Юун хөтөлбөр хаана гацчихав аа гэж гайхаж байна уу. Хайж, эрэл сурал болох ч хэрэггүй. Эрхбаригчдын ширээн дотор энэ хөтөлбөр цоожлогдчихсон байгаа. Андуураагүй бол Монгол Улсын Засгийн газраас “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр амалсан. Амалж авсан ажилд нь асуудал гарсан гэнэ.


 

Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 343 дугаар тогтоолоор баталсан “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрийн хүрээнд “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр болсон.  Хөтөлбөрийн гол зорилго нь бага дунд орлоготой иргэдийг орон сууцжуулах, гэр хорооллыг барилгажуулах, Улаанбаатарын агаарын бохирдуулыг бууруулахад чиглэгдсэн. “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр нэг сумаар нэжгээд туулай онох Засгийн газрын том төлөвлөгөөний нэг.  Харамсалтай нь, энэ хөтөлбөр наашаа ч үгүй, цаашаа ч үгүй Засгийн газрын хоолой дээр гацчихаж. “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд 75 мянган нь Улаанбаатарт, 25 мянган нь хөдөөд босгох бөгөөд нийслэлийн Баянголын ам, Яармаг, Буянт-Ухаа,  Сүхбаатар дүүргийн долдугаар хороолол, 14 дүгээр хороолол, Ирээдүй хороолол, МҮОНРТ орчмын хорооллыг орон сууцжуулах ёстой. Уг нь Засгийн газрын төлөвлөгөөгөөр “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн моторын дуу аль хэдийн эхэлчихсэн байх учиртай байж. Даанч сонгуулийн хууль, улс төрийн бужигнаан, намуудын талцал хөтөлбөрийг гацааж, цаашдынх нь асуудалд цэг тавихад хүргээд байгааг албаны эх сурвалж өгүүлж байна. Эрхбаригч намууд хөтөлбөрийн хэдэн хувийг хэнд зориулах вэ гэдэг дээр хэл амаа ололцож чадахгүйд хүрсэн гэнэ. Монгол  ардын нам “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийг бага, дунд орлоготой иргэдэд хаяглах саналтай байгаа бол Ардчилсан намынхан эсрэг байр суурьтай байгаа юм байна. Тус намынхан “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн дөнгөж 15-хан хувийг л бага дунд орлоготой иргэдэд зориулж, үлдсэнийг нь баян чинээлэгчүүдээр овоглохоор байр сууриа илэрхийлж.  Энэхүү үл ойлголцол, ирэх сонгуулийн төлөөх дажингаас болж иргэд хавар намар зун, өвөл  бас дахин хэдэн хавар өвлийг горьдлого хүлээлтэн дунд өнгөрөөхийг хэлж чадах хүн алга. Чинээлэг иргэдэд зориулж хөтөлбөр хэрэгжүүлэх л байсан юм бол бага, дунд орлоготой иргэдийг байртай болгоно хэмээн баярлуулан гомдоох хэрэггүй байсан биз. Байр худалдан авах бэнчингүй, бэлгүй 100 мянган өрхөд 100 мянган боломж  олгоно гэж олон нийт ойлгож, хүлээж байгаа. Энэ ажлыг хариуцан хийлгэхээр  Зам тээвэр, барилга хот байгуулалтын  дэд сайд Т.Пүрэвдоржоор ахлуулсан яамны  ажлын хэсэг, дэд бүтцийн асуудлаар Эрдэс баялаг эрчим хүчний яам, Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яам, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын хамтарсан ажлын хэсэг байгуулагдсан. Тэд хаана, юугаа хийгээд хариуцсан ажлаа мартчихаад байна вэ.

Хувийнхны бизнес цэцэглэж, төрийнхний хөтөлбөр гацаж, Мон­голд хэн ажил хийж, хэн ярьдаг нь илэрхий тод энэ байдлаас болж иргэд хохирсоор л. Хөтөлбөр гацаж, үнэ хөөрсөөр л. Бага дунд орлоготой өрхийг байржуулах асуудал түгжир­сээр л. Улстөрчдөд улс орны хийгээд иргэдийнх нь асуудлаас илүү улс төрийнх нь тоглолт, карьер л чухал бололтой. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхийн тулд Хөгжлийн банкаар дамжуулан 447 тэрбум төгрөгийн бонд гаргахаар Засгийн газар амлаад багагүй хугацааг үджээ. Гэтэл нөгөөх Хөгжлийн банкных нь асуудал бахь байдгаараа.   Сүржин нэртэй, даржиндуухан халаастай хөгжлийн чиг хандлагыг чиглүүлэх Хөгжлийн банк нь  өдгөө нэг ч төгрөгийн бонд гаргаж чадаагүй байгаагаас харахад хөтөлбөр хэрэгжих эсэх нь ч тун бүрхэг. Хууль батлагчид, шийдвэр гаргагчид энэ жилийг сонгуулийн хуультай, ирэх жилийг сонгуультай ноцолдож өнгөрөөвөл бага дунд орлоготой иргэдийн байртай болох мөрөөдөл будаа  болно.

Боддог л бодол, асуух л асуулт. Гэхдээ “битгий горьд, бидний шийдэх хэрэг” хэмээн барилгынхан томорч байна. Нэг бодлын тэдний зөв. Тэдэнд ингэж томрох шалтгаан ч бий, шалтаг ч бий.  Шатахууны хомсдол суурь инфляцид нөлөөлж энэ нь бараа бүтээгдэхүүн, барилга олон сууцны үнэд сөргөөр нөлөөлж эхэллээ. Хөтөлбөрийн сургаар үнийг хөөргөсөн барилгынхан шатахууны хомсдлоор шалтаглан байрны үнийг багагүй өсгөөд байна. Магадгүй хэн нэгэн эрх мэдэлтэнд хөтөлбөрийг удаашруулж, үнийг хөөргөх ашигтай байж болох юм. Асуудал энэ биш гэвэл хөтөлбөрийг ажил болгож, ажлыг амьдралд бүтээлчээр хэрэгжүүлэхэд анхаарал яагаад тавихгүй байна вэ.

 Албаны хүмүүсийн амлалтаар бол ирэх жил гэхэд орон сууцны үнэ хоёр дахин буурчих бололтой. Гэхдээ хөтөлбөр хэрэгжээд эхэлбэл шүү дээ. Энэ янзаараа гацаатай, түгжээтэй байх юм бол байрны үнэ буурна хэмээн горьдолтгүй. Байгаагаа шавхаж, байхгүйгээ зээлээд ч болтугай байртай болсон нь дээр.  Өдрөөс өдөрт сая сая төгрөгөөр өсч байгаа орон сууцны үнэ өнгөрсөн жилийн өдийд гэхэд метр квадрат нь нэг саяас нэг сая 200 мянган төгрөг байсан. Харин өнөөдөр ийм үнэтэй байр олно гэвэл нэлээд эрэл хайгуул хийх хэрэгтэй болчихоод байгаа.

“100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд босох байрны үнэ метр квадрат нь 650-750 мянган төгрөг байхаар Барилгачдын холбооноос тооцоолжээ. Ийм үнэтэй байр барихын тулд инженерийн шугам сүлжээ болоод газрын төлбөр тооцоог төрөөс бүрэн хариуцахаар болсон. Одоогоор Сүхбаатар дүүргийн долдугаар хорооны газрыг чөлөөлөх ажил ид дундаа өрнөж байна. Энэ ажилд Улаанбаатар хотын Засаг даргын Тамгын газар их идэвхтэй ажиллаж байгааг барилгынхан сайшаасан.  Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, бага дунд орлоготой иргэдийг байртай болгохын тулд Засгийн газраас дотоодынхоо барилгын материалын үйлдвэрлэлд анхаарлаа хандуулахаа илэрхийлсэн. Чулуу боловсруулах үйлдвэрийг Дорноговь, Орхон, Ховд аймагт,  арматур, төмрийн үйлдвэрийг Дархан-Уул, Орхон аймаг болон Улаанбаатарт, экспортын баримжаатай болон импорт орлох бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх жижиг, дунд үйлдвэрийг Улаанбаатар хот, Дархан-Уул, Орхон болон бусад аймгуудад байгуулахаар төлөвлөж. Ажилдаа анхааралтай, хариуцлагатай ханддаг бол хаана, хаанаа ашигтай төлөвлөгөө байгаа биз.  Тэрчлэн  “Дорноговь аймагт нэг сая хүртэл тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин  чадал бүхий үйлдвэр, Баянхонгор, Говь-Алтай, Хэнтий аймагт орон нутгийн түүхий  эдэд тулгуурласан цементийн жижиг үйлдвэр байгуулах, барилгын шилний үйлдвэр байгуулах гэх мэтчилэнгээр дотоодын барилгын материалын үйлдвэрлэлийг нэмэг­дүүлэх бодлогыг баримтална” гэсэн тодоос тод төлөвлөгөө “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжих “100 мянган айлын орон сууц” төсөлд тусгагдсан байна.  Мөн 2010-2011 онд нийслэл Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг дэвсгэрт шинээр байгуулагдах лабораторийн барилгыг барьж дуусгах бөгөөд энэ төсөлд 16.5 тэрбум төгрөг шаардлагатай байгаа гэнэ. Барилгын гэх лаборатори нь баригдаж байгаа ч юм уу бүү мэд. Ямартай ч  шийдвэр гаргагчид, хууль батлагчид нь өөр хоорондоо хэрэлдэж, сонгуулийн хуулиас сонгууль хүртэл талцаад суувал бага дунд орлоготой иргэдэд зориулсан хөтөлбөр лөөлөө болж, барилгынхны магнай тэнийн, байрны хүлээтэнд автсан иргэдийн “хөх хавдах” хэрэг гарч болзошгүй нь. Эрх баригчид минь иргэдээ бодоод энэ хөтөлбөрийн түлхүүрийг түлхүүрдэх ажлаа түргэвчилж үзнэ үү.  Та бүхнийг хүндэтгэн ёслох танай улсын иргэдийн хүсэлт энэ л байх болов уу.