Рояаль олон улсын их сургуулийн багш, мэргэшсэн архитектор Д.Гантулга 

Товчхондоо хэмжээ нь дээшээ багасч нарийсах буюу тэнгэр өөд тэмүүлсэн чулуун нүсэр байгууламжийг бид пирамид хэмээсээр ирсэн ба хэлбэр нь шатласан, шулуун, дугуй янз бүр байна.

Африк, Өмнөд Америк болон Азийн зарим оронд сүсэг биширлийн, зан үйлийн, бунханы зориулалтаар манай эриний өмнөх цаг үеэс манай эрин хүртэл баригдсан олон тооны пирамидууд байдаг.

Эдгээрээс дараах онцлох пирамидуудыг товч танилцуулж байна.

1.    Ziggurat of Tepe Sialk

Tepe Sialk бол одоогийн Ираны Исфахан дахь археологийн дурсгалт газар юм. Энд ойролцоогоор МЭӨ 6000 орчим жилийн өмнө суурьшил бий болсон гэж үздэг бөгөөд Зигурат / эртний Месопотамийн соёл иргэншил буюу одоогийн Ирак, Иран, Сири, Туркын зарим нутаг / нь дэлхийн хамгийн анхны пирамид  хэлбэрт байгууламж ба МЭӨ 3000 жилийн тэртээ баригдсан гэж үздэг. 

Сэргээн үзсэн байдал 

2.    Pyramid Of Djoser

Египетэд байх 140 орчим пирамидын анхных бөгөөд тэгш өнцөгт суурьтай, 6 шатласан хэлбэртэй МЭӨ 2650 оны үед баригдсан байна. Суурийн хэмжээ 121м*109м, нийт өндөр нь 62,5м /Гизагийн алдарт их гурван пирамидын цогцолбор дахь Хуфугийн пирамид 138,8м өндөр/  байна.  Хэдий Египетийн анхны пирамид боловч маш нарийн зохион байгуулалттай бөгөөд хааны оршуулгын танхим 28м гүн босоо хонгилоор холбогдоно. Хэмжээгээр томд тооцогдохгүй ч Египетийн дараа үеийн  пирамидуудын хөгжлийн суурийг тавьсан бүтээл юм. 

Ерөнхий бүтэц  

                              Харагдах байдал, хааны оршуулгын танхим

3. Khufu pyramid

Гизагийн их гурван пирамидын цогцолбор

Египетийн  Гиза дахь  пирамидын цогцолбор нь Египетийн дөрөв дэхь эзэнт гүрний (МЭӨ XXVII-XXV зуун) хаан Хүфүгийн (Грекээр Хеопс)  үед эхэлж түүний хоёр дахь хүү Хафре (Грекээр Хефрэн)  түүний хүү Менкор (Грекээр Мекеринус) үед хамаарах гурван нүсэр бөгөөд бусад жижиг пирамид, сүм, Сфинкс, ихэс дээдсийн булшнаас бүрдэнэ.  Эдгээр пирамид руу МЭӨ XII-X зуунд нүүн орсон байх магадлал өндөр бөгөөд тухайн үед алт эрдэнэс, баримал зэрэг олон зүйлийг нь тоножээ. Хүфү, Хафрегийн пирамидаас гантиг чулуун авс олж байсан боловч ямар нэг муми олоогүй юм. Харин Менкорын пирамидаас модон авс хүний ястай олж байжээ. 

Хүфүгийн пирамид

МЭӨ 2560-2540 оны үед 100,000 орчим хүн 20 орчим жил барьсан байх магадлал хамгийн их бөгөөд ажилчдын дунд барилгын нарийн мэдлэгтэй хүмүүс олон байжээ. Их биеийг барьж босгохоос өмнө суурь тавцан болон газар доорх танхимыг барих ажилд олон жилийг зарцуулсан гэдэг. Суурийн тал бүр нь 230 метрийн хэмжээтэй дөрвөлжин хэлбэртэй бөгөөд өндөр нь анх 146 м орчим байсан нь олон мянган жилийн туршид нар салхинд илэгдсээр одоо 138 м болжээ. Дотроо хааны, хатны , доод гэсэн 3 үндсэн танхим тэдгээрийг холбосон мөлхөө ба их хонгил, агаар оруулах 2 нарийн хоолойтой. Материалын хувьд 5,5-5,8 сая тн шохойн чулуу, 8 мянган тн гантиг чулуу, 500 мянган тн шавар ашигласан бөгөөд хамгийн том гантиг чулуу 25-80тн юм. 

Пирамидын цогцолбор

Цогцолборын ба Хүфүгийн пирамидын ерөнхий бүтэц

4.    Ziggurat of Ur

Энэхүү пирамид хэлбэртэй сүмийн барилга нь одоогийн Иракийн Дикар мужид байх ба эртний Месопотамийн үеийн зигурат бөгөөд МЭӨ 2100-2000 оны үед хамаарна. 64м*45метрийн харьцаатай, 30м өндөртэй байна.  Тухайн үедээ хотын төв байсан ба сүмийг хотыг хамгаалагч сарны бурхан Нана-д зориулсан байна. 

1930 он ба одоогийн байдал

5.    Pyramid of sun

Нарны пирамид нь Теотихуакан /Teotihuacan-Мезоамерикийн эртний хот/ хотод байх МезоАмерикийн хамгийн том пирамид бөгөөд одоогийн Мексик улсад байдаг. Манай эриний 200 оны орчимд Ацтекийн соёл, иргэншлийн үед баригдсан гэж үздэг ба  эзэлхүүнээрээ дундад Америктаа /Мезоамерик/ 1-т, дэлхийд 3-т ордог байна. 

Суурийн тал бүр нь 224м, өндөр нь 72м, ирмэгийн налуу 32,5 градус байна. Пирамидын ханын зураг нь Дундад Америкийн соёл иргэншлийн түүхийн үнэт судлагдахуун бөгөөд ирвэс, савар, гэтэж буй могой, одод зэрэг зүйлсийг дүрсэлсэн байдаг нь олон зууны туршид бүдгэрчээ. 

Харагдах байдал

6.    Prang pyramid

Пран пирамид нь одоогийн Камбож улсын хойд хэсэгт байх бөглүү археологийн бүс нутагт орших бөгөөд пирамидын санскрит бичээсээс Шива бурханд зориулсан сүм байсныг тогтоосон байна. Азийн бусад пирамид хэлбэрийн сүмээс өөр загвартай бөгөөд шатласан олон давхар тэгш өнцөгт хэлбэр нь мезоамерикийн пирамидуудаас ч өмнөх цаг үед / ойролцоогоор 900 оны дунд үе/ хамаарна. 

Суурийн тал бүр нь 60м, байгууламжийн нийт өндөр 7 шатласан 36м байна.   2017 оны хэмжилтээр пирамидын тал бүр нь 66м, нийт өндөр нь 40м байна гэж доктор Сем Османагич бичжээ. 

7.    Borobudur 

Индонезийн Жавад байх энэхүү байгууламж нь он цаг нарийн тодорхойгүй бөгөөд 9-р зуунд баригджээ. Дэлхийн хамгийн том Буддын шашны цогцолборуудын нэг бөгөөд мөргөлийн зориулалттай, шашны бэлгэдэл бүхий уран баримал, рельеф, хөшөөнүүдтэй, суварга бүхий газар юм. Довцог дээр барьсан пирамид мэт хэлбэр нь мандалаг /мандала-төгсөшгүй тойрог гэсэн утгатай буддын шашны бэлгэдэл/ илэрхийлнэ. Буддагийн амьдрал болон шашны судрын үйл явдлыг дүрсэлсэн олон барималтай. Нийт 504 Буддагийн хөшөөтэй ба гол оройг тойроод 72 хөшөө байрлана. 

Харагдах байдал 

8.    Kukulkan  temple

Маяагийн соёл иргэншлийн хамгийн том хот болох Чичен Ицад /одоогийн Мексикийн хойд хэсэг/ байх 9 шатласан хэлбэр бүхий Кукулкан /Эль Кастило/ сүм нь мезоамерикийн хамгийн алдартай пирамидуудын нэг юм. Дэлхийн 7 гайхамшгийн нэгт ордог ба тэнгэрт мөргөх, тахил өргөх зориулалттай юм.

600-1000 оны хооронд 2 үе шаттай барьсан бөгөөд суурийн хэмжээ 55,3*55,3м; өндөр нь 30м байна. 4 талын тэгш хэмтэй ба тал тус бүрдээ 91 гишгүүр бүхий шаттай нь хамгийн дээд тавцантай нийлээд 365 болж  жилийн 365 хоногийг илэрхийлнэ.  

Харагдах байдал