалах

- Жижиг дунд үйлдвэрийн технологийн паркийг тусад нь төлөвлөх

- Үйлдвэр, суурьшил, үйлчилгээний холимог бүсийг төлөвлөх

- Шаардлагатай хэсгүүдэд хамгаалалтын ногоон зурвас байгуулах

- Үйлдвэрийн ажилчдад зориулсан худалдаа үйлчилгээ, спортын цогцолборууд, ногоон байгууламжуудыг төлөвлөх
Өндөр технологи, мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлүүдийг заавал үйлдвэрийн районд байрлуулах шаардлагагүй.
Ногоон байгууламжийн төлөвлөлт.
Ерөнхий төлөвлөгөөний тодотголоор хотын ногоон байгууламжийг байгалийн унаган төрхөөр байгаа болон барилгажсан орчны тэнцвэртэй байдлыг хангах, байгалийн нөөцийг хамгаалах, экологийн сүлжээг хамгаалж сайжруулах, амралт, аялал жуулчлалын байгууламжуудыг барьж байгуулах зэрэгт хотын ногоон байгууламжийн сүлжээ чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Энэ зорилгоор усны эх үүсвэрийг хамгаалах бүс, ойн сан, хотын ногоон байгууламжийг бүхэлд нь хамарсан ногоон байгууламжийн сүлжээ маягаар төлөвлөнө. Хотын ногоон байгууламжийн системийг дараах байдлаар төлөвлөж байна.
Үүнд:
А. Хотыг дайран урсдаг голуудыг ногоон байгууламжийн сүлжээний системд
гол түшиц болгон ашиглана. Туул гол болон түүнд нийлдэг дөрвөн салаа болох Сэлбэ, Улиастай, Толгойт, Баян голуудыг ногоон байгууламжийн сүлжээний гол түшиц болгон ашиглана. Ялангуяа Туул гол нь ургамал амьтны аймгийн нутаглах чухал орчинг бүрдүүлэх ба байгалийн тансаг орчинг бүрдүүлсэн нутаг юм. Эдгээр голуудын эрэг, сав газруудыг тусгай хамгаалалтад авч үйлдвэр , ахуйн хаягдал, хяналтгүй барилгажилт, гэр хорооллын суурьшлаас чөлөөлж эдгээрээс үүдэлтэй бохирдлын эсрэг арга хэмжээ авч нийтийн эзэмшлийн амралт зугаалгын цэцэлэгт хүрээлэн, цэцэрлэгт талбай гэх мэт ногоон байгууламж барьж байгуулан тохижуулна.
Б. Ногоон байгууламжийн сүлжээг гамшгийн менежментийн арга хэмжээтэй цогц байдлаар авч хөгжүүлнэ. Өнөөгийн нөхцөл байдалд энэ чухал арга хэмжээ юм. Тухайлбал гал, ус, газар хөдлөлийн гамшгийн нөхцөлд хотын хүн амын тодорхой хэсгийг нүүлгэн шилжүүлж тараан байрлуулахад ногоон байгууламжийн задгай талбайг ашиглана.
В. Дархан цаазат Богдхан уулын орчинд байгаль хамгаалал болон аялал жуулчлалыг тэнцвэртэй хөгжүүлнэ. Богдхан уулын дархан цаазат газар нутаг нь байгалийн үэнэлж баршгүй нөөц, баялаг ойн сантай бөгөөд Улаанбаатар хотын төвөөс хялбар хүрч очих боломжтой аялал жуулчлал зугаалгын бүс болгох тохиромжтой нутаг дэвсгэр юм. Иймд дархан цаазат Богдхан уулын нутаг дэвсгэрийг цаашид унаган төрхөөр нь хадгалж аялал жуулчлалыг тэнцвэртэй хөгжүүлнэ.
Г. Нийтийн эзэмшлийн талбай бүхий ногоон бүсийг хамгаалалтын тусгаарлах зурвас болгон тогтооно. Барилгажсан хэсэг болон байгалийн төрхөөр байгаа газрын хооронд тусгаарлах зурвас болгон задгай талбай бүхий ногоон байгууламжийг ашиглана. Барилгажсан хэсэг болон байгалийн төрхөөр байгаа газрын хооронд тусгаарлах зурвас болгон задгай талбай бүхий ногоон бүсийг ашиглана. Барилгажилт нэлэнхүй үргэлжлэхээс зайлсхийх зорилгоор одоогийн барилгажсан талбай, шинээр төлөвлөж буй суурьшлуудын хооронд тусгаарлах ногоон зурвасыг төлөвлөв. Усны нөөцийг хамгаалах зорилгоор Туул голын эрэг дагуу задгай талбай бүхий ногоон байгууламж байгуулна.
Д. Уул толгодын энгэрийг цэцэрлэгжүүлнэ. Үерийн улмаас хөрсний гулсалт үүсэхээс сэргийлж уул толгодын ар өврийг цэцэрлэгжүүлнэ. Ингэснээр хотын доторхи ногоон байгууламжийн сүлжээг хотын хойд хэсэгт барилгажилтын хилийн гадна орших ойн бүстэй холбох арга хэмжээ болно.
Е. Үйлдвэрийн бүс, үйлдвэр аж ахуйн газрын орчинг цэцэрлэгүүлнэ. Хүрээлэн буй орчины бохирдол, үүний хүрээнд дуучимээ агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор үйлдвэрийн болон инженерийн байгууламжийн бүсийн орчныг цэцэрлэгжүүлж тохижуулна. Ийм арга хэмжээ авснаар үйлдвэр, инженерийн бүсийн орчинд ая таатай нөхцлийг бүрдүүлнэ.