Улаанбаатар хот унадаг дугуйн зориулалтын замтай болох гэж байна. Энэ талаар Нийслэлийн барилга, хот байгуулалтын төлөвлөлтийн газрын Баянзүрх дүүрэг хариуцсан архитектор Д.Хан-Уултай ярилцлаа.

-Улаанбаатар хот унадаг дугуйн замтай болох ажил ямар шатандаа яваа вэ. Хэзээнээс хэрэгжих бол?
-Нийслэлийн Засаг даргын санаачилгаар хот байгуулалтын чиглэлээр салбар бүрийн мэргэжилтнүүдийн төлөөлөл Солонгост 45 хоногийн сургалтад хамрагдсан. Ингээд бүгдээрээ хамтарч нийслэл рүү чиглэсэн ажил хийе гэж шийдээд "New image" нэртэй клуб байгуулсан. Клубын үйл ажиллагаанд олон нийтийг оролцуулж, жилийн хугацаанд хоёр том төсөл хэрэгжүүлсэн байгаа.

Нэг нь, Улаанбаатар хотын унадаг дугуйн шинэ зам, нөгөө нь Улаанбаатар хотын өндөр төлөвлөлтийн хязгаарлах зурвас нэртэй төслийг боловсрууллаа. Үүнд хотын захиргаанд ажиллаж байгаа төрөл бүрийн мэргэжилтнүүд тэр дундаа замынхан, газар зохион байгуулагч, архитекторууд, их, дээд сургуулиуд, төрийн бус байгууллагууд, хувийн хэвшлийнхэн ч оролцсон юм.

Өнгөрсөн хугацаанд унадаг дугуйн зам гадны орнуудад ямар байдаг, хэрхэн хэрэгжүүлдэгийг Улаанбаатар хотын онцлог, цаг агаарын байдлыг судалсан. Судалгааны үндсэн дээр Улаанбаатар хотод унадаг Дугуйн зам байх ёстой юм байна гэж үзсэн. Сая гаруй хүн амтай Улаанбаатар хотын хүн амын хэрэгцээг хангах, аюулгүй, соёлтой зорчих боломжийн нээх үүднээс дугуйн зориулалтын зам тавихаар болж байгаа. Энэ ажил он гараад хэрэгжинэ.

-Нийслэлд тавигдах унадаг дугуйн зориулалтын зам хаанаас хаа хүртэл хэдэн км үргэлжлэх вэ. Дугуйн зогсоол баригдах уу?
-Улаанбаатар хотын босоо, хөндлөн чиглэлд буюу Амгалангаас Толгойт хүртэлх замд, Сэлбэ гол дагасан унадаг дугуйн зам тавихаар төлөвлөсөн. Ингээд олон улсын туршлагыг судлаад, унадаг дугуй аль ч зам, гудамжинд байж болох юм байна гэж үзсэн. Бидний судалгаагаар 143 км унадаг дугуйн зам тавигдах юм. Эхний ээлжинд 55 камержуулсан, хяналттай дугуйн зогсоолыг барих хэрэгтэй байгаа. Цаашид зогсоолыг 99 болгохоор зорьж байна.

Ингэснээр Улаанбаатар хотын хувьд унадаг дугуй энгийн хэрэглээ болж чадна. Дээр нь унадаг дугуйн замын трасс нь тасрахгүй үргэлжлэн авто зам, явган замын боломжтой талаар нэгээс хоёр метр өргөнтэй хийгдэх юм.

Харин оюутан залуучууд, сургуулийн насныхныг дугуйжуулах төрийн бодлого байх ёстой гэж үздэг. Ер нь унадаг дугуйн замыг Улаанбаатар хотод гадны орны жишгээр гурван хэлбэрээр хийнэ. Нэгдүгээр өргөн замтай газар нь нэгдүгээр эгнээгээр нь явуулна. Нарийнхан замтай бол явган зам дээр явуулна. Боломжтой гудамжин дээр шинээр зам тавина. Мөн гудамжны дундах айлууд чиглэлд шинээр унадаг дугуйн зам тавина.

-Унадаг дугуйн зогсоол хоорондын зай ямар байх вэ?
-Зогсоол хоорондын зай хоёр км байна. Гэхдээ нэг км тутамд дундын томоохон дэлгүүр, худалдааны төв, цэцэрлэгт талбай, автобусны зогсоол гээд хүмүүс ихээр очдог, үйлчлүүлдэг, олон нийтийн байгууллагуудтай газруудыг түшиглэн байрлуулахаар төлөвлөсөн.

-Дугуйн зогсоол хэмжээнийхээ хувьд ямар байх вэ. Нэг зогсоол ойролцоогоор хичнээн дугуй тавихаар баригдах вэ?
-Зогсоол хоёр метрийн зай бүхий талбайтай байна. Ийм талбайд арван дугуй чөлөөтэй багтана л даа. Хоёр км тутамд байршуулах зогсоолыг саравчтай хийх юм. Мөн тодорхой цэгүүд дээр дугуй засварын газар, хяналтын камер давхар ажилуулахаар төлөвлөсөн.
 
-Аюулгүй байх талаасаа юуг анхаарах вэ?
-Энэ талаар Улаанбаатар хотын удирдлагууд болоод Замын цагдаагийн газарт танилцуулсан. Дугуйн холбоо ч дэмжиж ажиллаж байгаа. Эхний ээлжинд камержуулсан 55 зогсоолуудыг дүүрэг бүрийн цагдаагийн хэлтэст хүлээлгэж өгөхөөр санал дэвшүүлээд байгаа. Дээр нь унадаг дугуйн хэрэглэгчид Замын цагдаагийн газарт бүртгэлтэй болно. Дугуй тус бүрийг кодтой болгох юм. Энэ нь олон улсын жишиг л дээ.

Одоогоор манайд дугуйн хэрэглээ хөгжөөгүй учраас хүн бүр дугуй унадаггүй. Унаад явлаа гэхэд аль нэг газар орлоо гэхэд зогсоол байдаггүй. Гадаа нь тавъя гэхээр хулгайд алдчих гээд байдаг. Энэ бүгдийг хэрхэн зохицуулах асуудал яригдаж байна. Харин ойр ойрхон дугуйн камертай зогсоол, байна гэдэг маань хэрэглэгчдийн аюулгүй талыг бодолцсон хэрэг л дээ.

-Тэгвэл унадаг дугуйн замын тэмдэглээний стандартыг тогтоох уу?
-Гол нь унадаг дугуйн хэрэглээг хэрхэн хэвшүүлэх талаар судалж байгаа. Мөн дугуйн сургалт, дугуйн түрээсний газар зайлшгүй хэрэгтэй гэж үзсэн. Харин унадаг дугуйн замын тэмдэг тэмдэглэгээг одоо мөрдөгдөж байгаа олон улсын стандартын дагуу хийнэ. Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд унадаг дугуй зөвхөн төвлөрсөн зах дээр худалдаалагддаг байсан.

Харин одоо нийслэлд унадаг дугуйн арваад брэндийн дэлгүүр нээгджээ. Бид дугуй сонирхогчдод зориулж дугуйн үзэсгэлэн зохион байгууллаа. Үзэсгэлэнд хамгийн үнэтэй бөгөөд хамгийн хөнгөхөн, оффисийн зориулалттай дугуйнууд ч байгаа. Манай үзэсгэлэнд байгаа дугуйнуудын хамгийн өндөр үнэтэй нь таван сая, доод тал нь 500 мянган төгрөгийн хооронд хэлбэлздэг.

Унадаг дугуйн хэрэглээг өргөжүүлэх ажлыг оюутан залуус хамгийн ихээр дэмжиж байгаа. Учир нь оюутнууд хичээлдээ очих, тарахдаа замын бөглөрлөөс болж хамаг цаг заваа дэмий үрдэг. Тиймээс дугуйн төслийг дэмжиж байгаагаа хэлж байсан.

-Энэ их замын түгжрэлийн хажуугаар унадаг дугуйн хэрэглээг нэвтрүүлэх нь тийм оновчтой шийдэл байж чадах уу?
-Тийм ээ. Энэ их замын түгжрэл дунд унадаг дугуйг хэрэглээнд нэвтрүүллээ гэхэд хүмүүс хэрхэн хүлээж авах бол гэдгийг бодолцсон. Гэхдээ дугуйн хэрэглээг нэвтрүүлэх нь замын түгжрэлд ямар нэгэн нөлөөгүй гэж үзээд байгаа.