Өнөөдөр “Оюу толгой” төслийн хөрөнгө оруулалтаар барилгын мэргэжилтэй ажилчдыг 1 жилийн хугацаатай бэлтгэж байна. Энэ 1 жилийн сургалтаар барилгын цахилгаанчин, барилгын гагнуурчин, барилгын модон хийцийн мужаан, өрөгч, угсрагч, сантехникийн селесер бэлтгэн гаргаж байна. Харин төгссөн мэргэжилтэй ажилчид төгсөөд Оюу толгойд шалгалт өгөөд тэнцвэл тэндээ ажиллана, тэнцээгүй хэсэг нь мэргэжлийн чадавхаа нэмэгдүүлж, суралцаад өөрийн хүсэл сонирхолоор шууд барилгын их бүтээн байгуулалтанд ажиллана.

    Өнөөдөр барилгын компаниуд бодит байдал дээр “манайд тийм мэргэжлийн тэдэн хүн хэрэгтэй байна” гэсэн хүсэлт маш их ирүүлж байгаа нь энэ салбарын хөгжил эрчимтэй явагдаж, тэнд мэргэжлийн ажилчид олон тоогоор дутагдсаныг харуулж байгаагаас гадна барилгын компаниудыг үндэсний мэргэжлийн ажилчдаар хангах ажил эхлэж байна гэж ойлгож болно. Манай сургууль өнөөдрийн байдлаар 2000 –аад мэргэжилтэй ажилчдыг бэлтгэж байгаагаас 180 нь насанд хүрэгчдийн сургалт бөгөөд бид 100 мэргэжилтэй ажилчдыг бэлтгэн гаргасан. Харин үлдсэн 80 мэргэжилтэй ажилчид ажлын талбарт гарахад бэлэн болж байна.

    Эдгээр хүмүүсийг чадамжид суурилсан сургалтын хөтөлбөрөөр явуулж байна. Чадамжид суурилсан сургалт гэдэг нь тухайн компанийн шаардлагад нийцсэн мэргэжилтэй ажилчдыг бэлтгэж байгаа учраас мэргэжлийн тал дээр ямар нэг бэрхшээл байхгүй болж байна гэсэн үг. Өмнө нь бид Боловсролын яамнаас батлагдсан хөтөлбөрийн дагуу мэдлэг олгох онолын сургалтыг явуулдаг байсан бол Сингапурын Чадамжид тулгуурласан сургалтын программаар явахад ажилчдын мэргэжлийн чадамжаар гологдол гарахгүй. Үндсэндээ компанийн захиалагын санал давамгайлсан гэж ойлгож болно. Одоо “Үндэсний мэргэжилтэй ажилчид”-ын сургалтыг Мэргэжлийн боловсролын газраас11 сургууль дээр 1000 гаран ажилчдыг сургах ажлыг хэрэгжүүлж байна. Ийм жишгээр яваад байвал Үндэсний мэргэжилтэй ажилчдаар барилгын компаниудыг яваандаа хангах боломжтой. Гэхдээ энэ тоог өсгөх хэрэгтэй.

    Барилгын ажил тийм ч хялбар ажил биш учраас 2,5 жилээр суралцаж 16 -тай хүүхдүүд үйлдвэрлэл дээр гарахаар шантарч няцаад, ажлын ачаалал даахгүй зугтдаг. Тэгэхээр хий дэмий хөрөнгө зарцуулаад байна. Харин насанд хүрсэн хүмүүс бол зорилготой, үг даах чадвартай, гэр бүлдээ үүрэг хүлээсэн, амьдрал мэддэг болсон, ажлын ачаалал даах чадвартай, шаргуу учраас жинхэнэ мэргэжлийн ажилчин гарч ирнэ. Өнөөдөр барилгын ажилчдын дундаж цалин 600-900 мянган төгрөг байна. 

     Тэгэхлээр шалгуур, хяналт, суралцагчийн гэрээ гэж байх хэрэгтэй. Насанд хүрэгчдийн сургалтанд сууж байгаа хүмүүст суралцах хугацаанд нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр сар бүр 140,000 мянга, хоол унааны мөнгө 50,000 төгрөг дээр нь нийгмийн даатгалыг улсаас төлчихөөр нэг хүнд 10 сар суралцах хугацаанд улсаас дунджаар 2 сая төгрөг өгч байна. Харин 2,5 жилээр суралцаж байгаа хүүхдэд сар бүр 45,000 төгрөг, дотуур байр үнэгүй, хоолны мөнгө гэж сар бүр 23,700 төгрөг өгч байна. Гэвч өнөөдөр 100 хүн төгслөө гэж бодоход 50% нь алга болчихдог. Тийм болохоор хий дэмий мөнгө агаарт цацаад байхгүйн тулд суралцагчтай 3 жилийн гэрээ байгуулах хэрэгтэй. Энэ гэрээндээ “тухайн мэргэжилтэй ажилчин сургуулиа төгсөөд маргааш нь сургуулиараа зуучлуулан аль нэг компанид мэргэжлийнхээ дагуу ажилд орж тасралтгүй 3 жил ажиллах ёстой, чадахгүй бол суралцах хугацаанд улсаас авсан мөнгийг буцаан төлөх ёстой” гэсэн хатуу заалттай гэрээ байгуулсан тохиолдолд зүгээр халамжийн мөнгө авах гэсэн сэтгэлгээтэй хүмүүс байхгүй жинхэнэ мэргэжилтэй ажилчид бэлтгэгдэн гарч ирэх боломж нь бүрдэх юм.

     Судалгаа гаргаж байсан. Тухайн жилд төгсөж байгаа хүүхдүүдийн 50% нь ажлын байртай болж мэргэжлээрээ ажиллаж байсан бол одоо 70% нь мэргэжлээрээ ажиллаж байна.

     Мэргэжлийн боловсролын газар 2012 оныхоо зорилтод “Нийгмийн түншлэлийг хөгжүүлэнэ” гэсэн зорилт тавьсантай холбоотойгоор манай сургууль элсэлт авахдаа компанийн захиалгаар 9-р анги төгссөн 50 хүүхдийг шалгалтгүй элсүүлсэн. Энэ нь ямар учиртай юм бэ гэхлээр Компани –Сургууль - Суралцагч гэсэн гурвалсан гэрээ байгуулан тухайн хүүхдийг 2,5 жил суралцах хугацаанд тухайн компани нь тоног төхөөрөмж дээрээ дадлага хийлгэн, зааж сурган дадлагажуулах, суралцагч тухайн хүүхдийг урамшуулах гэх мэт асуудлыг тухайн компани хариуцан, төгссөний дараа нь компанидаа ажилд орно. Ингэснээр “Үндэсний мэргэжилтэй ажилчин” болж гарч ирэхээс гадна төгссөн хүүхдүүдээ алдахгүй байх нэг арга. Үүнийг л “Нийгмийн түншлэл” гэж нэрлээд байгаа юм.

     Ер нь төгсөөд гарч байгаа хүүхдүүд дээрээ судалгаа явуулж үзэхэд төгсөлтийн өмнөх дадлага, үйлдвэрлэлийн дадлагаа ямар компани дээр хийсэн төгсөөд тэр компанидаа ажилдаа ороод сайн ажиллаж байртай болсон одоо мэргэжлээ дээшлүүлэх гээд оройгоор сурч байгаа төгсөгч хүртэл байна.

     Тухайн хүүхдийг суралцах хугацаанд өөрийн компани дээрээ дадлага хийлгэх, сургуультай нягт хамтран ажиллах л шаардлага тавьдаг. Мэргэжилтэй ажилчинтай болох гэсэн компаниуд олон болж байна. Энэ зуны насанд хүрэгчдийн 2-р ээлжийн нэг ангийг “Өндөр бар” компанид өгсөн. Одоо 11 сард төгсөнгүүтээ тэр компанид ажилд орохоор гэрээ хийчихсэн байна. Харин “Өндөр бар” компани өөрийнхөө зардлаар сургуулийн Сантехникийн нэг кабинетыг тохижуулж өгөхөөр болоод байна. Өнгөрсөн жилээс “ТОП-20” аж ахуйн нэгжийг шалгаруулж, шалгарсан 20 байгууллагуудад хамгийн түрүүнд мэргэжилтэй ажилчдаа өгнө. Энэ жил 80 гаран компанитай хамтран ажиллаж байна. Компаниуд эхнээсээ мэргэжилтэй ажилчид авах тоогоо өгөөд эхэлчихсэн.

    Манай сургууль нийт 9 мэргэжлээр бэлтгэж байна. Бүгд л эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжлүүд гэхдээ модон хийцийн мужаан, гагнуурчин, бетон арматур, цахилгаанчин гэсэн мэргэжлүүдээр төгсөж байгаа мэргэжилтэй ажилчид хамгийн эрэлт хэрэгцээтэй байна. Үүнтэй холбоотойгоор сургалтын систем нь уян хатан байх хэрэгтэй. Тухайн жилд судалгаагаар хамгийн их эрэлт хэрэгцээтэй байгаа мэргэжлийн ангийн элсэгчдийн тоог нэмж, өөр нэг элсэгчийн ангийн тоог багасгах замаар явах хэрэгцээ гарч байгаа юм.    

    Нэг үе хаягдсан байсан. Харин Мэргэжлийн боловсролын газар гээд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг 2009 онд байгуулагдсан үеэс зээл тусламжинд хамруулан нэг чигтэй болгон өөд нь татсан, тиймдээ ч жилийн дотор 11 хувийн МСҮТ гарч ирсэн байна.