Өмнөх нийтлэлийг №166 дахь дугаараас уншаарай

(Түүхэн дурсгалт барилга, архитектурын дурсгал сэргээн засварлалтын жишээ II-р хэсэг)

Дэлхийн Өвийн хадгалалт хамгаалалтын мэргэжилтэн, Үндэсний номын сангийн сэргээн засварлагч, Японы соёлын өвийн хамтын ажиллагааны концерцум гишүүн О.Ангарагсүрэн 

Хүн төрөлхтний хувьд түгээмэл үнэ цэнтэй архитектурын дурсгалыг эх төрх, бүрэн бүтэн байдлаар нь хамгаалж үлдэхэд гадны улс орон хэрхэн анхаарал хандуулж байгаа талаар хэдэн жишээг энэхүү нийтлэлдээ дурдъя.  

Өмнөд Солонгос Улсын Сөүл хотод байх Хосгүй үнэт өв, Улсын зэрэглэлд багтсан Намдаэмүн суваргат загварын хаалга нь 2008 онд галд өртөн шатсан. Улмаар хаалгыг сэргээн босгох, сэргээн засварлалтын ажилд таван жилийн хугацааг зарцуулжээ. Солонгос Улсын соёлын өвийн сэргээн засварлалтын түүхэнд өртөг өндөр төсөл болж, Монгол мөнгөөр ойролцоогоор 47 тэрбум төгрөгийн зардлыг сэргээн босгох, сэргээн засварлалтын ажилд зарцуулжээ. Харамсалтай нь сэргээн засварлах ажил дууссаны дараа модон хийцлэлийн өнгө будаг ховхрох, хөндийрөх байдал ажиглагдаж, улсын төсвийн зардлаар технологийн алдаатай сэргээн засварлалт хийсэн гэх асуудал үүссэн байдаг. Энэ жишээ нь тухайн улс соёлын өвдөө хэрхэн анхаарал хандуулж буйн нэг илрэл юм. 

Япон Улсын Дэлхийн өв-Хосгүй үнэт өв, Улсын зэрэглэлд багтсан 1300 жилийн түүхтэй Якүшижи сүмийн сэргээн засварлалт 2009 оноос эхэлсэн бөгөөд 11 жилийн хугацаанд гэмтсэн хэсгийг засаж, эрсдлийг бууруулах арга хэмжээ авч, сэргээн засварласан. Сүмийн сэргээн засварлалт хийхийн өмнө гадна

 талаар нь түр барилга барьж, сэргээн засварлалтын явцтай хүмүүс танилцах боломжийг бүрдүүлсэн нь энэ салбарын онцлогийг олон нийтэд таниулах соён гэгээрлийн томоохон ажил болж байна. Соёлын өв, архитектурын сэргээн засварлалт бол маш их цаг хугацааг авдаг учир, хур тунадасны эрсдэлээс хамгаалах, хүмүүсийн ажиллах орчин, аюулгүй байдлыг бүх талаар хангаж, судалгааны үндсэн дээр нарийн няхуур сэргээн засварлалтын гүйцэтгэлийн ажлыг хийх хэрэгтэй байдгийн тод жишээ энэхүү сүмийн сэргээн засварлалтаас харагдаж байна. 

Сүмийн сэргээн засварлалт хийгдэж байх үеийн зураг (Copyright: The Asahi Shinbun Company)

Сэргээн засварлалт дууссан байдал (Copyright: The Asahi Shinbun Company)

Япон улсын Хоүриү-жи сүм нь Япон Улсаас анх удаагаа ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн соёлын өвд “Хоүриү-жи бүс дэх Буддын шашны хөшөө дурсгал, дурсгалт газар” гэдэг ангиллаар 1993 онд бүртгэгджээ. Хоүриү-жи хийдийн Кондоү гол сүм нь 1300 жилийн өмнө баригдсан, Дэлхийн хамгийн эртний модон хийцлэлийн архитектурын дурсгалын тоонд багтдаг юм. Энэ сүмд эртний ханын зургууд байдгаараа алдартай. Харамсалтай нь 1949 онд галд өртөж шатсан юм. Япон Улсын Засгийн газраас маш их хүчин чармайлт гаргаж өнөөг хүртэл төрөл бүрийн сэргээн засварлалт, хадгалалт хамгаалалтын өмнөх суурь судалгааг хийсээр байгаа билээ. Гол зорилго нь сүмийг сэргээн засварла бөгөөд гэхдээ яаж, хэрхэн сэргээн засварлах вэ гэдэгт учир байгаа юм. Сэргээн засварлалтын гүйцэтгэлийн ажилд огт яарахгүй, гэхдээ зогсолтгүй төрөл бүрийн судалгааг хийж, мэдэгдээгүй олон мэдээллийг ил болгосоор байгаа билээ. Тухайлбал ханын зургийн өнгө будгийг сэргээх, сэргээн засварлахын өмнө,  тухайн ханын зурагт ямар будаг хэрэглэсэн, уламжлалт технологи нь юу байсан гэх мэт олон талаас нь судалгааг хийж буй юм. Жишээ нь Хоүриү-жи сүмийн Кондоү гол сүмийн ханын зурагтай нэгэн цаг үеийн Камиёодо Хайжи сүмийн ханын зургийг судалж, ханын зургийн бүтэц, технологи, материалын мэдээллийг тодруулах судалгааг 2018 онд хийсэн байдаг.

Миний бие Киото Их Сургуулийн соёлын өвийн сэргээн засварлалтын докторантурын оюутан байхдаа Япон Улсын соёлын хэрэг эрхлэх газраас зохион байгуулсан судалгааны ажлын хэсэгт орж ажиллах боломж олдсон юм. Судалгаанд соёлын өвийн сэргээн засварлалт, материалын шинжилгээний чиглэлийн судлаачдыг Нара, Токиогийн Соёлын өвийн үндэсний судалгааны хүрээлэн, их дээд сургууль, музейн салбараас цуглуулж судалгаа, шинжилгээ хийлгэсэн. Судалгааны зорилго нь Хоүриү-жи сүмийн ханын зургийг сэргээн засварлахад шаардлагатай мэдээллийг олох, тухайн үеийн ижил төстэй ханын зургийн будаг, уламжлалт материалыг шинжлэн тогтооход чиглэгдэж байлаа. Шинжилгээ хийсэн сүмийн ханын зураг нь Тоттори мужийн Ёнаго хотын “Улсын зэрэглэл”-тэй Камиёодо Хайжи сүмийн тууриас илэрсэн юм.

Дээрх 3 жишээнээс харахад гадны улс орон өөрийн соёлын өв, архитектурын дурсгалыг эх байдлаар хадгалж хамгаалахад ямар их анхаарал хандуулдаг нь тодорхой харагдаж байна. Сэргээн засварлалтын гүйцэтгэлийн ажил хийгдэх хүртэлх суурь судалгааны ажил олон жилийн цаг хугацааг авдаг ба соёлын өвийг бүхий л талаас, шинжлэх ухаан, техник технологийн ололт амжилтыг ашиглаж, шинэ мэдээллийг нээн илрүүлэхэд чиглэж байна.

Үргэлжлэлийг дараагийн дугаараас уншаарай.