Миний түүх бол мянга мянган барилгачдын дундах энгийн нэг барилгачны түүх

Магадгүй, хүн бүрийн амьдралд, бүхий л зүйлд зүрх сэтгэлээрээ ханддаг хэн нэгний түүх байдаг байх. Миний бичих барилгачны тухай түүх шиг.  

“Ажилтай байх сайхан” гэж нүүр дүүрэн инээмсэглэн ярих түүний нүд хааяа ихийг өгүүлэх шиг гүн ширтэн, хааяа юунд ингэтлээ яарсан юм бол гэмээр тогтворгүй хаа нэгтээ гүйнэ. Гүн ширтэх харц нь ихийг үзэж туулсныг нь, тогтворгүй гүйх харц нь цагтай уралдаж дуусгах ажилдаа яарсных байх гэж таамаглав. Түүний ертөнцийг үзэх үзэл болоод ажил мэргэжлийнхээ тухай хуваалцаж буй нь өөрөө өөртэйгөө нүүр тулж амьдарч  яваа нэгэн шиг санагдлаа. 

Хүн бүрийн хувьд амжилт гэдэг өөр, өөр

        Намайг Эрдэнээгийн Мөнхбаатар гэдэг. Мянга мянган барилгачдын дундах энгийн л нэг барилгачин. Барилгын салбарт 13 дахь жилдээ ажиллаж, үүгээрээ амьдарч явна. Анх барилгын туслах ажилчнаар барилгын салбарт хөл тавьж, шавар зуурч, ах нарын гарын үзүүрт зарагдаж байхдаа шантрах биш харин ч барилгын ажил сайхан сэтгэгдэл төрүүлсэн учраас барилгачин болохоор шийдэж байлаа. Эргээд харахад хийсэн зүйл ихтэй ажил шиг санагдаж, энэ ажлыг маш сайн суръя чаддаг зүйлтэй болъё гэж бодсон маань миний хамгийн зөв шийдвэр, хамгийн анхны амжилтын  мэдрэмж байсан. Тухайн үед хэдхэн өдрийн ажил л байсан тул нэг их удаагүй тэр ажил дуусчихсан. Дараа нь Дундговь аймгийн Баянжаргалан суманд сургуулийн спорт заал барих ажилд танил ах маань дагуулж явсан. Энэ бол жинхэнэ миний анхны барилгын ажил маань байсан мэт санагдаж байна.  Өдөрт хэдэн арван уут цемент зуурна. Зуурсан цементээ хатаахгүйн тулд байнга хутгана. Гарынхаа булчинг зангиртал, алгаа эвэрштэл зуурч хутгасан даа. “Чи чинь харин сайн туслах болох нь ээ” гэсэн анхны магтаалын үгийг ахлахаасаа сонсож байлаа. Миний хувьд цагаа олсон магтаал байсан даа. "Аан би үнэхээр сайн байсан бололтой, би чадах юм байна шүү дээ" гэж бодогдсон. 

    Энэ магтаалын ачаар гэх юм уу? шавар зуурах л миний ажил гэж ажлаас хойш суугаагүй. Хамт ажиллаж байгаа ах нарынхаа гарын үзүүрт зарагдаж, багаж, тоосго, шавар дөхүүлж өгөхдөө хийж буй ажлыг нь тогтож харж сурмаар санагдаж эхэлсэн. Ах нарыг хараад хүний хийж чадаж байгаа зүйлийг би ч гэсэн чадна суръя л гэж бодогдсон. Далий муруй өрчхөөд буцаагаад нураасан ч хамаагүй өрж сурмаар санагддаг байсан. Өдрийн хоолны цагаар түрүүлж хоолоо идчихээд, ажлын байрандаа ирж тоосго өрж үзэх хүслээ гүйцээж анхны тоосго шавар хоёрыг нийлүүлж үзсэн дээ. Нэг их сайн болоогүй. Тэгээд гялс нураачихсан. Өрлөг хийх боломж, өдрийн хоолны цагаар байдаг болохоор хоолны цагийг их хүлээнэ ээ. Цайны цаг болонгуут нь год үсэрч босоод гялс хоолоо идчихээд шавраа зуураад арван тоосго хорин тоосго өрнө, тэгээд л нураана. Ахиад өрнө, ахиад нураана. Загнуулах байх гэж бодоод нураачихдаг байсан санагдаж байна. Нэг өдөр хэзээний өрлөгчин болсон аятай хэдэн тоосго өрчхөөд ташаагаа тулаад далий муруйг нь хараад зогсож байтал хамт ажилладаг ах маань өрж сурмаар байгаа юм уу… гэчихсэн тамхиа татаад хараад зогсож байсан. Би тиймээ л гэсэн. Дараа өдөр тэр ах маань надаар тоосго өрүүлээд л далий муруй болбол нураалгаад л байсан. Шантрах шинжгүй байна шүү гэж хэлтэл нь өрсөн бас нураасан даа.  Энэ хугацаандаа өрлөг хийж сурсан.

Хүн бүрийн хувьд амжилт өөр, өөр байдаг байх миний хувьд тоосго өрж сурсан маань амжилт байсан юм.

Туслахын ажил ч гэсэн чухал ажил 

           Сургуулийн ажлыг дуусгаад хотод ирж гурван жил туслах хийсэн. Ёстой туслахын ажлыг шажигнуулсан даа. Зав зайгаараа өрлөг хиймээр санагдаад тоосго юм уу блокоор таван үе  өрчихсөн сууж байдаг байсан. Сурчихсан юмыг сураар боож болдоггүй гэдэг чинь ёстой үнэн юм билээ. Миний өрснийг хараад "хүүе, үүнийг чи өрчихсөн юм уу… чи чадах юм байна" гэж урамшуулах хүн олон байсан. Тэр үед л хүнд сурсан зүйл нь багаддаггүй юм байна гэдгийг сайн ойлгож авсан. Сурна гэдэг бол сэтгэлийнх л юм билээ. Шавраа зуураад л өөр зүйл сурахыг хүсэхгүй бол яг тэндээ л үлдэнэ гэдэг бодол надад байсан тул туслах байна уу ах нарын гар хөлийн үзүүрт гүйнэ үү надад хамаагүй ээ. Өөр зүйл хийж сурмаар байсан. Ажлаас, ах нараас их юм сурсан даа. Тэрнээс хойш цуг ажиллаж байсан хүмүүсийнхээ итгэлийг дааж, өрлөгчин болсон. Одоо би мэргэшсэн өрлөгчин.

Өрлөгчин болсон ч хааяа туслахын ажил хийнэ. Хүмүүс "хүүе ээ чи чинь мэргэжлийн өрлөгчин байж туслах хийгээд байхдаа яадаг юм" гэж хэлдэг л юм. Туслах хийгээд муудах, дор орох зүйл байхгүй, ичээд санаа зовоод байх ч юм биш. Хамгийн гол нь хийж байгаа зүйлдээ үнэн сэтгэлээсээ хандах хэрэгтэй. Барилга дээр чухал биш ажил гэж байхгүй. Туслахын ажил ч гэсэн чухал ажил.

Би барилгын талбараас л тоосго өрөх, блок шавар хийх гээд чаддаг бүхнээ суралцсан.

Явуулын хүн 

       Барилгын ажил бол улирлын чанартай. Өвөл ихэнхдээ ажилгүй болчихдог. Гэхдээ хүний итгэлийг дааж, хийсэн ажлаараа үнэлэгдэж чадвал өвөл ч зун ч ажлаар тасрахгүй. Инженерүүд итгэл даах хариуцлагатай хүмүүсээ том төслийн ажил дээр дуудаад ажиллуулдаг. Хэн сайн хийж чадаж байна, тэр хүн ажилтай. Маш шударга. Тиймээс хүний итгэлийг алдалгүй ажлыг нь сайхан гүйцэтгэчихвэл, ажлаа хийлгэж байгаа хүнд ч надад ч их тааламжтай байдаг. 

Харин хүн ажилд авч ажиллуулна гэдэг чинь одоо цагт их хүнд болчихжээ. Барилга дээр ажиллаж байгаа хүмүүс ихэнх нь ажилдаа сайн, хар ажил хийж сурсан байдаг ч хамгийн гол нь хариуцлага гэдэг зүйл байхгүй. Одоо өдөр өдөртөө цалингаа авах сонирхолтой хүмүүс их болсон. Бид тэр хүмүүсийг явуулын хүн гэж хэлдэг. Орой цалингаа аваад маргааш нь байхгүй. Ажилдаа ирэхгүй.  Ихэнхдээ шантраад эсвэл ажилдаа үнэхээр сайн мөртлөө уучихдаг хүмүүс байдаг. Тэгэхээр тэр хүнийг итгэж ажилд авсан, миний нуруун дээр бүх ачаалал ирнэ. Тоосго блокоо шатан дээр зөөж тавина. Өрнө. Ахиад зөөнө, өрнө гэсээр маш их ядарна. Ажлын бүтээмж буурна. Тийм учраас явуулын хүн авч ажлуулахаас маш их халширдаг болсон. Мэдээж хүний ард бүхэл бүтэн амьдрал байгаа гэж  аль болох ойлгохыг хичээдэг. Тиймээс өдрөөр нь юм уу эсвэл урьдчилгаа цалин өгчихдөг. Энэ нь оносноосоо алдсан нь их байдаг. Ер нь ажилд орж буй хүмүүсийн нүднээс л удаан ажиллах уу гэдгийг нь мэдэж болохоор байдаг. Явуулын хүн биш, ойр дотны хамаатан садны хүмүүстэй ажиллах дуртай, тэр нь ч амар байдаг.

Барилгын ажил бол нямбай хүний л хийдэг ажил

Хийж сурахыг хүсэж буй хүнд энэ салбарт юу л байна ажил байна. Барилгын салбарт туслахаас эхлээд юм, юм хийж сурна. Миний энэ удаагийн ажил бол байрны өрөө хоорондын тусгаарлалтын хананы өрлөгийн ажил. Инженерээс өгсөн зургийн хэмжээгээр ажил гүйцэтгэнэ. Дур мэдэж хийж болохгүй. Үүнийгээ өрж дуусгаад дотор заслынхандаа хүлээлгээд өгчихнө. Миний хувьд би л тоосго блок өрж байна гээд тоос шороо бужигнуулаад суудаггүй аль болох цэвэрхэн нямбай хийхийг хичээдэг. Жижиг алдаа байсан ч засаж байж сэтгэл амардаг. Нямбай гэдэг нь ажлын гүйцэтгэл мөн ажиллах орчноо эмх цэгцтэй байлгахыг хэлээд байгаа юм. Ажлын гүйцэтгэлээ сайн хийчхээд эмх цэгцгүй барьсан багаж, хэрэглэж байгаа зүйлсээ хаа хамаагүй хаяад байж болохгүй. Анзааргагүй тавьсан багаж эсвэл тоосго блок дээрээ өөрөө болон бусад хүмүүс тээглэж унах ч юм уу гэмтэж магадгүй. Тиймээс хамгийн гол нь аюулгүй байдал гэдэг зүйлийг нэгт тавих ёстой. Миний болон надтай цуг ажиллаж байгаа хүмүүсийн аюулгүй байдал чухал. Тиймээс барилгын ажил бол нямбай хүний л хийдэг ажил. 

Бүгд дарга эсвэл оффист ажилладаг байж болохгүй биз дээ

Барилгын салбарт мэргэшилтэй, сэтгэлтэй хүмүүсийн хомсдол үүсчихсэн гэхэд болно. Тогтвор суурьшилтай ажиллах нарийн мэргэшлийн хүн маш ховордсон. Дурлаагүй, сонирхоогүй нэг өдрийн цалингийн төлөө хүмүүс их. Ажил голно. Ажил хөдөлмөрийн үнэ цэн мөнгөний үнэ цэнийг ерөөсөө мэдрээгүй байна даа л гэж дотроо боддог. Өнөөдөр гэхэд тэтгэвэртээ гарчихсан хүмүүс туслах хийж байна.

Нэг үе бүгд их дээд сургуульд сурч дипломтой болохыг эрхэмлэдэг, дарга эсвэл оффист сууж ажиллахыг илүүд үздэг байсан нь үнэн. Тэр үеийн үр дүн нь өнөөдөр нарийн мэргэшлийн ажил, туслахын ажил хийх хүн олдохгүй байгаагаар илэрч байх шиг байна. Сайхан, сайхан сургууль төгсөөд зах худалдааны төвд худалдагч хийж байгаа бүхэл бүтэн үе үүссэн гэхэд хилсдэхгүй. Хүний хүсэл мөрөөдөл байгаа л байх. Гэтэл нөгөө талд шижигнэсэн сайхан залуучуудаар дутаж байх жишээтэй. “Барилгын туслах ч гэсэн дурлаад хийвэл сайхан” гэдгийг үлгэрлэх, ярих хүн ховордсон. Байсан ч түүнийг тодоор гаргаж бахархаж чадахгүй болохоор арга ч үгүй юм. Залуучуудыг нарийн мэргэжлийг сонгож сураасай л гэж хүсдэг.  

 Өөрийн ажилдаа эзэн нь байж чадвал хэн ч байсан үнэлэгдэх орон зай байдаг 

         Монголд дутуу үнэлэгдсэн зүйл бол нарийн мэргэшил юм болов уу. Салбартаа төдийгүй нийгэмд. Сонгохгүй байгаа шалтгаан нь энэ байх. 

Удаан уулзаагүй хүнтэйгээ эсвэл анх танилцаж байгаа хүн ямар ажил хийдэг вэ? гэж асуудаг. Туслах хийдэг, шаварчин хийдэг гэхээр зарим хүмүүсийн хандлага шууд өөрчлөгддөг үл тоосон шинж их гаргадаг. Барилгачин, барилгын ажилтан гэхээр тийм дорой муухай зүйл мэт санагдахаар хүлээж авдаг хүмүүс их байна. Биднийг чинь доороос дээш гүйлгэж харна. Хэлэх хэлэхгүй үгээр хэлнэ. Чи ер нь чадах уу гэж асууна их юм болно оо. Хааяа гомдоно. Хамгийн хэцүү нь нийтээр нь архи уудаг гэсэн ойлголттой болчихсон явдал. Нэг нь архи уудаг байлаа гээд нийтээр нь тэгж үл ойшоох нь буруу биш гэж үү… 

Намайг нэг удаа чи зуун айлын “би чадна” хийдэг юм уу гэсэн. Өрлөгчин шаварчин туслах хамаагүй нийтээр нь  тэгээд цоллочихсон. Ажиллах үед илт доош нь хийсэн доромжилсон дээрэнгүй үйлдлүүдтэй их таарч явсан. Олны дунд элдэв янзын хүн байгаа л байх, тийм үү. Гэхдээ хүн бүр өөр гэдгийг хэлмээр санагддаг.

Энэ хүмүүсийг ингэж хандлаа гээд муу санадаггүй. Ажлыг нь чадах чинээгээрээ сайн хийгээд явахыг боддог. Нэг бодлын тэр хүмүүсийн буруу биш байх. Өмнө нь өчнөөн хүнтэй яг таг болоод ажлаа хийлгэх гэхээр утсаа унтраагаад алга болчихно. Ирлээ гэхэд материалаар нь тоглочихдог. Энэ төрлийн хүмүүс барилгын салбарт ажилладаг мэргэжил мэргэшил нэгтнийхээ нэр хүндийг унагаадаг. Тэгэхээр намайг ч гэсэн энэ хүн яадаг болоо л гэж хардаг байх. Хүнийг гаднаас нь дүгнэдэг биш, юу хийж чаддаг вэ, юу хүсэж тэмүүлдэг, түүндээ зүтгэж байгаагаар нь дүгнэдэг байгаасай л гэж хүсдэг.  Өөрийн ажилдаа эзэн нь байж чадвал хэн ч байсан үнэлэгдэх орон зай гэж байдаг.

Хөдөлмөр хүнийг шагнадаг гэдэг үнэн

         Ажлаа тараад гэртээ харьсан ч барагтай бол зүгээр сууж чаддаггүй. Хашаа хороо, амбаар сав, тог тоос гээд бүгдийг нь цэгцтэй байлгах дуртай. Зүгээр сууж чаддаггүй занг ааваасаа сурсан байх. Аав маань цэргийн хүн. Гаднаас хүн орж ирэхэд гутлуудаа, жагсаалын цэрэг шиг тэвхийтэл өрчихсөн байдаг байсан. Ингээд ярихаар ямар хүн байсан нь харагдахаар байгаа биз. Зүгээр суудаггүй занг нь л сайн дуурайсан даа. Үнэнээ л хэлье. Ингээд ярьж байгаа ч гэсэн хаяа зуун хувь байж чадахгүй тохиолдол их гарна. Ажил тарсны дараа ядарснаа их мэдэрдэг. Хааяа залхуурна. 

Хэчнээн ядарч байсан ч эрт харьсан өдрөө хоол ундаа хийгээд эхнэрээ ирэхэд нь халуун хоолтой, халуун дулаан уур амьсгалтай угтахыг хичээдэг. Дулаан гэртээ аяга хоолоо, ам бүлээрээ идээд инээгээд суух шиг жаргал хаа байх билээ. Энэ чинь л амьдрал байх гэдэг мэдрэмжийг авдаг. Амьдралын аяыг ингэж л хослуулж явна. 

Нээрээ, Найзын хүрээлэл дунд барилгачин юм уу, гарын дүйтэй нэг хүн байхад их зүгээр. Тэр зүгээр нь би шүү дээ. /инээв/ Амьдрал баян болохоор найзууд тусдаа гарч байшин барина, орон сууцад орно миний хэрэг их гарна. Тэр үед өөрөөрөө, өөрийн чаддаг зүйлээрээ бахархаж гангардаг. Ингээд ярихаар сурсан зүйлээрээ өөрийнхөө ертөнцийг бүтээж яваа энгийн эр хүн байгаа биз дээ би. Өдий хүртэл “хөдөлмөр” намайг зөндөө шагнасан. Сайн хамт олноор, сайн хань үр хүүхдээр, сайн нэр алдраар. Тиймээс байгаадаа үргэлж талархаж явдаг. Мэргэжил маань өөрөө, өөрийгөө шагнасан миний шагнал юм. Мэргэжилдээ үнэхээр хайртай. Өвгөн болтлоо барилгадаа ажиллана.

Миний хийж байгаа ажил олны нүдэнд ил гараад байдаггүй ч улс эх орныхоо бүтээн байгуулалтад гар бие оролцдог чухал эд эс нь шүү дээ гэж боддог. Шавартай тоостой хувцастай гаднаасаа харагдаж байгаа ч гэсэн үнэхээр чухал ажлыг нь гүйцэтгэдэг хүмүүс шүү гээд нэг сайхан онгирмоор байна.