Түүхий эд, материалынхаа хадгалалт, хамгаалалтыг тогтмол хянах ялангуяа өмнө нь хэрэглэж байгаад үлдсэн эсвэл үйлдвэрлэгчдэд 5 сар гаруй хугацаагаар  хадгалагдсан цементэд заавал шинжилгээ хийж хэрэглэх боломжтой эсэхийг тогтооно. Цемент нарийн нунтаг материал учраас чанараа амархан алдаж идэвхи(барьцалдах болон бат бэх чанар) нь 3 сар хадгалахад 20%, 6 сар хадгалахад 30%, жил хадгалахад 40% буурдаг. Химийн нэмэлт хөлдсөн бол чанараа алдана. Хайрга, элс ч гэсэн цас мөсөнд дарагдаж хөлдөн бүхэл болдгоос гэсгээж хэрэглэхгүй бол чийгийн хэмжээ нь хэлбэлзэж бетон хольцийн усны зарцуулалтыг өөрчилж температурыг огцом бууруулна.

 

    Бетоны найрлагыг хуурай материалаар тооцдогоос дүүргэгч материалын чийгийг зуурах бетоны найрлагадаа зөв зохицуулж тооцохгүй бол усны орц нэмэгдэж, хасагдаж хайрга, элсний орц өөрчлөгдөж, сонгосон зохистой найрлага зөрчигдөж бетон хольц, бетоны шинж чанар алдагдана. Иймээс хайрга элсний чийгийг бодитойгоор зөв тодорхойлж, хэрэглэх материалынхаа чийгтэй тэнцүү хэмжээний усыг хасаж тэр хэмжээгээр нь  хайрга элсээ нэмдэг.

 

     Жишээ нь 1м³ бетонд хайрга 1100 кг, элс 750 кг, ус 170л орох байхад хайрганы чийг 1%, элсний чийг 2,8%, байсан гэж үзье. Тэгвэл чийгтэй 1100 кг хайрганд байгаа ус (1100х0,01)=11л, чийгтэй 750кг элсэнд байгаа ус (750х0,028)=21л болно. Энэ нь усны орцоос (11+21)=32л-ийг хасаж (170-32)=138л болгоод хайрганы орцыг (1100+11)=1111 кг, элсний орцыг (750+21)=771 кг –аар нэмнэ.

 

    Хэдийгээр элс, хайрга нь хольцгүй байх ёстой боловч хайргатай элс, элстэй хайрга байх нь олонтой тохиолддог. Ийм байвал хэдий хэмжээний хольц байгааг тогтоож мөн л орцыг зохицуулж тооцно. Тухайлбал таны хүлээн авсан элсний 12% нь хайрга(5мм-ээс том ширхэгүүд) байгаа бол та элсний орц дээрээ (750х0,12)=90кг-ийг нэмж (750+90)=840кг болгон хайрганы орцоосоо 90кг-ийн хасаж (1100-90)=1010 кг гэж авна.    

 

    Бетон хольцыг зуурагчийн багтаамж тодорхой учраас нэг шоометрт тооцсон орцоо зуурагчийн багтаамж, тээврийн хэрэгслийн багтаамж, захиалагчийн хэрэгцээнд тохируулан бодож нэг зууралтанд орох түүхий эд материалын хэмжээгээ гаргана.

 

   Түүхий эд материалыг хэмжих хэрэгслийн ажиллагааг тогтмол шалгаж  тохируулах хэрэгтэй. Нэг удаагийн зууралтанд орох материалуудаа жингээр нь хэмжинэ. Эзлэхүүнээр хэмжиж болох ч алдах магадлал их.

Бетон хольцоо жигд найрлагатай холихын тулд аргуун буюу сүвэрхэг хөнгөн дүүргэгчтэй бетон хольцыг заавал албадмал ажиллагаатай (дотор нь сэлүүр эргэж зуурдаг) зуурагчид зуурна. Ердийн шингэн бетон хольцыг чөлөөт уналтын (дотроо сэлүүргүй тогоо нь эргэж зуурдаг) зуурагчид зуурна. Албадмал ажиллагаатай зуурагч хэрэглэвэл илүү тохиромжтой.

 

    Хэмжсэн түүхий эд материалаа зуурагчдаа хийж холих дарааллыг зуурагчийн төрөл, түүхий эд материалын шинж чанар, технологийн зарчимаа харгалзан өөрөө тогтооно. Хуурай хольц буюу хайрга, элс, цементээ хийж сайтар хольсоны дараа ус, нэмэлт материалаа хийж зуурдаг хэвшмэл арга бий. Гэхдээ таны хайрга элсийг тоос, шороолог хэсэг нь бүрхэж байвал хайрга, элсээ эхэлж хийгээд зуурах усныхаа 50-60% орчмыг хийж, хэсэг хутгасны дараа цемент үлдсэн ус, нэмэлтээ хийж зуурвал элс, хайрганы гадаргууг бүрхсэн тоосорхог хэсэг угаагдаж энэ нь дүүргэгчийн ширхэгүүд цементэн зуурмагийн барьцалдалтыг сайжруулах эерэг нөлөөтэй.

 

    Нэмэлт хэрэглэвэл тухайн нэмэлтийг хэрэглэх зааврыг баримтлахаас  гадна хэрэглэх түүхий эд материал дээрээ заавал урьдчилан туршиж зохистой орц, найрлагыг тогтоосон байна. Зарим нэмэлт(ихэвчлэн хятад хуурай нэмэлт)-ийг шууд хуурай хольцтой хольж зуурдаг бол  зарим нэмэлтийг халаасан усанд урьдчилан найруулж хэрэглэдэг. Орцын нормд нэмэлтийн орцыг үйлдвэрлэсэн байдлаар нь цементийн жингийн хувиар тогтоодог тул нэмэлт найруулсан усаа зуурах уснаасаа хасаж тооцно.  

 

    Зуурагчийн төрөл, зуурах технологи, хэрэглэх түүхий эд, бетон хольцын шинж чанараас хамааран зуурах хугацаа харилцан адилгүй тул дүүргэгчийн ширхэгүүд жигд тархаж, гадаргууг нь цементэн зуурмаг бүрэн бүрхэж жигд найрлагатай болох нь бүрэн зуурагдсаны шалгуур гэж үзэн зуурах хугацаагаа тогтоох нь илүү тохиромжтой.

 

    Бэлэн болсон бетон хольцоо зөөвөрлөх, тээвэрлэх хэрэгсэлд юүлэхдээ хэт өндрөөс гоожуулвал том дүүргэгчийн ялгарал үүсч болзошгүйг анхаарах хэрэгтэй. Бетон хольцийг замдаа зуурч явдаг зориулалтын тээврийн хэрэгсэл (миксер)-ээр аль болох хурдан хугацаанд  тээвэрлэвэл хольцийн чанар алдагдахгүй хэрэглэгчдээ хүрнэ.

 

    Бетон хольцыг зай завсартай тэвшинд бас ил задгай тээвэрлэж болохгүй. Шингэн хэсэг нь завсар зайгаар гоожиж, халуунд ус нь уурших, хүйтэнд хөлдөх, эсвэл бороо цастай үед усны хэмжээ нь нэмэгдэх, салхи шуургатай үед тоос шороогоор гаднын бохирдсоноос бетон хольцын найрлага алдагдаж, хольц, бетоны чанар буурна. 

 

    Бетон хольцыг тээвэрлэх хугацаа нь гадна орчны температур, хэрэглэсэн цементийн шинж чанар, тээвэрлэлтийн горимоос хамаарах ба цементийн барьцалдаж эхлэх хугацаа нь 2 цагаас удаангүй байвал зохино. Бетон хольцын хөдөлгөөнт чанарыг хадгалж тээвэрлэх хугацааг удаашруулахын тулд барьцалдалтыг удаашруулах химийн нэмэлт хэрэглэдэг. Бетон хольцыг тээвэрлэх миксерт зуурч л байвал хольц хатуурч бэхжихгүй гэсэн ойлголт нь буруу юм. Цементийг устай хольж зуурсан үеэс л харилцан урвалд орж эхэлдэгээс хэдэн цагаар үргэлжлүүлэн зуурахад эхний бүрэлдсэн  цементэн цавуун холбоос алдагдаж бетоны чанарыг бууруулж хэт удаан зуурвал барьцалдаж хатуурахгүй болно. Тиймээс цемент-усны урвалыг удаашруулдаг тусгай зориулалтын химийн нэмэлт хэрэглэх болдог.

 

   Бетон хольцыг зуураад хэрэглэгчид нийлүүлэхдээ шинж чанарыг нь тодорхойлж, сорьц хэвлэж хэрэглэгчид хүлээлгэн өгнө. Бетон хольцоос  нэг удаад 9-өөс цөөнгүй сорьцыг хэвлэж 3 сорьцийг бетоны бат бэхийн баримжааг тогтооход  3 эсвэл 7 хоногийн дараа туршиж үлдсэн 6 сорьцыг бетон хольц нийлүүлэгч  хэрэглэгч тус бүр гурав гурваар нь хадгалж 28 хоногийн дараа туршиж бетоны бат бэхэд үнэлгээ өгнө.