Нийслэлийн хүн амын тэн хагасаас илүү хувь нь гэр хороололд амьдардаг. Тэр ч утгаараа айл бүр нүүрс түлж, агаарын бохирдлыг нэмэгдүүлдэг. Харамсалтай нь өвлийн улиралд агаарын бохирдол ихэсч, утааны талаар санаа зовниж эхэлдэг нь монголчуудын гэм биш зан. Нөгөө талаар төр засгаас агаарын бохирдлыг бууруулах талаар янз бүрийн арга хэмжээ авдаг ч иргэд шүүмжлэлтэй ханддаг. Тиймээс энэ тал дээр авч хэрэгжүүлдэг арга хэмжээ нь гэр хорооллын иргэдэд хэр зэрэг үр дүнтэй байгааг Цэвэр агаар сангийн мэргэжилтэн Г.Баярсайхантай уулзаж, тодруулсан юм.

-Улаанбаатар хотын агаа­рын бохирдлын хэмжээ ямар түвшинд байна вэ?
-Улаанбаатар хотын хүн ам сүүлийн гучин жи­лийн хугацаанд гурав дахин өссөн. Энэ утгаараа хүн амын төвлөрөл хотод бий болсон гэсэн үг юм. Манай улс агаарын бохирдлын хэмжээгээрээ дэл­хийд тэргүүлэх болоод байна. НАСА-гаас явуулсан су­дал­гаагаар Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт зэрэг хо­тууд зүүн өмнөд Азийн ор­нуудын аж үйлдвэрүүдийн агаарын бохирдолтой ижил хэмжээтэй болсон. Энэ бол үндэсний аюулгүй бай­дал­тай холбоотой, зайлшгүй анхаа­рах асуудлын нэг болчихлоо.Мөн агаарын бохирдлоос үүдэлтэй өвчлөл нэмэгдсэн. Жирэмсэн арван эмэгтэй тутмын зургаагийнх нь ураг гажигтай төрж байна. Ер нь агаарын бохирдолд хамгийн их өртдөг хүмүүс нь өндөр настан, жирэмсэн эмэгтэйчүүд, хүүхэд бага­чууд.
-Жил бүр л агаарын бохирдол буурахгүй байна гэдэг. Үүний эсрэг авч хэрэгжүүлж байгаа ажил гэвэл юу байгаа вэ?
-Хотын за­хиргааны зү­гээс багагүй арга хэмжээ авч ирсэн. Харин төр засгаас сүүлийн нэг жил агаарын бохирдлыг бууруулах асууд­лаар дор­ви­той анхаарч эхэлсэн гэж болно.
Дэлхийн банкны судал­гаагаар монголчууд 450 сая орчим ам.долларыг агаарын бохирдол, түүнээс үүдэлтэй өвчлөл, эрүүл мэндэд зар­цуулсан байна гэж гарсан. Гэтэл төр засгаас 30 тэрбум төгрөгийг л энэ ажилд зарцуулсан.
Жил бүр улсаас хотын бүтээн байгуулалтад хө­рөнгө, мөнгө төсөвлөдөг. Тухайлбал, энэ жил авто замд гэхэд 114 тэрбум төгрөг зарцуулах эрх олгосон. Мөн дүүрэг бүрт хоёр тэрбум төгрөгийг тө­сөв­лөдөг. Түүгээр хөшөө, дурсгал мэтийг бариад өнгөрөх тохиолдол ч гардаг. Энэ мэтээр үргүй зарлага гаргахгүй, юунд, хэрхэн зарцуулах нь чухал вэ гэдгийг бодох хэрэгтэй.
Нөгөө талаар нийслэл маань саятан хотын хэм­жээнд хэдийнэ хүрчээ. Гэр хороололд гэхэд л 180 гаруй мянган айл амьдарч байна. Энэ нь агаарын бохирдлын гол эх үүсвэр болсон утааны 60 хувийг бий болгодог гэсэн үг. Мөн нам даралтын зуух их хэрэглэдэг болсон нь агаарын бохирдолд ихээр нөлөөлдөг.

Тиймээс эхний ээлжинд гэр хорооллын айлуудад чиглэсэн ажил хийж бай­на. Бид өнгөрсөн хуга­цаанд нийт 70 мянган айлын зуу­хыг сольсон. Гэр хо­роол­лынхон жилд дунд­жаар сая тонн нүүрс түлдэг гэсэн тооцоо бий. Зуух сольсноор хоёр дахин бага хэмжээний нүүрс түлэх боломжтой болсон.
-Утааг багасгах, бо­хирдлыг буруулахад хам­гийн үр дүнтэй арга юу вэ. Утаагүй зуухаас гадна?
-Иргэд, албан байгуул­лагын оролцоо маш чухал. Өөрсдийн оршин суу­гаа газартаа аль болох бо­хирдлыг бий болгохгүй байж, утааг багасгах тал дээр авч хэрэгжүүлж байгаа ажлыг дэмжих хэрэгтэй гэж бодож байна.
-Энэ жил зуух дахин тараах уу?
Өмнөхийн адил утаа бага гаргадаг шүүлтүүр бү­хий зуухыг худалдаална. Энэ нь өмнөх зуухаас олон талаараа ялгаатай. Канадын технологиор хийгдсэн, усан халаалт бүхий зуух. Зөвхөн гэр гэлтгүй нэгээс, хоёр давхар байшинг халаах хү­чин чадалтай. Нэг бүрийн үнэ нь 450 мянган төгрөгийн үнэтэй. Гэхдээ энэ удаа улсаас 95 хувь хөнгөлж иргэдэд өгнө. Харин энэ асуудал дээр иргэдийн хандах хандлага, оролцоо хангалттай хэм­жээнд хүрдэггүй. Үр хүүхэд, гэр бүл, өөрийн эрүүл мэнд нь хордож, хохирч байна гэдгийг тооцдоггүй. Бэ­лэнчлэх сэтгэлгээ хэ­тэр­хий хөгжсөн гэхэд хилс­дэхгүй. Хангалттай хэм­жээнд хөнгөлөөд байхад л агаар бохирдуулж байдаг зуу­хаа солих ухамсар бай­даг­гүй нь харамсалтай. Өөрийнхөө өмнө бус бусдын өмнө хариуцлага хүлээж байдаг гэдгээ иргэд ойлгох хэрэгтэй шүү дээ. Энэ мэт сөрөг хандлага бидний үйл ажиллагаанд саад болох нь бий.
Бид 2012-2013 онд баг­тааж гэр хорооллын айл өрхийг бүрэн зуухжуулах төлөвлөгөөтэй ажиллаж бай­на. Мөн байшин, аж ахуйн нэгжид ашиглаж буй нийт 2000 гаруй нам да­ралтын зуухыг татан буул­гаж, ду­лааны төвлөрсөн шу­­гамд хол­бох юм. Эдгээр аж­­лыг бүрэн хийлээ ч түр зуу­рын гал унтраахтай адил. Цааш­даа гэр хорооллыг орон сууц­жуулах нь агаарын бо­хирдлоос гарах хамгийн зөв шийдэл болно.
-Агаар бохирдоход гэр хорооллын утаанаас гадна өөр ямар хүчин зүйлс нөлөөлж байна вэ?
-Агаарын бохирдлын эсрэг үйл ажиллагаа явуулах олон улсын жишиг гэж бий. Энэ нь хөрс, ус, агаарт анхаарлаа зэрэг хандуулах явдал. Манайд хөрс, ус­ны бохирдлын асуудалд хан­галт­тай анхаарч чад­даг­гүй. Сүүлийн жилүү­дийг ажиг­лахад агаарын бо­хир­долд илүүтэй анхаарах болсон. Мөн автомашин агаарт хэрхэн нөлөөлж байгааг анхаарах хэрэгтэй. Жолооч нарын дунд судалгаа явуулж үзэхэд найман жил явсан машин уначихаад шинэ ма­шин гээд л яваад байна. Нийслэлд ойролцоогоор 300 мянган автомашин бай­гаа­гийн 50 хувь нь хуучин машин. Энэ бүхэн агаарын бохирдлыг бий болгоод байгаа юм.
-Тэгвэл цаашдаа ир­гэд өөрсдийн ухамсрыг дээш­­­лүүлэх орол­цоогоо нэ­мэгдүүлэхээс гад­на юунд анхаарах ёстой вэ?
-Иргэдийн амьдралын зөв дадал нөлөөтэй. Ядаж л хашаандаа муу усны нүхтэй, хогоо ил задгай хаядаггүй, улсаас хэрэгжүүлж байгаа төсөл, хөтөлбөрт идэвхтэй хамрагддаг байх хэрэгтэй.
Цэвэр агаар сангаас агаа­рын бохирдлыг буу­руу­лахад авч болох бүхий л аргыг хэрэгжүүлнэ. Өн­гөрсөн жилийн ажлын үр дүнд иргэд, аж ахуйн нэгжид хөнгөлөлт үзүүлэх, хууль эрхзүйн таатай ор­чинг бий болголоо. Жи­шээ нь, хэмнэлттэй түлш ав­сан, шалны халаагуур тавьсан, цахилгаан болон утааны шүүлтүүртэй зуух ашиглаж байгаа өрх, аж ахуйн нэгжийн цахилгааны шөнийн хэрэглээг 50 хувиар хөнгөлж байгаа зэргийг хэлж болно.

Эх сурвалж: Өглөөний сонин