Барилгын технологи ба материалууд
Спортын задгай байгууламжууд ба хиймэл хучилттай талбайнууд
1. Жинхэнэ зүлэгний оронд хиймэл зүлэг
Технологийн өндөр хөгжилтэй өнөө үед хүн өөрийн биеийн галбир болон спортоор хичээллэхэд илүү их анхаарал тавьж цаг зарцуулах болсон байна. Ихэнх улс орнуудад цаг агаарын байдал хэтэрхий халуун эсвэл хэтэрхий хүйтэн байгаа учраас зүлэг ногоо бүрэн ургаж амждаггүй. Иймд байгалийн материалыг солих арга замыг хайж эхэлсэн байна.
Хиймэл зүлгэн хучилтын үйлдвэрлэл боловсруулалтын ажлыг ихэвчлэн хивсэн хучилт үйлдвэрлэдэг компаниуд эрхэлдэг бөгөөд хучилтын нөхөлтийн технологи нь олон талаар адилхан байдаг байна. Ийм маягаар эхлээд хивсийг санагдуулам хучилтын үйлдвэрлэлтийг бодож олсон байна.
Хиймэл зүлэгний хөгжлийн тухай түүхээс товчхон
1960-аад оны “Монсанто” компани тафтингийн аргаар суурин дээр нь бэхжсэн нийлэг утсыг гаргаж авсан байна. Энэ бүтээгдэхүүн нь хиймэл зүлэгний үйлдвэрлэлээр бизнесээ эхэлсэн ASTROTURF –ийн адил олонд танил болсон юм. Нийлэг сүлжмэлийн өндөр нягтралтай тийм хивсийг спортын тодорхой төрлүүдэд ашигладаг байна. Энэ нь намхан сүлжмэл бүхий нийлэг утсаар зүлгийг хийдэг байна. Түүнийг үндсэн суурин дээр нь наадаг бөгөөд элсээр хучих шаардлагагүй юм. Энэ хучилтыг нялх ногоо гэж нэрлэдэг байна. Түүний дутагдалтай тал нь нягтрал нь хангалттай бус явдал юм.
1970-аад он Технологийн шинэ боломжийг эрж хайх ажил үргэлжилсэний хүчинд хучилтын гадаргуугаар чөлөөтэй гулгах боломж өгсөн шинэ бүтээгдэхүүнүүд зах зээлд бий болсоор байна. Эдгээр бүтээгдэхүүнүүд нь ихэвчлэн ASTROTURF-ийн бүтээгдэхүүнийг бодоход хивсний сагсгар хэсэг нь нягтрал багатай полипропилэн хивс шиг харагддаг. Эдгээр хучилт нь заавал элсээр хучуулах шаардлагатай байдаг. Ийм маягаар нэлээд урт сагсгартай элсээр бүрхэгдсэн зүлэг нь II шатны ололт байсан юм.
1980-аад он Спортын тодорхой төрлүүдэд зориулан үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүнээ хэд хэдэн төрөлд хуваах хандлага гарч ирсэн байна. Нийлэг ширэгийг өвсний хоккей болон америк хөл бөмбөгт ашигладаг бол элсээр хучсан ширэгийг спортын үсрэлт харайлт бүхий төрөлд хэрэглэдэг. Түүнчлэн тамирчид хүчтэй унаж гэмтэж авахаас аваахаас сэргийлэн спортын талбайн барилга байгууламжинд ашигладаг тусгай зориулалтын суурь системүүд бий болсон байна.
1990-ээд он Элс болон резинэн үйрмэгээр хучсан урт сагсгартай шинэ хучилт бий болсон бөгөөд элс болон резин үйрмэгээр хучсан нь хүний нүдэнд жинхэнэ зүлэг шиг харагдан III шатны хиймэл ширэг нь нэлээд түгээмэл болсон юм.
Спортын янз бүрийн төрөлд тохирсон тэдгээрийн онцлогийг тооцсон хучилтыг боловсруулан гаргасан байна. Хөл бөмбөгийн талбайн хучилтын тухай заримдаа яригддаг ч бодит байдал дээр үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэгч компаниуд эцсийн бөгөөд үлдсэн бүтээгдэхүүнээ шинэчилж гаргадаг. Спортын янз бүрийн төрлийн онцлогийг харгалзан янз бүрийн урттай хийгдсэн төрөл бүрийн хиймэл ширэгийг хэрэглэж байна. Тухайлбал:
9-10мм --- теннис сагсан бөмбөгт
10-22мм --- хучилттай нь теннис болон гар бөмбөг, сагсан бөмбөг, гандбол, мини хөлбөмбөгт, элсээр хучигдаагүй нь өвсний хоккейнд
20-30мм --- элсээр бүтэн ба хагас хучигдсан нь хөл бөмбөг болон мини хөл бөмбөг, өвсний хоккей, уулын цанын харайлтанд
35-65мм --- элс болон резин үйрмэгээр хучигдсан нь хөл бөмбөг, болон мини хөл бөмбөгийн спортод
60-70мм --- элс болон резинэн үйрмэгээр хучигдсан нь регби тоглоход зориулагдсан байна.
Өнөө үед дэлхий даяар хөл бөмбөгийн талбай болон хиймэл зүлэг бүхий спортын талбайн байгуулахад тэсрэлт хийж байна.
Хиймэл ширэг нь орос орны хөрсөнд идэвхитэй ургаж байна. Мэргэжилтнүүдийн тодорхойлсоноор манай орны цаг уурт түүнд сонголт байдаггүй юм. Жинхэнэ зүлэг шиг нарийн арчидгаа шаарддаггүй бөгөөд цас хайлсны дараа шууд тоглож болдог байна. ОХУ-д 9 жилийн туршид “Флоордизайн” компани хиймэл зүлэг бүхий спортын обьектуудыг барьж байгуулах ажлыг эрхэлж байна. Энэ нь хучилтын сонголт нэлээд өргөн хүрээтэй юм. Энэ нь теннис ба гольфын талбай , гар бөмбөг сагсан бөмбөгийн талбай, хөл бөмбөг регби, өвсний хоккей, уулын цанын зуны бэлтгэлд зориулсан талбайнууд байдаг байна.
Сүүлийн жилүүдэд спортын талбайнуудыг хиймэл ширэгээр бүрхсэний тод жишээнүүд дараах байгууламжууд юм.
- ФИФА-ийн системээр баталгаажсан Москва мужийн Видиос хотын “Металлург” цэнгэлдэх хүрээлэн
- Өвсөн дээрх хоккейн ОУ-ын холбооны шаардлагад тохирсон сертификаттай Казань хотын өвсний хоккейн төрлийн 2 талбай
- Казань хотын хөл бөмбөгийн “Рубин”багийн бэлтгэлийн талбайн хиймэл хучилт
- Тамбов хотын ТИС-ийн цэнгэлдэх хүрээлэн
- Москва мужийн Балаших хотын “Метеор” цэнгэлдэх хүрээлэн
- Хөл бамбөгийн үндэсний академийн төслөөр баригдсан Солнечногорск хотын хөл бөмбөгийн талбай
- “Лужник” цогцолборын теннисний 12 талбай
- 2 давхар паркингийн дээвэр дээрх Одинцово хотын хөл бөмбөгийн талбай
- Москва мужийн ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн хэрэг эрхлэх газрын дэргэдэх биеийн тамираар эрүүлжүүлэх төв
- Актау хот дахь Казакстаны Ерөнхийлөгчийн өргөө
Хиймэл зүлгээр хучсан талбай нь аюулгүй байдал, тав тух, хязгааргүй удаан эдэлгээ цаг агаарын нөхцөл болон жилийн улирлуудаас хамааралгүй бэлтгэл сургуулилалт хийх боломж, өвлийн улиралд мөсөн гулгуур хэлбэрээр ашиглаж болох зэрэг нь давуу талтай гэдгийг нь баталж байгаа юм.
Өнөө үед хиймэл утасны үйлдвэрлэлд полипропилийн оронд полиэтиленийг өргөнөөр хэрэглэж байна. Полипропилнээс ялгаатай нь полиэтилен утсаар сүлжсэн зүлэг нь их хэмжээний зөөлөн, дээд доод температурт нэлээд тэсвэртэй байдаг байна. Хиймэл зүлгэн хучилт нь улам бүр боловсронгуй болсоор байгаа юм.
Флоордизайн компани нь ОХУ-ын хотуудын бүс нутгийн спортын хороод , мэргэжлийн хөл бөмбөгийн лиг, ОХУ-ын өвсний хоккейн холбоотой хамтран ажилладаг. Тус компанийн нийлүүлдэг Европын үйлдвэрлэгчдийн хучилт нь ФИФА болон ФИФА ФИХ-ний хүүхэд залуучуудын спортын хөгжлийн дэлхий шаардлагад түүнчлэн үндсэний болоод олон улсын чанартай тэмцээн зохиох шаардлагад нийцэж байгаа юм. Дэлхийн болоод ОХУ-ын хөл бөмбөгийн клубууд тоглолтын болоод бэлтгэл сургуулилтын хиймэл зүлэг бүхий талбайтай байдаг байна.
ФИФА –ийн сертификатын гол шаардлага нь хөл бөмбөгийн талбайн элс болон резин үйрмэгэн хучилтын угсралтыг стандартын өндөр түвшинд хийх тухай яригддаг юм.
2 төрлийн нарийн ширхэгийг хослуулсанаар хөл бөмбөгийн талбайн ашиглалтын болон тоглолтын онцлогийг дээшлүүлж нарны шууд тусгалаар хөл бөмбөгийн талбайн халах явцыг багасгадаг.
Хиймэл зүлэгний шинэ хучилт нь шар ногоон, цайвар ногоон, хар ногоон, өнгийн утаснууд голчлох ба эдгээр нь жинхэнэ ширэгний өнгийг илэрхийлдэг.
Хиймэл зүлэг нь тусгай спортын төрлүүд төдийгүй өөрсдийн хувийн орон сууц ,зуслангийн байрны дэргэдэх спортын талбайд зориулан захиалах захиалагчдад зориулагддаг байна.
Орчин үеийн технологи нь нэмэлт будах ажиллагаа шаардлагагүйгээрээ онцлог юм.
Хашаа, сургуулийн биеийн тамирын талбайд засвар хийх үед энэ хучилтыг юугаар ч солих аргагүй юм.
2. Хиймэл хучилттай барилга байгууламжуудын үндсэн үе шат
1. Талбай байгуулах байгууламж
Тоглоомын талбай байгуулах болон түүний хэлбэр нь хөл бөмбөг, регби, өвсний хоккей, теннис гэх мэт төрлөөс хамааран байгуулагддаг
Дараах төрлүүдийг үндэслэн нэлэд өргөн хэрэглэгддэг төрлүүд
- Хөл бөмбөг регби спорьын түгээмэл төрөлд зориулсан бүтэц
- Асфальтбетон, бетон –өвсний хоккей, теннис, олон үйлчилгээт спортын талбай
Олон улсын шаардлагад тохирсон сертификат авахад тохиолдолд хиймэл зүлэг нийлүүлэгч нь талбай байгуулах байгууламжийн техникийн үзлэг хийх буюу байгууламж барих үндэслэлийг бие даан явуулах үүрэгтэй.
Байгуулаж барих үндэслэлд:
- Тухайн талбайн хөрсиййг зөөх боловсруулах
- Талбайн босоо төлөвлөлт
- Талбайн хучмал давхаргыг нягтруулах
2. Талбайн ус зайлуулагч
Ус зайлуулалгчийг барилга байгууламжийн талбайг байгуулах ажилтай цуг хийдэг байна. Ус зайлуулагчийн хэлбэр нь талбай нь 110мм-ийн диаметртэй хуванцар хоолойгоор хүрээлэгддэг. 0,6*0,3мм хэмжээтэй сувгууд периметрийн хэмжээгээр ухагдана. Талбайн периметрийн хэмжээгээр зайлуулах 3 хоолой угсрагдах ба 100мм-ийн элсэн давхаргаар хучиж 20*40мм-ийн хүнд хоолой булагдана. Зайлуулах сувгийн хүрээний тусламжтайгаар ус зайлуулагч суваг орох ба энэ ус нь урьдчилан бэлтгэсэн ус зайлуулах худагт хуримтлагдана.
3. Талбайн периметрийн хэмжээгээр ус зайлуулах төхөөрөмж суурилуулах
Талбайн периметрийн хэмжээгээр ус зайлуулах төхөөрөмж байгуулах ажил нь дараах үе шатнаас бүрдэнэ. Үүнд:
- Талбайн периметрийн хэмжээгээр ус зайлуулах хуванцар хоолой байрлуулах
- Ус зайлуулах сувгийн системд борооны болон зайлуулсан усыг зайлуулах коллекторын системийн төхөөрөмж байрлуулах
4. Хиймэл зүлгээр хучих төхөөрөмж
Хөл бөмбөгийн талбайн барилга дууссаны дараа талбайг хиймэл зүлгээр хучих ажил хийгдэнэ. Хиймэл зүлгээр хөл бөмбөгийн талбайг бүрэхэд ФИФА-ийн тохирсон шаардлагад нийцсэн байх ёстой. Москва мужийн Видиос хотын Металлург цэнгэлдэх хүрээлэнд хийсэн DOMO Vario Slide Supreme 60 хиймэл зүлгээр бүтээсэн хөл бөмбөгийн талбай нь ФИФА-ийн нэг одтой байсан байна.
III олон төрлийн спортын / гар бөмбөг, сагсан бөмбөг, гандбол, мини хөл бөмбөг/ зориулалттай задгай талбай болон теннисны талбай, хиймэл хучилттай өвсний хоккейд зориулсн задгай ьалбайн барилга байгууламж
Спортын талбайн шинэ хучилт бий болсонтой холбогдон сүүлийн жилүүдэд биеийн тамирын талбайн барилга байгууламж биеийн тамирын байгууллага төдийгүй захиалагчдын хувьд ч өргөн хүрээтэй байгаа юм.
Биеийн тамирын талбайн байгууламж нь бие биедээ нөлөөлөх нэлээд хэдэн үе шаттай байдаг. 1-рт тухайн талбай дээр сонирхогчид тоглох юмуу эсвэл мэргэжлийн тамирчид тоглох юмуу гэдгийг тодорхойлох хэрэгтэй. 2-рт тоглолтын талбайн хучилт нь ямар хэлбэрийнх байхыг тодорхойлох ёстой. Эдгээр нөхцөлүүдээс хамааран биеийн тамирын талбайн чиглэл тодорхойлогдоно.
Өнгөрсөн жилүүдэд янз бүрийн улс орнуудад биеийн тамирын талбайг асфальтбетон буюу бетон ,шороон хучилт ,жинхэнэ зүлгийг ашиглан барьж байв. Биеийн тамирын талбайн хучилтын үйлдвэрлэлд шинэ технологи нэвтэрсэнээр асфальтбетон болон бетоныг хиймэл зүлэг болон боловсруулсан резинэн үйрмэгэн хучилтын суурь болгон ашиглах болсон байна.
Орчин үед шороон хучилтыг хэрэглэх нь улам бүр багассаар байгаа юм. Жинхэнэ зүлгэн хучилттай талбайг цаг агаарын таатай нөхцөл бүхий дэлхийн нэлээд хэдэн оронд ашиглаж байна.
Амьдралд биеийн тамирын талбайн барилга байгууламжинд доорхи хэмжээний талбайг ашиглаж байна. Үүнд:
- 32*16м. Тенним сонирхогчдын талбайн хамгийн доод хэмжээ. Үүнээс бага хэмжээний талбай нь тоглогчдод тохиромжгүй байдаг байна.
- 36,70*18,50м , 34,77*18,50м хуйлдаг хиймэл хучилттай стандартын угсралтын теннисний талбайн хэмжээ
- 40*20м – 44*24м хүртэл теннис төдийгүй мини хөл бөмбөг, гандбол, гар бөмбөг, сагсан бөмбөг тоглохд зориулагдсан стандартын универсал талбай
IV. Хөл бөмбөг регбийн талбайн байгууламж
Хөл бөмбөг регбийг ихэвчлэн жинхэнэ ширгэн дээо тоглодог байна. Энэ нь уламжлал төдийгүй хөл бөмбөг регби тоглогчдын хамгийн таатай нөхцөлийг хангаж өгдөгт оршдог байна.
Биеийн тамирын талбай дахь жинхэнэ зүлэг нь хөлний тулалтын зөв өнцөг, цохилтыг зөөлрүүлэх , бөмбөгний ойлт, хүчний тогтвортой байдлыг хангаж өгдөг зэргээрээ давуу талтай байдаг боловч энэ хучилт нь сөрөг талыг бас агуулж байдаг. Жинхэнэ зүлэг нь байнгын арчилгаа хөрсний бордоо, хөрсний сийрэгжилт, хөрсний шаврыг жижиглэх, шимт элементүүдээр зүлэгний үндсийг бордох, усалгааны систем байрлуулах, нарны гэрэл нэвтрэх нөхцлийг бий болгох зэрэг зөв арчилгаа шаардаж байдаг. Жинхэнэ зүлэг бүхий талбайг байнга ашиглахад өөрийн шинж чанарыг түргэн алддаг байна.
Цаг агаарын нөхцөл ч гэсэн жинхэнэ зүлэг бүхий талбайд хүчтэй нөлөөлдөг байна. Жинхэнэ зүлэг бүхий талбайд цаг агаарын өөрчлөлт нь тохиромжгүй, бүр тоглогчдод аюултай нөхцлийг бүрдүүлж болох юм. Энэ нь хэтэрхий хуурай, эсвэл хэтэрхий чийглэг байдал зэрэг олон тооны хүчин зүйлээс хамаардаг байна. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам биеийн тамирын талбайн хучилтын сонголтын төрөл олширсоор байна.
Хөл бөмбөг болоод регбийн талбайн хиймэл зүлэг
Регбийн талбайн хиймэл зүлгэн хучилтанд орчин үед эдэлгээний тэсвэртэй байдал тоглолтын онцлогт тохирсон өндөр шаардлага тавигдаж байдаг. Регбийн талбайн хиймэл зүлэгний өвсний өндөр 65мм, гэхдээ 70мм-ээс илүүгүй байх ёстой. Хөл бөмбөгийн талбайн хувьд 46-65мм байх ёстой.
Сүүлийн жилүүдэд дараах онцлог бүхий хиймэл зүлгийг өргөнөөр хэрэглж байна. Үүнд:
· Зөвхөн фибрилэн утас бүхий зүлэг. Энэ төрлийн зүлэ