Монгол улсын үндэсний аюулгүй байдалд ноцтой хор хохирол учруулж байгаа бетон зуурмагийн үйлдвэрүүдийн талаар дараах мэдээллийг МУ-ын ерөнхийлөгч, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Ерөнхий сайд, БХБ сайд, ЗТ-ийн сайд, Байгаль орчны сайд, УМХЕГ-ын дарга, Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга, Улаанбаатар хотын захирагч бөгөөд нийслэлийн засаг дарга, ИТХ-ын дарга, Улсын агаарын чанарын албаны дарга нарт хаяглан хүргүүлж байна.

 

     Бетон зуурмагийн үйлдвэрүүдэд нийлүүлэгдэж байгаа барилгын гол дүүргэгч материал болох элс, хайрга, дайрга нь чанар стандартын шаардлагад огт нийцэхгүй, барилгад хэрэглэж болдоггүй элс, хайрга, дайргаар ард түмнийг хууран мэхэлж олон арван орон сууцны хорооллуудыг барьсаар ирлээ.   Энэ талаар урьд өмнө сонин хэвлэлүүдэд нийтэлж байсан боловч Барилгын яам, Мэргэжлийн Хяналтын газар, Зам барилгын ажлын тендерийн захиалагч байгууллагууд анхаарч арга хэмжээ авахгүй өдий хүрснээс асфальтан зам тавигдсанаас хойш удалгүй эвдэрч хэмхэрч барьж байгаа барилгууд нь барьж байх явцдаа буюу барьсаны дараа ан цав үүсч эвдрэл гажилтанд орж орчны аюулгүй байдалд онц ноцтойгоор нөлөөлж эхэлж байна.

      Бетон зуурмагийн үйлдвэрүүдийн бетон зуурмагтаа хэрэглэж байгаа элс, хайрга, дайрганы орц норм, стандартад том алдаа гарснаар газар хөдлөлтийн чичирхийлэлд тэсэж үлдэхээргүй байна.

 

      Одоо хэрэглэж байгаа 1м³ бетон зуурмагийн орц найрлаганд ойролцоогоор 1м³ элсний SIO₂ буюу кварц нь 80 хувиас дээш, шороолог орц нь 0.2%-иас ихгүй уулын дайрга буюу шибень нь 1м³ бетон зуурмагт 25-30%-д нь ордог 1см² талбайд 1200 кг-аас дээш ачаа даах чадвартай ±40-60⁰С-д ан цав үүсч хэв гажилтанд ордоггүй SIO₂ 70/-аас дээш агуулгатай, 800-1200 маркийн хатуулагтай олон талстаар бутлагдсан байх ёстой.

      Гэтэл одоо хэрэглэж байгаа 1м³ элсний SIO₂ буюу кварц нь 20-30%-тай шороолог орц нь 10-15%-тай голын хайрганы марк нь 300-аас доош, бөөрөнхий хэлбэр дүрстэй байдаг учраас барилгын бетон зуурмаг замын асфальтан зуурмагт ерөөсөө хэрэглэж болохгүй. /учир нь цемент, асфальтны барьцалдах чадварыг эрс бууруулдаг гөлгөр гадаргуутай учраас дээрээс ирэх ачаалал, газар хөдлөлтийн чичирхийллийг даахгүй. Мөн шороо ихтэй учраас цемент, асфальтны барьцалдуулах чадварыг эрс бууруулдаг/.

      28 хоногийн туршид бэхжсэн бетон зуурмаг болон асфальтан зуурмагийн дээжийг зөвхөн прессээр шахаж маркийг тодорхойлдог. Чичирхийллийн аргаар маркийг тодорхойлдоггүй, дээжийг буталж цементны орц марк, элс дайрганы орц найрлаганд химийн нарийн аналитек шинжилгээ хийдэггүй учраас Шувуун фабрикийн Бөхөгийн элс хайрга, Туулын голын элс хайргыг барилгад хэрэглэдэг элс хайрга мэтээр андуу ташаа ойлгож улаан шороогоор зам барилгын ажлыг чанаргүй хийж гүйцэтгэсээр ирлээ. Үүний балгаар Улаанбаатар хот дахь агаарын чанарын үзүүлэлтүүд зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэдэн зуу дахин ихсэж хотын бүхий л газарт барилгад хэрэглэдэг элс хайрга гэж андуурч олон сая м³ шороо хот руу оруулан ирж агаарт улаан шороо дэгдээж байна.

      Иймд бетон зуурмагийн үйлдвэрүүдийн бетон зуурмагтаа хэрэглэж байгаа элс, хайрга, дайргыг зөвхөн Геологийн төв лабораторид шинжлүүлж кварцын элс мөн эсэхийг, 1м³ элсэн дэхь шорооны орц 0.2%-иас их байгаа эсэхийг, 1м³ бетон зуурмагийн 20-30%-д нь уулын дайргыг хэрэглэж байгааг эсэхийг тус тус тогтоолгож энэ стандарт норм, нормативын шаардлагыг хангаагүй бетон зуурмагийн үйлдвэрүүдэд хариуцлага тооцох, чанаргүй бетон зуурмагаар орон сууцны барилга, зам тавьж байгаа компаниудад хатуу хариуцлага тооцох цаг нь болсон. /Олон улсын стандартын шаардлага хангасан угааж шигшиж бутлан ангилсан элс, хайрга, дайрганаас ямар нэгэн тоос, тоосонцор гардаггүй, өөрөөр хэлбэл цагаан хувцастай элс хайрган дээгүүр өнхөрөхөд шороо тоос болдоггүй байх ёстой./

     Тиймээс бидний зүгээс Төрийн бүхий л институттэй хамтран ажиллаж чанар стандартын шаардлага хангаагүй элс, хайрга, дайрга, бетон зуурмагийн дээжүүдийг ОХУ, Геман, Япон, Солонгос, Хятад зэрэг орнуудын барилгын материалыг шинжлүүлж лабораторийн дүгнэлт гаргуулах.

     Дээрх орнуудаас мэргэжлийн инженерүүдийг Монгол улсад урьж ажиллуулан, элс, хайрга, дайрганы талаарх мэргэжлийн байгууллагуудын дүгнэлтийг гаргуулах зэргээр хамтран ажиллахад бэлэн байна. Учир нь 1990 оноос хойш гадаад дотоодын сургуулиудад энэ талын мэргэжилтэн бэлтгэгдээгүй болно.