Барилгын салбар сүүлийн жилүүдэд хурдтай хөгжсөн. Шил шилээ даран гарч ирэх барилгын  компаниуд 38,000 гаруй хүмүүсийг ажлын байраар хангаж байгаа гэсэн судалгаа байдаг ч боловсон хүчин дутмаг байна гээд хятадаас ажилчид авчирч барилга бариулдаг. Гэтэл энэ талын мэргэжилтэн бэлтгэдэг цөөхөн хэдэн сургууль байдаг. Гэтэл Монголын залуучууд хүний орны хөгжлийн төлөө ажиллахаар гадаад орныг зорьсоор... Эдгээр ойлгомжгүй байдалд  хариулт авахаар  “Техник технологийн дээд сургууль”-ийн Инженер байгууламж, гагнуурын технологийн тэнхимийн эрхлэгч  Л.Нэргүйтэй уулзаж ярилцлаа.

Барилгын салбарт боловсон хүчин дутагдалтай  байна гэдэгтээ санал нийлэх үү?
-    Манай сургууль барилгын салбарын боловсон хүчнийг  28 дахь жилдээ бэлтгэж байна. Сүүлийн үед энэ чиглэлээр суралцах хүсэлтэй оюутнууд нэмэгдэж байгаад баяртай байдаг ч төрөөс нэгдсэн бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байгааг хэлэх нь зүйтэй. 

Манай сургууль чадамжид суурилсан сургалттай сургууль. Тиймдээ ч чадварлаг боловсон хүчнийг өөрийнхөө хэмжээнд бэлтгэн гаргаж байна. Гэхдээ л энэ том салбарыг  нэр бүхий хэдэн сургууль мэргэжилтнээр бүрэн гүйцэт хангаж чадахгүй л байна.

Монгол хүмүүсийн чадамж өндөр гэж ярьдаг. Гэвч ажлын талбар дээр  хариуцлагагүй, урт гартай гэж сонсогдох юм. Тиймээс шаргуу, хариуцлагатай хятад ажилчдыг сонгох нь илүү дээр гэж нэг эрхэм ярьж байна лээ.  Үнэхээр мэдлэг нь дутагдаад байдаг юм уу,  эсвэл ёс суртахуун, хариуцлага, үүрэг чадвар нь дутагдаад байдаг юм уу?

-Үнэхээр наад асуудлыг чинь ярихгүй өнгөрч болохгүй. Ер нь ямар ч сургуульд эхлээд хүн байхыг сургах нь зөв гэж боддог. Манайд зөвхөн онолын мэдлэгийг олгохоос гадна хандлагын хичээлүүд ордог. Үүнд багаар ажиллах чадвар, хариуцлага хүлээх, цаг барих, сэтгэлээ өгч ажиллах гээд зөв нийгэмшүүлэх хичээлүүд ордог.

Энэ үнэхээр мэргэжлээс дутахааргүй үзэх ёстой хичээлүүд. Мэргэжилдээ чадварлаг байж болно. Гэвч хандлага нь өөр бол буруу тийшээ явчихна шүү дээ.

-Олон мянган залуус хүний орны хөгжлийн төлөө, өөрийнхөө амжиргааны төлөө гадаад орныг зорьдог. Гэвч манайх өөрийнхөө орны бүтээн байгуулалтын төлөө хүний орны хүмүүсийг ажиллуулах юм?

Үнэхээр ажлын байр бага байна уу? Монголчууд ажиллаж чадахгүй байна уу гэдэг нь өөр ойлголт. Гэхдээ энэ салбарыг бодлоготойгоор дэмжиж, залуусаа  улам мэргэшүүлж, илүү хүч өгч ажиллах нь зөв. Гадаадыг зорьсон олон сайхан залуусаа бид хангалттай цалинг нь өгөөд өөрийнхөө орны хөгжил дэвшлийн төлөө ажиллуулах л хэрэгтэй. Хэрэв би эрх мэдэлтэй бол энэ тал дээр илүү анхаарч ажиллах байсан.

Мэргэжлийн сургуульд сурч байгаа оюутнуудад төрөөс  ямар хөнгөлт үзүүлж байна вэ?
Төрөөс мэргэжил сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдийг дэмжиж байгаа. Жишээ нь сар бүр хүүхэд бүрт  40 мянган төгрөг олгодог.  Гэвч томоохон хэмжээний уялдаатай бодлогууд хэрэгтэй байна. 

-Өнөөдөр илүүдсэн мэргэжилтнүүд  дүүрэн байна.  Гэвч барилгын салбарт ажлын байр нь байна, авах өндөр цалин нь байна. Тиймээс энэ салбарлуу залуу үеэ яаж татах уу?

Үүн дээр эцэг эхчүүдийн оролцоо их чухал. Дуучин, жүжигчин, хуульч, нятлангаар монгол орон дүүрэн байна. Хоёр сургууль төгсчихөөд  зөөгч хийгээд явж байна. Гэвч нийгмийн баялагыг бүтээдэг хүмүүс дутагдаж, гадаадаас ажилтан авна гэдэг үнэхээр эмэгнэл. 

Энэ салбарт хэзээ ч ажилчин илүүдэхгүй, хэзээ ч дорой амьдрахгүй гэдгийг санах хэрэгтэй. Техник технологи, барилга, уул уурхайн оюутнууд 100 хувь ажлын байртай болдог.  Манайх 2500 гаруй оюутантай. Түүний 70 гаруй хувь нь барилгын мэргэжилтнүүд. Тэд бүгд ажилтай. Төгсөх үед нь  компаниуд урилга гардуулаад уралдаад л авдаг.

-    Буруу мэргэжил сонгочихоод буцаад залруулах боломж байгаа юу? Өөрөөр хэлбэл төгссөн мэргэжлээрээ ажиллаж чадахгүй  хүмүүст орой  ангиар  ч юм уу сурах боломж байдаг уу?

Социолизмын үед түргэний анги гэж байдаг байсан. Амжилттай ажиллах магадлалтай хүмүүсийг богино хугацаанд сургаж чадварлаг боловсон хүчин болгодог байлаа.  Энэ бодлого энэ салбарт хэрэгжвэл барилгын салбарт боловсон хүчин дутуу байна гэж ярихгүй байх байсан.

Барилгын салбарын ирээдүйг та яаж харж байна вэ?

Барилгын салбарт сайн муу зүйл их байна гэж хүмүүс ярих болж. Гэвч би энэ салбарыг  гэгээнээр харж байгаа. Манайд  шинэ шилдэг технологиор барилга баригдаж байна. Мундаг инженерүүд төрөн гарч байна. Сая манайхан япончуудтай хамтарч “Нарны гүүр”-ийг амжилттай барьлаа.  Технологийг нь сураад авна гэдэг асар ололт.  10 жилийн дараа барилгын салбарыг гайхалтайгаар төсөөлж байна.

Л.Мөнхчимэг