Барилгын салбар нь барилга болон байгууламжийн төлөвлөлт ба бүтээн байгуулалтыг бүх талаас нь авч үздэг мэргэжлийн салбар юм. Барилгын салбарт оролцогчид нь төлөвлөгчид (архитектор ба мэргэжлийн инженерүүд), гүйцэтгэгч компани, ирээдүйн барилгын хэрэглэгчид, барилгын захиалагчийн үүрэг гүйцэтгэгч алба, барилга барих үед хариуцсан байгууллагын зүгээс хийх хяналт шалгалтын алба, барилгын зөвшөөрөл олгох алба мөн түүнчлэн захиалагчид байдаг. 

Барилгын салбарынхны хамгийн чухал үүрэг хариуцлага бол стандарт, чанарын шаардлага хангасан хүн ардын эрүүл, аюулгүй амьдрах орчин нөхцөлийг бүрдүүлэхийн төлөө зүтгэх байдаг. 

Барилгын салбарт тэр дундаа барилга байгууламжийг ашиглалтад оруулахаар үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгжүүд дараах үндсэн 7 зарчмыг баримтлах шаардлагатай байдаг. Үүнд, 

    1.    Механик аюулгүй байдлыг хангах: Барилга байгууламжийн материал, хийц, бүтээц, эдлэхүүн нь барилгын ажлын болон ашиглалтын үед иргэдийн эрүүл мэнд, амь нас, эд хөрөнгө, хүрээлэн байгаа орчинд аюул учруулахгүй, бат бэх тогтвортой байх; 

    2.    Галын аюулгүй байдлыг хангах: Барилга байгууламжийн ашиглалтын явцад галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх, галын аюулаас хамгаалах, хор хөнөөлийг хязгаарлах нөхцөлийг зураг төсөлд тусгах; 

    3.    Хүрээлэн байгаа орчны аюулгүй байдлыг хангах: Барилга байгууламж хүрээлэн байгаа орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүйгээр төлөвлөгдөн баригдаж, хүний эрүүл мэнд, амь нас, эд хөрөнгө болон амьтан, ургамалд аюул учруулахгүй байх; 

    4.    Хүний аюулгүй байдлыг хангах: Барилга байгууламж физик, хими, биологи, цацраг, өндөр хэлбэлзлийн долгионы болон бусад хортой бодисын нөлөөллөөс хамгаалагдсан байхаар төлөвлөгдөн баригдсан байх; 

    5.    Барилга байгууламж ашиглагчдын аюулгүй байдлыг хангах: Барилга байгууламж ашиглалтын явцад хүний эрүүл мэнд, амь насанд хохирол учруулахгүй, галд тэсвэртэй, цахилгаан хангамж, эрчим хүчний найдвартай эх үүсвэртэй байхаар төлөвлөгдөн баригдсан байх; 

    6.    Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хангах: Барилга байгууламж хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг зорчих, хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг бүрэн хангасан байхаар төлөвлөгдөн баригдсан байх; 

    7.    Барилгын үйл ажиллагаанд ногоон хөгжлийн бодлого, ногоон барилгын шаардлагыг хэрэгжүүлэх: Дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх, цахилгаан, дулаан, уур, усны эх үүсвэрийг үр ашигтай төлөвлөх.

Мөн барилга байгууламжийг барихад эрх бүхий байгууллагаас олгосон газрын зөвшөөрөл, зургийн даалгавар, норм, нормативын баримт бичиг, стандарт, технологийн даалгавар, тоног төхөөрөмжийн паспорт, техникийн нөхцөл, инженер хайгуулын судалгаанд үндэслэх; нийтийн эзэмшлийн гудамж, талбай, цэцэрлэгт хүрээлэн зэрэг орон зайг чөлөөтэй ашиглах, авто зогсоол түүний орц гарцыг хөдөлгөөнд саадгүй байхаар төлөвлөх; хүний амь нас, эрүүл мэнд, хүрээлэн байгаа орчныг техникийн болон галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах нөхцөлийг бүрдүүлсэн, гамшиг, аюулт үзэгдлийн үед нүүлгэн шилжүүлэх нөхцөлийг хангасан барилгын зураг төслийг боловсруулах шаардлагатай. 

Үүнээс гадна Барилгын материал, бүтээгдэхүүнд барилга байгууламжийн норм, нормативын баримт бичиг, зураг төслийн шаардлагыг бүрэн хангасан байх; хүний амь нас, эрүүл мэнд, байгаль орчинд сөрөг нөлөөлөлгүй байх; чанарыг баталгаажуулсан гарал үүслийн гэрчилгээ, лабораторийн батламжтай байх; чанарын шаардлага хангасан зориулалтын сав, баглаа, боодол, хаяг, шошготой байх зэрэг шаардлагыг тавьдаг байна. 

Дээрх шаардлагыг хангаагүй барилга байгууламжийг ашиглалтад оруулснаас үүдэн үүсэх үр дагавар их байдаг бөгөөд улсын хэмжээнд ашиглалтын шаардлага хангахгүй, газар хөдлөлтөд тэсвэргүй барилга байгууламж ихээр баригдах болсон нь Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрийн 98 хувь нь идэвхтэй газар хөдлөлтийн бүсэд хамаардаг бөгөөд 1995-2009 онд нийт 600 гаруй сулавтар хүчтэй газар хөдлөлт бүртгэгдсэн байна. 

Монгол орны нутаг дэвсгэрт газар хөдлөлтийн давтамж нэмэгдэж, Улаанбаатар хот орчимд 2022 онд 1047 удаа, 2023 оны эхний гурван сарын байдлаар 331 удаагийн давтамжтай газар хөдлөлт болсон нь томоохон гамшгийн эрсдэл үүсэж болзошгүй байгаагийн илрэл болж байна. 

Барилгын тухай хуулийн дээрх шаардлагыг биелүүлээгүйн улмаас уг хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэдэг. 

Хэдийгээр Барилгын тухай хууль зөрчигчид торгууль оногдуулсан ч тухайн зөрчлийг арилгах, мөн зөрчлийн улмаас бусдад учруулсан хохирлыг нөхөн төлөх хариуцлагаас чөлөөлөхийг давхар шаардаж байдаг. 

Эрүүгийн тухай хуулийн 20.13 дугаар зүйлд “Чанар муутай барилга байгууламж ашиглалтад оруулах” гэмт хэрэг үйлдсэн нь гэмт хэргийн шинжийг агуулж байвал уг хуульд заасан хариуцлагыг хүлээлгэдэг. Үүнд, 

    -    Эрх бүхий байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр, эсхүл батлагдсан зураг төслөөс өөрөөр, эсхүл чанар муутай барилга байгууламж барьсан, бариулсан, ашиглалтад оруулсны улмаас хүний эрүүл мэндэд хүнд хохирол учирсан, хүний амь нас хохирсон, эд хөрөнгөд их хэмжээний хохирол учирсан бол таван мянга дөрвөн зуун нэгжээс хорин долоон мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ; 

    -    Энэ гэмт хэргийг хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс, хуулийн этгээдийн ашиг сонирхлын төлөө үйлдсэн бол хуулийн этгээдийг тодорхой төрлийн үйл ажиллагаа явуулах эрх хасаж хорин мянган нэгжээс нэг зуун хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох ял шийтгэнэ хэмээн хариуцлага заасан байдаг. 

Иймд манай улсын барилгын ажил эд өрнөж буй энэ үед бүтээн байгуулалтын эзэд болсон барилгачдадаа чанартай,  хүний төлөө бүтээн байгуулалт цогцлоохыг энэ нийтлэлээрээ дамжуулан хүргэж байна.