Үндэсний техникийн их сургуулийн багш доктор Ph.D, МУЗИ Ж. Сарантуяа

Энэхүү нийтлэлээрээ ашиглагдаж буй барилгын модон бүтээцэд үзлэг хийх, бүтээцийн чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойлох, ингэснээрээ бүтээцийн цаашдын  бат бэхийг үнэлэх, модон бүтээцийг хамгаалах, үүссэн гэмтэл согогийг арилгах, сайжруулах арга хэмжээг тодорхойлоход дөхөм болох зорилгоор дараах зөвлөмжийг бэлтгэн хүргэж байна. 

Нэг. Барилгын модон бүтээцийн техникийн төлөв байдлын үнэлгээ 

1. Барилга байгууламжийн бүтээцийн үзлэг, оношилгоо, судалгааны ажлын зорилго ба зорилтуудыг тодорхойлох

2. Техникийн төлөв байдлын үнэлгээний бэлтгэл ажил. Барилгын бичиг баримтыг судлах /барилгын зураг, давхруудын байгуулалт, засварын ажил, өмнө нь хийгдсэн судалгааны ажлын тайлан, гэх мэт/

3. Үзлэг оношлогоо хийх. Барилгын модон бүтээцийн техникийн төлөв байдлын ерөнхий үзлэг

4.  Обьектын хэмжилтийн ажил

5.  Бүтээцийн нарийвчилсан судалгаа, мөн түүнчлэн бүтээцийг нээх, бүтээцийн техникийн төлөв байдлын үнэлэх,  дээж авах, модны механик ба биологийн коррозийн туршилт явуулах

6.  Бүтээцийн даах чадварын тооцоо

7.  Судалгааны үр дүнд задлан шинжилгээ хийх

8. Дүгнэлт гаргаж цаашид авах арга хэмжээний талаар зөвлөмж боловсруулах

Хоёр.  Бэлтгэл ажил

1. Барилгын баримт бичгүүд, барилгын байгуулалтын зургууд, ажлын дэвтэр, ашиглалтын нөхцөл, засварын ажил явуулж байсан тухай баримтуудтай нэг бүрчлэн танилцана.

2. Барилгын бүтээцэд үзлэг, оношилгоо явуулах төлөвлөгөө гаргана. 

3. Шаардагдах багаж хэрэгслийг бэлтгэнэ. 

Гурав. Барилга байгууламжийн техникийн төлөв байдалд хийх үзлэг

1. Барилгын гадна ба дотор талд ерөнхий үзлэг явуулна.

2. Бүтээцийг нээх арга болон байрлалд үндэслэн судалгааны хэсэгчилсэн ажлын төлөвлөгөө гаргах

3. Дээвэр, дээврийн ус зайлуулах хоолой, дээврийн хөндий, шалан доорх бүтээц, техникийн өрөө, зоорийн давхарт байрласан өрөө тасалгаа, барилгын хана, хучилт, шал, хаалга, цонх, барилгын эргэн тойрон дахь төлөвлөлт ба отмостокын төлөв байдлыг нэг бүрчлэн судална.

4. Дотор өрөө тасалгаанд нэг бүрчлэн үзлэг явуулж, гэмтэл үүссэн болон ус гоожсон байрлалуудыг тогтооно.

5. Шаардлагатай тохиолдолд далдлагдсан бүтээцийг нээж төлөв байдлыг тодорхойлно.

6.  Бүтээцээс дээж авна. Эхний ээлжинд ус гоожсон, нэвчсэн газраас дээж авна. Мөн шаардлагатай тохиолдолд модон бүтээцтэй гадна ханын орчим, давхар дундын хучилт, хамар хана, шал, таазны өнгөлгөө, дулаалгатай ба дулаалгагүй өрөөнүүдийн тусгаарлалт, сантехникийн узель ба хэсгүүдэд тухайлбал, хучилтан дээгүүр явж байгаа ус дамжуулах болон бохирын шугам байрласан хэсгээс дээж авна.

7. Модон бүтээцээс түүвэрлэн дээж авах газрыг тодорхойлох /шал, хамар хана, таазны өнгөлгөө/, дамнуруу ба татанга, шувуу нурууны элементүүд/

8. Давхар дундын хучилтын төлөв байдлыг шалгахад хоёр дамнурууны хоорондох хэсэгт 0.5 м2 – аас багагүй талбайд задална. Банзан бамбайд үзлэг хийхийн тулд асгаас, дулаалга, хар цаас, таазны гадаргуугын шавардлага, савх мод зэргийг цэвэрлэнэ.

9. Модон бүтээцийн элементүүдийн геометр хэмжээсүүдийг тодорхойлно. Мөн материалын хэлбэр /дүнз, хавтан, брусс, зах банз, дөрвөц, цэвэр ба хагас зүсэлттэй банз/, материалын төрлийг /нарс, гацуур, шинэс, хуш, улиас, жодоо гэх мэт/ тодорхойлно. 

10. Бүтээцийн бат бэхийг тодорхойлохын тулд элементээс дээж авна. Дээжийг элементийн аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөхгүй байх хэсгээс сонгоно.

11. Үзлэгийн дүнд бүтээцийн ерөнхий төлөв ба аюулын зэргийг тогтооно. /хангалттай, аюулгүй, гэмтэлтэй, аваарын/

12. Модны гэмтлийн тархалтыг зогсоох, хөнөөлгүй болгох арга болон ашиглалтын аюулгүй байдлыг хангах урьдчилсан арга хэмжээг тогтооно. 

13. Засвар хийх хугацааг хүлээлгүйгээр модон бүтээцэд үүссэн гэмтлийг засах,     дамнурууны тулгуурын хэсгийн модны гэмтэл, адрын хучилтын цөмрөлт, сараалжин ханын гулсалт, тогтоох брусс, банзан бамбай, дамнуруу, прогоны дор модон тулгуур болон бусад бэхэлгээг хийх заавар боловсруулна.

14. Мөөгөнцөрийн шинжилгээ ба үзлэгийн үр дүнд модны дээж авах болон нээх газруудыг давхрын байгуулалтын бүдүүвч дээр тэмдэглэж, ухаадас, тушааны бүтээцлэлийн шийдлийг үзүүлэх ба тэдгээрийн хэмжээ, бүтээцийн тухай дүгнэлт гаргана. 

15. Үзлэгийн явцад жийрэг, даруулга, боолт, скоб, хомут, хадаасан холбоос зэрэг метал эд ангид зайлшгүй анхаарах хэрэгтэй. Ихэнх тохиолдолд эдгээр бэхэлгээнүүд нь зэврэлтээс хамгаалагдаагүй, модон бүтээцийн урсгал засвар хийдэггүй учир модны метал бэхэлгээтэй харьцаж байгаа хэсэгт эвдрэл явагдаж байдаг.

  16. Үзлэгийн явцад дараах зүйлүүдийг анхаарах хэрэгтэй. Үүнд:

1. Бүтээцэд ан цав үүссэн тохиолдолд ан цавын хэмжээг тодорхой болгох

2. Холбоосод үүссэн гэмтлийн төлөвийг тодорхойлно. 

3.Мод, металл харьцаж байгаа гадаргууг сайтар ажиглана. Металлын зэврэлтийг тодорхойлно. 

4. Модны өмхрөлт ба гэмтлийн тархалтын шалтгааныг тогтооно. Тухайлбал, дулаалгын чийгшилтээс мод нь чийгтэй нойтон орчинд удаан байснаас өмхрөл үүсдэг. 

5. Модон бүтээцийг хамгаалах бүтээцлэлийн шийдлээс үл хамааран эхний ээлжинд ус гоожиж байгаа шалтгаан болон байрлалыг тогтоон, тэдгээрийг арилгах арга хэмжээг төлөвлөнө.

6. Хэрвээ бүтээцийн тулгуурын хэсэгт гэмтлийн голомттой бол модны гэмтэлтэй хэсгийг эрүүл гэмтэлгүй хэсэг рүү 40 – 50 см оруулан тайрч авах хэрэгтэй. Өмхөрсөн гадаргууг гадна талаасаа хэвийн өнгө болон бат бэхтэй харагдах эрүүл мод хүртэл хусаж цэвэрлэнэ.

7. Элементүүдийн гэмтлийг бүрэн арилгасны дараа бүтээцэд хүчитгэл хийнэ.

8. Бүтээцийн мод эвдлэгч мөөгөөр гэмтсэн хэсэг болон эд ангийг, мөн түүнчлэн эрүүл модонд химийн арга хэмжээ авна. 

9. Мөөгөнцөрөөр гэмтсэн элементтэй харьцаж байгаа бүх төрлийн органик биш асгаас, түрхлэг мөн түүнчлэн шалан доорх хэсэг мод эвдлэгч мөөгөнцөрөөр гэмтсэн үед газрын дээд үеийг 10 см хүртэл ухаж зайлуулна. 

Хүснэгт 1.

Модон бүтээцийн техникийн төлөв байдлын үнэлгээ  ба тэдгээрийг сэргээн засварлах