Японы олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага /ЖАЙКА/-ын хот байгуулалтын салбарын чадавхийг бэхжүүлэх төслийн менежер, ахлах зөвлөх Кигүчи Нобүмасатай Хот байгуулалтын тулгамдсан асуудал болон авч хэрэгжүүлж байгаа ажлын талаар ярилцлаа.

-Хот төлөвлөлтийн хамгийн асуудалтай салбарыг юу гэж тодорхойлох вэ. Гарах арга замын тухайд ямар бодолтой явдаг вэ?

-Улаанбаатар хот бол яах аргагүй хурдацтай хөгжиж байгаа улсын нийслэл гэж боддог. Гэхдээ хүн амын өсөлт, хотын нягтаршил зэргээс шалтгаалж дэд бүтцийн асуудал хүндрэлтэй болсон нь харагдаж байгаа юм.

Тухайлбал, авто зам, инженерийн дэд бүтцийн хөгжил удаашралтай байна. Хот төлөвлөлтийг ажиглаж байхад авто зам нь анхнаасаа  нарийхан тавигдсан юм шиг санагддаг. Анх Монголд ирэхэд авто замын эвдрэл, машины түгжрэл нь сонин санагдаж, гайхаж  байлаа.

Нэгэнт тавигдсан замыг дахин өөрчлөх гэдэг бол хэцүү. Нарны гүүр мэтийн давхар зам тавих нь хам­гийн оновчтой арга гэж үзэж байна. Ингэж байж л замын түгжрэлээс гарах боломжтой.

Сүүлийн үед метро тавих талаар хотын удирдлагууд ярьж байна. Миний бодлоор нийслэл хотод метро тавих санаа зөв. Гэхдээ хотын төв рүүгээ хандсан биш, захын хорооллыг чиглэсэн байвал илүү хөгжих боломжийг нээх юм.

-Танай байгууллагын хувьд өмнө нь “Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөө, хот байгуулалтын хөтөл­бөрийн судалгаа”-г хийж байсан. Одоо ч судалгааг үргэлжлүүлэн хийж байгаа гэж сонссон. Энэ талаараа тодруулахгүй юу?

-Бид энэ ажлын хүрээнд “Хот  байгуулалтын     сал­барын чадавхийг бэхжүүлэх төсөл”-ийг хэрэгжүүлэхээр зорьж байна. Ингэхдээ нэн тэргүүнд гэр хороололтой холбоотой асуудлыг илүү авч үзсэн байгаа юм. Учир нь нийслэлийн хүн амын тэн хагасаас илүү нь  гэр хороололд амьдарч байгаа шүү дээ. Мэдээж энэ бүхнийг өөрчлөхөд цаг хугацаа шаардана.

Бидний санаачилж, хэрэгжүүлэх ажлын үр дүн оршин суугч иргэдийн сэтгэлгээнээс хамаарна гэж ойлгож болно. “Бид байнга гэр хороололд амьдрах ёсгүй. Үүнийг өөрчлөх боломж бий” гэсэн бодол, хүсэл зорилго иргэдэд байх ёстой гэж боддог. Тийм ч учраас бид гэр хороололд амьдардаг оршин суугчдын бодол санааг өөрчлөхөд анхаарч байгаа. Бидний сонгож авсан хэд хэдэн хороолол бий.

Тухайлбал, Зүүн сэлбэ, Өнөр хороолол, Зуун айл орчмын оршин суугчдын дунд судалгаа явуулж үзсэн. Эндээс Монголын хууль дүрэм нь гэр хорооллын амьд­ралд нийцээгүй юм байна гэдгийг ойлгож бо­лохоор байсан. Манай төс­лийн бас нэг зорилго гэр хо­рооллыг дахин хөгжүүлэх боломжийг хангасан хууль зүйн орчинг бий болгоход чиглэж, Засгийн газарт хуулийн төслөө өргөн ба­рихаар болсон.

-Танай улсын хотуудад энэ мэт асуудал тулгарч байсан байх.  Харьцуулсан судалгаа хийдэг гэж бодож байна?

Тэгэлгүй яах вэ. Японы зарим  хот Улаанбаатар хо­тын хүн амын тоотой ойрол­цоо байдаг. Бид тэд­гээртэй харьцуулж судалгаа хийдэг юм.

 Тухайлбал, Улаанбаатар хот нэг сая гаруй хүн амтай. Гэтэл авто зам нь 500 километр байна. Харин Японы хотын авто зам нь 4000 километр байх жишээтэй. Мэдээж авто машины тоо, хот төлөвлөлт өөр ч гэсэн Улаанбаатар хотод энэ салбарын хөгжил дутмаг байгааг ажиглаж болно. Тиймээс дэд бүтэц хөгжүүлэх тал дээр анхаарах хэрэгтэй.

-Гэр хорооллыг хөгжүү­лэх бодлогыг түлхүү барьж ажиллана гэлээ. Хотын шинэ удирдлагууд ч энэ тал дээр анхаарлаа хандуулж, олон ажил төлөвлөж байгаа талаар хэлж байгаа. Таны бодлоор хэр бодитой ажил гэж боддог вэ?

Гэр хорооллын тал дээр авч хэрэгжүүлэх гэж байгаа энэ санаа нь зөв шийдэл. Би хотын даргыг юмыг өөрчлөх хүсэл эрмэлзэлтэй, өөдрөг үзэлтэй хүн юм гэж боддог. Мэдээж энэ бүх ажлыг хийхэд цаг хугацаа орно. Манай улс ч  энэ замыг туулж ирсэн байдаг. Гэхдээ л давж чадсан.

Бидний гаргасан тоо­цоогоор  гэр хорооллыг орон сууцжуулахад  хам­гийн    багадаа 10-15 жил шаард­­лагатай гэж бодож байна. Хууль эрх зүйн орчин өөрчлөгдөж, нарийн тө­лөвлөгөөний дагуу явж чадвал үүнээс богино хуга­цаанд өөрчлөх боломж нээлттэй гэж ойлгож болно.

-Гэр хороололтой хол­боотой асуудлын нэг нь агаарын бохирдол. Үүнийг шийдвэрлэх талаар судалж үзэв үү?

Гэр хорооллынхон өв­лийн улиралд нүүрс их хэмжээгээр түлэхээс гадна янз бүрийн зүйл шатааж байна. Энэ бүхэн агаарын бохирдлыг үүсгэдэг. Нөгөө талаар нүүрс шатааж байгаа зууханд анхаарах ёстой. Нүүрсээ зуун хувь шатааж байгаа эсэх нь чухал байдаг. Эхний ээлжинд энэ мэт зүйлдээ анхаарах хэрэгтэй юм шиг санагддаг.

-Нийслэл хотын хөгжилд иргэдийн оролцоо нөлөөтэй. Харин юуг анхаарах шаард­лагатай юм бол?

Ард иргэдийн бодол санааг өөрчлөх гэдэг бол хамгийн чухал. Явж байгаа зам нь эвдэрсэн, түгжрэл ихтэй, агаарын бохирдолтой гээд бухимдах зүйл олон байгаа нь ажиглагдсан.

Иргэд энэ бол бид­ний амьдрах орчин биш, ирээдүйгээ өөрчлөх ёстой гэсэн сэтгэлтэй байх хэ­рэгтэй. Түүний төлөө зүт­гэдэг, хичээдэг, шинийг санаачилдаг байвал та бүх­­ний оролцоо гэсэн үг. Ингэж чадвал дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудтай зэрэгцсэн  улс болж чадна. Тийм хүч чадалтай ард түмэн шүү дээ. /Өглөөний Сонин/