Утаанаас уйдсан Монголчуудад юу хэрэгтэй вэ? Орон сууц гэж Бат-Үүл дарга хариулсан. Эсгий гэртээ аргалаа түлээд аж төрөөд өчнөөн зууныг элээсэн бид өнөөдөр хотжихгүй л бол хол явахгүй болсон аж. Харин нэг хэсэг нь биш нийтээрээ яаж энэ хөгжилтэй хөл нийлүүлэн алхах вэ. Гэр хороолол гэсэн хаягний цаана соёл боловсролоос хол хөндий хэсэг бүлэг хүн амьдардаг гэсэн ойлголт зарим залуусын дунд байдаг нь нууц биш. Дуулдаг дуугаараа хүртэл гэр хороолол, байрныхан гэж 2 талцаад үзэлцэх юм. Энэ байдлыг жирийн иргэдээс авахуулаад төрийн томчууд нь бүгд л мэдэж анзаарч, залхаж байгаа. Харин яаж энэ асуудлийг шийдэж, бүгдээрээ сайхан байранд санаа амар амьдрах вэ гэдэг дээр нэг л сайн ойлголцож нэгдэж чадахгүй байх шиг.

 

       Иргэдээ орон сууцжуулъя гэж яриад, иргэд нь орон сууцтай болъё гэж зүтгээд байна л даа. Харамсалтай нь “Үнэ” гээч айхтар эд хүн бүхний хүслийг унтраагаад байх юм. Хүнээс юугаараа дутахав  би ч гэсэн толгой хоргодох ганц өрөөтэй болъё гэж шийдээд хүний газар 3 жил махийн байж олсон хэдэн төгрөгөө урьдчилгаа төлбөрт өгөн байж нэг өрөө байрны зээл авлаа. Өнгөрсөн жилийн 4 сард 1м² –ийг нь 1,450,000 төгрөгөөр бодож гэрээ хийсэн боловч одоо 1м² нь 100,000 мянган төгрөгөөр нэмэгдчихлээ. Анх гэрээ байгуулахад барилгын үнэ өсвөл таны төлөх төлбөр дагаад нэмэгдэнэ гээд заачихсан болохоор нэмэгдэл зөрүүг төлөхөөс өөр аргагүйд хүрч байна. Миний санахаар одоогоос дөрөвхөн жилийн өмнө орон сууцны үнэ хамгийн хямд нь 1м² 850,000 хамгийн өндөр нь 1м² 1,000,000 байсан сан. Гэтэл өнөөдөр хамгийн хямд нь 1м² 1,250,000-тай байх юм. Хэдхэн жилийн дотор яагаад ингэтлээ их өссөний учрыг олохоор хэрэндээ л судалж үзлээ.

 

      Байрны үнийн өсөлтөд эрэлт, барилгын материалын үнэ, газар, дэд бүтцийн даацны хүрэлцээгүй байдал, импортын барааны татвар, гадаад ажиллагсдын цалин хөлс гээд олон хүчин зүйл нөлөөлдөг юм байна. Эдгээрээс үнийн өсөлтийг хамгийн ихээр хөөрөгдөж байгаа зүйл бол эрэлт гэж  дүгнэсэн. Бусад нь бол ердөө л үнэ нэмснээ цэвэрхэн байдлаар тайлбарлах шалтаг. Гэхдээ огт нөлөөлдөггүй гэсэн үг биш шүү. Улаанбаатар хотод өнөөдөр газрын олдоц муу байгаагаас газрын үнэ нэмэгдсээр байгаа нь аргагүй үнэн. Монголд байгаа барилгын материалын үйлдвэрлэгчид дотоодын зах зээлээ хангаж чаддаггүйгээс барилгын материалын дийлэнхи хувийг урд хөршөөс оруулж ирдэг. Гэтэл гаднаас орж ирж байгаа материалын үнэд тээврийн зардал, татвар бас нөлөөлнө.  Байр авах сонирхолтой хүмүүс олон байгаа хэдий ч ашиглалтанд орж байгаа барилгын тоо хэтэрхий цөөхөн. Иймээс л эрэлт их байх тусам үнэ нэмэгддэг зах зээлийн хуулиар байрны үнэ тэнгэрт хадаад явчина.

 

      Сүүлийн жилүүдэд төрийн албан хаагчдын цалин хөлс нэмэгдсэн, үүнийг дагаад хүмүүсийн худалдан авах чадвар харьцангуй өссөн, банкууд урт хугацаатай уян хатан нөхцөл бүхий зээл олгодог болсон, гадаад иргэд болон гадаадаас ирсэн Монгол иргэд олноор байр худалдан авдаг зэрэг хүчин зүйлээс шалтгаалж байрны эрэлт хэрэгцээ өссөөр байгаа. Нэг талаас байр авах сонирхолтой иргэд олон байгаа, нөгөө талаас байраа борлуулахыг хүссэн компаниуд байгаа хэдий ч тэдний дунд Үнэ гэсэн томоохон хана оршсоор байна. Тэгэхээр төрөөс барилгын салбарт хичээнгүйлэн анхаарал хандуулж аль аль талд нь хүртээмжтэй байдлаар үйлчлэх эдийн засгийн цогц үйлчилгээ үзүүлэх шаардлагатай байгаа юм.