Би бол “Өндөр-хоршоо”

Эртний барилга өгүүлэх нь:

       Тоонот цагаан өргөөндөө наран цацруулсаар ирсэн монголчуудад соёлын үрийг түгээхээр Оросын худалдаачин Гудвинцал гуай анх намайг худалдааны төвийн зориулалтаар 1905 онд барьсан юм.

       Тэр үедээ би Монгол Улсын нийслэл Их Хүрээний өнгө төрхөд өөрийн өвөрмөц хийц үзэмжээрээ ялгарсан, анхны европ загварын 2 давхар барилга болж сүндэрлэсэн, түмний нүдийг хужирласан сайхан барилга нь байлаа. Намайг хүмүүс хараад хоёр давхар, олон цонх, хаалгатайг минь гайхан шагшин, бүр хамгийн том тольтой байсан болохоор хүмүүс орж ирээд надтай биш өөрөө өөртэйгээ мэндлэж, доод хонгилд минь ачаатай тэмээ босоогоороо багтан ордог байсан гэхэд та нар итгэхгүй дээ. Тэгээд удалгүй худалдаа үйлчилгээний хамгийн том төв “Өндөр хоршоо” нэр алдрыг авч, хотын болоод хөдөө орон нутгийн хүмүүс зөвхөн намайг зорин ирж, ховор нандин зүйлээ худалдан авдаг байсан нь саяхан мэт тод санагдаж байна.

Өнөөг хүртэл би тэр нэр хүндээ алдалгүй хотынхоо өнгө үзэмжийн нэг болон яваадаа бахархаж олон, бүр олон хүмүүст өөрийнхөө түүхийг ярихыг хүсдэг юм. Надад энэ боломжийг олгож намайг хайрлан хамгаалдаг музейн үе үеийн ажилчиддаа би хайртай.

         Худалдааны зорилгоор сүндэрлэснээс хойш би 106 насны сүүдэрт хүрээд байна. Эргээд харахад би Монгол Улс өнөөгийн хөгжилд хэрхэн хүрсэн, нийгмийн замнал зэрэг түүхэн өөрчлөлтүүдийг өгүүлж чадах цаг хугацааны “Шидэт байшин” болжээ. Би 1919 онд Хятадын “Хао-Бу-Я” хэмээх банк, 1921 онд Оросын улаан цэргийн комендантын байр, 1930 оноос та нарын сайн мэдэх одоогийн Улсын Их дэлгүүр болох анхны худалдааны том төв “Өндөр-хоршоо”, 1961 оноос Улсын номын худалдаа, МУЭ-ийн байнгын үзэсгэлэн байрладаг байсан гээд л өгүүлэх түүх ихтэй билээ.

Ардын зураач Н.Цүлтэм нарын санаачлагаар 1965 оны 3 сарын 31-ны сайхан өдөр Сайд нарын Зөвлөлөөс “Дүрслэх Урлагийн Музей” байгуулах 87-р тогтоол гарч, намайг тэр их түүхт соёл, урлагийн сан хөмрөгийн шилтгээн болгосноор миний амьдралын бас нэгээхэн баяр бахдалтай түүх эхэлсэн юм.

Анх Дүрслэх Урлагийн музей 350 нэгж эртний болон орчин цагийн үзмэр бүтээлтэйгээр 1966 онд 7 сарын 23-д анхны үзэгчдээ хүлээн авсан цагаас хойш орчин үеийн зураач уран бүтээлчдийн бүтээлүүд 1989 онд “Уран зургийн галерей”, 1991 онд Монголын “Театрын музей” нэртэйгээр надаас салбарлан гарсан ахан дүүс одоо амжилттай үйл ажиллагаагаа явуулсаар байна.

        Харин одоо би, Их Соён гэгээрүүлэгч Өндөр Гэгээн Г.Занабазарын нэрэмжит Дүрслэх Урлагийн Музей гэдэг цол гуншинтай билээ. Г.Занабазарын мэндэлсний 350 жилийн ойгоор түүний нэрэмжит болгосон юм.

Эргэцүүлэн бодвол Монголын томоохон Соёл урлагийн болоод тэр дундаа Дүрслэх урлагийн түүхийн нэгэн том цомог, үнэт сан хөмрөгийг агуулж байгаагаа мэдэрсээр өдгөө 45 дахь зунтайгаа золголоо. Харин миний амьдралд 1976 онд нэгэн базаахгүй зүйл тохиолдсон нь гал гарсан явдал байлаа. Гэвч тэр үеийн музейн үнэнч соргог ажилтнууд дор нь хамгаалж чадсанд би үргэлж баярлаж явдаг. Музей энд төвлөрснөөс хойш Монголд ирж байгаа бүх улс орнуудын том зочид айлчлан ирж, үе үеийн залуучууд орж гаран бүр тоогоо алдаад байгааг харахад сэтгэл үргэлж өег байдаг.

        Дүрслэх урлагийн музейн үе үеийн захирал 1965-1993 онуудад Намын ажилтан Б.Арилдий,1993-1996 онуудад Урлаг судлаач Д.Дашбалдан, 1996- 2001 онуудад Зураач Д.Гунгаа, 2001-2006 онуудад Зураач Д.Батдорж, 2006 оноос одоог хүртэл Сэтгүүлч У.Сарантуяа нарын намайг үргэлж хайрлаж хамгаалж байсан хүмүүстээ талархал илэрхийлье.

Өнгөрсөн он жилүүдийг