Хөдөлмөрөөр олсон аз жаргал юунаас ч үнэтэй
Монголд барилгын салбар үүсч хөгжсөний 85 жилийн ой энэ жил тохиож байна. Он цагийг элээсэн буурал түүхтэй эл байгууллагын үүх түүх зузаан. Энэ байгууллагыг ийм хэмжээнд хүргэсэн үе үеийн барилгачдын түүх ч бахархалтай арвин. Хийсэн, бүтээсэн, барьсан бүх зүйл нь түүх өгүүлэх олон барилгачдын нэг нь МУ-ын Хөдөлмөрийн баатар Пэрэнлэйн Пашка. П.Пашка нь усан морь жилийн хавар Завхан аймгийн Сонгино суманд малчин Пэрэнлэйн 4 дэхь хүү нь болон мэндэлсэн. Дунд сургуулиа төгсөөд л Архуст суманд аав, ээж хоёр дээрээ очиж 15 настай хөвгүүн хөдөлмөрийн гараагаа эхэлж байсан түүхтэй.
Харин түүний барилгатай ажил амьдралаа холбосон түүх нь 1962-1965 онд Дархан хотын барилгын цэргийн ангид алба хаагаад 1965 онд Улаанбаатар хотын Барилга трестэд (тэр үеийн нэрээр) хувиарлагдан очоод бригадын даргаар 23 жил ажиллласан. Энэ хугацаанд Нэгдсэн нэгдүгээр эмнэлэг, Нүхт амралт, Сөгнөгөрийн амралт, Улсын цирк, Лаос, АНУ-ын элчин сайдын яамны байр зэрэг 50 гаруй барилга барихад гар бие оролцон, манлайлан ажилласан гээд түүний хийсэн ажлуудыг дурьдаад байвал биширч хүндэтгэхээс аргагүй урт жагсаалт гарна.
Тэрээр 17 хон насандаа хөдөлмөрийн хүндэт медаль хүртэж, 35-хан насандаа БНМАУ-ын хөдөлмөрийн баатарын алтан соёмбоор энгэрээ мялаасан нь түүний хэрхэн шаргуу хөдөлмөрч, ажилсаг байсныг илтгэх болов уу?
Барилгын талбар дээр нэгэн насны хань Д. Даваацэрэнтэйгээ танилцан хамтдаа 42 жилийг барилга байгуулалт дээр өнгөрөөж 4 сайхан хүүхдийн аав болж, өдгөө үр хүүхдүүд нь аавынхаа мэргэжлийг өвлөн ажил үйлсийг нь үргэлжүүлж явна. Амьдралын нь үнэнч хань Д. Даваацэрэн нь сайхан дурсамж бичсэн нь нэгэн цагт номын цагаан суврагат нь багана болж орох бизээ.
Түүний талаар хамтран ажиллаж байсан нөхөд нь манай Пашка барилгын талбай дээр жинхэнэ түшиг тулгууртай, тусархаг, үнэнч шударга, зохион байгуулагч барилгачин дарга байж чаддаг, барилгын талбайгаас гараад ч жинхэнэ үнэнч анд нөхөр байдаг байлаа гэж тэд дурсацгааж байна.
П.Пашка агсаны талаар хамтран ажиллаж байсан нөхөд нь ийнхүү дурсаж байна.
МУ-ын гавъяат барилгачин Ө.Дорждэрэм
1976 оны 12-р сарын 24-ний 13 цагт Засгийн газрын ордны “А” танхимд манай бүтээн байгуулагчид, тэргүүн барилгачид цугларч, МАХН-ын Төв Хорооны 1-р нарийн бичгийн дарга, БНМАУ-ын Ардын их хурлын тэргүүлэгчдийн дарга Ю.Цэдэнбал хөдөлмөрийн онцгой амжилт гаргасан барилгачдад Төр засгийн дээд шагнал гардуулах ёслолын арга хэмжээ болж байлаа.
БНМАУ-ын Ардын их хурлын тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга Ц.Готов гуай “... гарамгай амжилт гаргасан, Улаанбаатар хотын барилга трестийн бригадын дарга Пэрэнлэйн Пашкад БНМАУ-ын Хөдөлмөрийн баатар цол олгосугай” Ардын их хурлын тэргүүлэгчдийн дарга Ю.Цэдэнбал гэсэн зарлигийг уншиж сонсголоо. Энд цугларсан олон барилгачид нижигнэн алга ташиж, баяр хүргэх үеэр шоволзсон цоглог сайхан залуу Пэрэнлэйн Пашка тайзнаа гарч ирэхэд Ю.Цэдэнбал дарга Хөдөлмөрийн баатарын алтан соёмбот медаль, Сүхбаатарын одонг энгэрт нь зүүж өгч баяр хүргэж байв.
Би энэ цаг үеэс эхлэн Монголын жирийн нэгэн малчны хүү, Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар П.Пашкаг таньж мэдэх болсон юм. Үүнээс хойш эрхэлсэн ажлын шаардлагаар баатрын барьж байгаа олон барилга дээр очиж уулзан, ажлын арга туршлагыг нь судлах, санал зөвлөгөөг нь сонсч, бие биеэ сайн мэддэг дотно нөхөд болсноор 30 гаруй жил өнгөрчээ.
Энэ хугацаанд нь би Хөдөлмөрийн баатар, эрхэм нөхрийнхөө олон сайхан зан чанар, арга туршлагыг мэдэрч бусдадаа хүртээл болгохоор хичээж явлаа. Тэр үнэхээр эргэн дурсагдах гавъяат үйлстэн байсан юм.
МУ-ын гавъяат барилгачин, МУ-ын зөвлөх инженер Мээрээ Д. Жамъян
Гэрэлт нарны доор түмний дунд бужигнаж явахад, надад тэнгэрээс заяасан юм уу гэж бодогдохоор онцгойрон үерхэж нөхөрлөсөн сайхан анд нөхдийн минь нэг Пэрэнлэйн Пашка байлаа. Би түүнийгээ Паажий гэж дуудах дуртайсан...
Миний бие 1972 онд Хотын барилга трестэд томилогдон очиход Паажий маань Заслын нэгдсэн бригадын даргаар ажилладаг, тэдний бригадын хамт олон трестийн 25 бригадын дотроос ажлын амжилт бүтээлээрээ тэргүүлэгчдийн айргийн тавд байнга “давхидаг” ажил үйлс нь жигдэрсэн, чухам л уулыг нурааж, усыг ч эргүүлж урсгах бяд суусан мэргэжлийн ур чадвартай, эв нэгдэлтэй хамт олон байв.
Барилгынхаа буянт цагаан тоосны дотор барилгачин гэдэг бахархалтай мэргэжлийн ачаар Паажийтайгаа танилцсан тэр цагаас хойш дөчөөд жил дөрөө нийлүүлэхдээ бид хоёр хэн хэнээсээ дөлөөгүй дотно үерхсэн дээ. Түүний босч суух нь үзэгдэж харагдахгүй шахам шаламгай, амласан хэлсэн бол түүнийхээ ард гарсан шиг гардаг, дэндүү шуурхай ажилсаг, бусдынхаа жаргал зовлонг өөрт оногдсоноос илүүтэй мэдэрч хуваалцдаг, хүнлэг сайхан сэтгэлтэй, нөхөрлөлдөө үнэнч, ер нь ховрын ховор хүн байсан.
Паажий маань 1988 оноос хойш хөдөө орон нутгийг барилгажуулах үйл хэрэгт итгэл даалгавар хүлээн томилогдон очиж ихээхэн хүч хөдөлмөрөө зориулж, жинхэнэ бүтээлч ул мөрөө үлдээсэн дээ.
Паажийгийн хот, хөдөөд сүндэрлүүлсэн барилгыг тоолно гэвэл зузаан дэвтэр ч хүрэлцэхгүй. Паажий ан ав, спорт тоглоом тэр дундаа гар бөмбөг сайн тоглоно. Бас овжин сүрхий барилдана. Найз нөхөд, гэр бүлээрээ цугларч, дарвисан үед
... Бадамлянхуа усан мандалд гандашгүй яа хө
Бахтай чи минь ухаан бодлоос гаршгүй яа хө ... гэж сөөнгөдүүхэн, эвлэгхэн хоолойгоор хөөрхөн дуулчихна. Энэ дуу нь Паажийгийн сүлд дуу байсан юм.
Тэнгэрт од дутаагүй байхад
Тэгтлээ юунд яарав даа
Паажий минь
Газарт од илүүдээгүй байхад
Цахилаад юунд одов доо
Паажий минь
Цагийн уртад чамайгаа бид мартахгүй
Паажий минь
Түүний тухай ярих нөхдийнх нь дурсамжийг бичээд байвал дуусахгүй их. Бидэнд ирсэн дурсамжаас хоёрхоныг нь нийтлэж байна. Мэргэжил нэгт алдар гавъяат нөхрийнхөө тухай олон сайхан дурсамжаасаа хуваалцаж, санан дурссан та бүхэнд талархлаа илэрхийлэхийн ялдамд сэтгүүлийнхээ хуудаснаа бүгдийг нь багтааж чадаагүйдээ хүлцэл өчье.
Хийсэн ажилтай, эзэмшсэн мэргэжилдээ эзэн нь байж чадсан эргээд дурсахад олон сайхан дурсамж үлдээж чадсан нэгэн хүний тухай нэхэн дурсахад ийм байна.