СӨХ – Сул өгөх хөрөнгө
СӨХ гэж юу гэсэн үг болохыг нэг найз маань “Сул өгөх хөрөнгө” гэж тодорхойлж байна. Орон сууцанд амьдардаг хүмүүсийг хананаасаа усаа авч хэрэглээд, дулаахан байранд тарвалзаж хэвтдэг жаргалтай хүмүүс гэж битий эндүүрээрэй.
Ялангуяа сүүлийн үед шинээр ашиглалтанд орж байгаа зарим барилгын хувьд чанарын тухайд ярих ч хэрэггүй. Алдарт Эко констракшны Голден парк цогцолбор (ганц энэ барилга ч биш), Ти Ди Си компаний Hill Side, Фулиан компаний Эрхэт цогцолбор гээд иргэдийг “хашрааж” байгаа чанаргүй барилгуудыг нэрлээд байвал уртаас урт жагсаалт хөврөх биз.
Гэхдээ энэ удаа хөрш айлын чимээ шуугиан хажууд дуулддаг нимгэн хана, хэзээ мөдгүй дээрээс нураад ороод ирэх вий гэсэн түгшүүр төрүүлдэг цуурсан тааз, машины сигнал, хүйтэн салхийг харамгүй нэвтрүүлдэг цонхны булан, доод айл руу ус алдаад живүүлчих вий гэж эмээсэндээ тухай ч усанд орч чаддагүй ванны өрөө зэргийн талаар ярих гэсэнгүй.
Эдгээр түмэн бэрхшээлийг даван туулж байранд амьдарсны төлөө сар бүр төлдөг төлбөрийн талаарх санал бодол, сонсож дуулснаа хүргэе гэж бодлоо. СӨХ гэдэг газрын тухай сайн гэхээсээ илүү муу мэдээ зөндөө л дуулддаг. Уул нь иргэдийнхээ эрх ашгийг хамгаалаарай, тэдний сайн сайхны төлөө ажиллаарай гэж УИХ-ын гишүүдийг сонгож гаргадаг шиг СӨХ-ийг тухайн орон сууцанд амьдардаг хүмүүсийн тав тухтай байдлыг хангахын төлөө ажиллаарай гэж байгуулсан атал бодит байдал дээр иргэдийн эрх ашиг хөсөр хаягдаад, өөрсдийнх нь ахуй амьдрал улам бүр дээшлээд байх юм.
Харин сүүлийн үед СӨХолбоодын талаарх гомдол Магнай даргын чихэнд хүрснээр нийслэлийн төвийн 6 дүүргийн бүх СӨХ-д Шударга Өрсөлдөөн Хэрэглэгчийн Төлөө Газраас шалгалт хийхэд дараах зөрчлүүд илэрсэн байна.
1. “СӨХ-ы дээд зөвлөл” ТББ-ын гишүүний татвар төлөх нэрийдлээр холбооны мөнгөн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулдаг. Мөн оршин суугчдын мөнгөн хөрөнгийг орлого, зарлагын баримт бүртгэлгүйгээр зүй бусаар зарцуулдаг.
2. СӨХ-ы удирдах зөвлөлийн дарга, гүйцэтгэх захиралд хандсан иргэдийн өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэдэггүй.
3. Ашиглалтын хугацаа дууссан цахилгаан шатыг шинэчлэх зорилгоор санхүүжилтийн 5 хувийг СӨХ-оос гаргуулахтай холбогдсон Засгийн газрын 2008 оны 248 тоот тогтоолыг 2011 онд хүчингүй болгосон хэдий ч лифтний төлбөрийг иргэдэд буцаан олгох эсвэл бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцүүлэн хэрхэн зарцуулахыг шийдвэрлээгүй
4. Лифтний төлбөрийг хуульд заасан журмын дагуу холбооны бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцүүлэлгүй, иргэдээс тэгш бус байдлаар тооцож авдаг
5. Орон сууцны орчны эдэлбэр газрыг эрх бүхий байгууллагаар баталгаажуулаагүй, түүний ашиглалт, хамгаалалтыг сайжруулах талаар тодорхой ажил хийдэггүй
6. Дундын өмчлөлийн эд хөрөнгө болох үйлчилгээ, техникийн (0 тоот) өрөө, подваль зэргийг зориулалтын дагуу ашигладаггүй. Хэрэв хууль тогтомжид заасан шаардлагыг хангаж, зөвшөөрөгдсөн үйл ажиллагаа эрхлэгчдэд түрээслүүлэх бол зах зээлийн ханшаар төлбөрийг тооцдоггүй. Гэрээг бичгээр хийдэггүй
7. Үйлчилгээ, техникийн (0 тоот) өрөө, подваль зэргийг хууль бусаар худалдан борлуулсан. Мөн хууль бус тухайн үйл ажиллагааг таслан зогсоох асуудлыг хууль шүүхийн байгууллагад хандаж шийдвэрлүүлдэггүй
8. Өргөтгөл нэрийдлээр нийтийн орон сууцны зориулалтыг өөрчилдөг. Хууль тогтоомж зөрчсөн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлдэг байдлыг таслан зогсоох талаар ажил зохион байгуулдаггүй.
9. Холбооны үйл ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу эрх бүхий байгууллагад бүртгүүлээгүй, үйл ажиллагаагаа тайлагнадаггүй
10. Оршин суугчдыг дундын өмчийн эд хөрөнгийн ашиглалт, хамгаалалт, захиран зарцуулж буй байдал түүнчлэн үйлчилгээний төлбөр хураамжид хяналт тавих нөхцөл боломжийг бүрдүүлж, нээлттэй хөнгөн шуурхай үйлчилдэггүй.
11. СӨХ-ы эрх зүйн байдал, нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн тухай хуулийн 7.2.2-д зааснаас бусад хэлбэрээр, хууль бусаар оршин суугчдаас элдэв төрлийн төлбөр хураамж шаарддаг, бэлнээр төлбөр тооцоо хийдэг
12. Хэрэглэгчийн цэвэр бохир ус, дулаан, цахилгаан зэрэг хэрэглээг хууль бусаар хязгаарладаг.
Энэ мэтчилэн СӨХ гэсэн нэрийн дор хуульд заасан эрх үүргээ хэтрүүлэн, иргэдийг хохироосон үйл ажиллагаа явуулж байгаа холбоодод ШӨХТГ-аас дээрх зөрчил дутагдлуудаа заасан хугацаанд арилгах, цаашид анхаарч ажиллахыг сануулсан албан шаардлагыг одоогоос сарын өмнө хүргүүлсэн байна. Энэхүү албан шаардлагын биелэлтийг гүйцэтгэлийн хяналт хийж баталгаажуулах бөгөөд тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүй тохиолдолд холбогдох хуулийн дагуу хариуцлага тооцно. Харин эдгээр СӨХ-үүдэд хэдий хэрийн хугацаа олгосон, яг ямар хариуцлага тооцох вэ гэдгийг тодруулахад заасан хугацаа болоогүй байгаа гэсэн хариулт өгсөн юм. Магнай дарга зүгээр нэг шаардлага хүргүүлээд орхих биш, эхэлсэн ажлаа хийсэн шиг хийгээд дуусгах байхаа гэж найдъя. Иргэдийн халааснаас гарч байгаа мөнгө хэн нэгэнд сул өгөх хөрөнгө биш шүү гэдгийг сануулах үүднээс ийнхүү бичиглэв.