Рояаль олон улсын их сургуулийн багш, мэргэшсэн архитектор Д.Гантулга

Архитектурын урлагийг инженерийн дэвшилтэй хослуулсан  аугаа бүтээлүүд нь орчин цагт төрөхөд олон хүчин зүйл нөлөөлөхөөс онцлох нь:

●    Архитектор ба төслийн багийн мэргэжлийн ур чадвар, хандлага-ёс зүй, туршлага, бүтэц-бүрэлдэхүүн

●    Захиалагчийн хандлага, төсөлд өгөх ач холбогдол, хөрөнгө оруулалт юм. 

Архитектор ба төслийн багийн мэргэжлийн ур чадвар, хандлага-ёс зүй, туршлага, бүтэц-бүрэлдэхүүн

Архитекторуудын хувьд архитектурын сургууль болон өөрсдийн судалгаа, ажлын талбар дахь уйгагүй хөдөлмөрлөсөн ажлын туршлага, олон талын мэдлэг нэмэгдэх зэрэг нь улам илүү чанартай бүтээл төрөх үндэс болж байна. Архитекторууд өөрсдийн суут бүтээлээ туурвих дундаж насыг олон улсын жишгээр харвал 50-60 нас, түүнээс дээш байдаг гэж үздэг. Өөрөөр хэлбэл заавал энэ насанд хүрч байж том бүтээл туурвих ёстой биш архитектор хүн уйгагүй хөдөлмөр, олон судалгаа, олон бүтээл туурвисны эцэст улам мэргэжлийн философитой бүтээл хийдэг гэж дүгнэж болно. Өөрөөр хэлбэл энэ мэргэжил нь хувь хүнээс асар их зүйлийг шаарддаг гэсэн үг юм.   Үүнд архитекторуудын гоо зүйн авьяас мэдрэмжээс гадна барилгын бүтээц, инженерийн мэдлэг чухал үүрэгтэй. Архитектор Ле Корбьюзе төмөр бетон каркасан системийг боловсронгуй болгож байсан бол архитектор Фрэнк Ллойд Райт алдарт хүрхрээт байшингынхаа 4.5 метрийн өнгийлттэй тагтны бүтээц дээр өөрөө ажилласан байдаг. Испанийн алдарт архитектор Сантиаго Калатрава баклаврын зэргээ архитектураар, магистрын зэргээ хот төлөвлөлтөөр, докторын зэргээ бүтээцийн инженерээр /дүүжин бүтээц/ хамгаалсан ба олон бүтээлдээ архитектурыг дүүжин бүтээцтэй холбож өөрийн хэв маягийн онцлогоо болгосон байдаг. 

Мөн төслийн багийн баг нь ажил үүргийн нарийн зохион байгуулалтын дагуу инженер, техникийн хангалттай бүрэлдэхүүнтэй байх нь бүтээлийн чанарт шууд хамааралтай байдаг. 

Оргил бүтээлээ туурвих үеийн архитекторуудын насыг зарим жишээгээр харвал

Бразилын архитектор, хот төлөвлөгч Лусио Коста болон  2 зууныг дамжин /20-р зууны сүүл 21-р зууны эхэн үе/ бүтээлээ туурвиж орчин үеийн архитектурт үлэмж нөлөө үзүүлсэн Бразил архитектор Оскар Ниемэер нар нь Бразилиа хотын архитектурын орон зайг бүтээсэн гэхэд хилсдэхгүй. 

Бразилиа хотын төв дэхь Оскар Ниэмэерийн бүтээлүүд

Захиалагчийн хандлага, төсөлд өгөх ач холбогдол, хөрөнгө оруулалт

Гайхамшигт барилгууд захиалагчаас /улс, хот, үндэсний ба үндэстэн дамнасан корпораци/ хамааран сүндэрлэн босох нь олон байдаг. Өөрөөр хэлбэл тухайн газрын бэлгэ тэмдэг, санах ой болгох, тухайн улс хотын хөгжил, дэвшил, сүр хүчийг харуулах, аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, байршил-газрын үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх зорилгоор судалгаа, зураг төсөл, барилга угсралтын ажлын хугацаа, өртгийг хязгаарлахгүйгээр төслийн багт мэргэжлийн бүтээл туурвих боломжийг зориудаар бүрэн хангаж өгдөг. Тухайлбал Дубайн Бурж Халиф, Дал модон арал, Ирээдүйн музей, Сиднейн дуурийн театр, Бээжингийн үндэсний цэнгэлдэх хүрээлэн/шувууны үүр/, CCTV-ийн төв барилга, Нью Иоркийн Крайслер бюлдин, Сингапурын Марина Бэй Сэнд, Билбаогийн Гугенхаймын музей, 1964 оны Токиогийн олимпийн хотхон, 2012 оны Лондонгийн олимпийн хотхон зэрэг олон барилга, архитектурын чуулбарыг нэрлэж болно. Эдгээрээс зарим барилгын төслийн ба барилга угсралтын хугацааг харвал Сиднейн дуурийн театр зураг төсөлд 4 жил, барилга угсралт, интерьерийн ажилд 14 жил, нийт 18 жилийг, Хейдар Алиев соёлын төв зураг төсөл ба барилгын ажилд 5 жилийг, Петронас ихэр цамхагт 6 жилийг, Хятадын төв телевизийн барилгын зураг төсөлд 2 жилийг, барилга угсралт, интерьерийн ажилд 8 жилийг, нийт 10 жилийг тус тус зарцуулжээ.

Эдгээр барилгуудын дийлэнх нь олон улсын архитектурын уралдаанд шалгарсан бүтээлүүд байдаг. 

Мөн эдгээр хүчин зүйлээс гадна барилгын бүтээцийн инженерийн шийдэл, ялангуяа консольт бүтээц, дүүжин бүтээц, гадна арагт бүтээц, комьпютер тооцоолол болон лабораторийн туршилт нь бүтээлийн хэв маяг, чанарт бүрэн хамааралтай. 

Мөн Архитектур төлөвлөлтийг зохицуулах, шууд нөлөөлөх барилгын салбарын норм, стандарт нь архитектурын шийдлийг хязгаарлахгүй байх нь чухал юм. 

380 орчим жилийн түүхтэй Улаанбаатар хотын орчин үеийн өнгө төрх 1950 оны үеэс бий болж эхэлсэн нь дэлхийн зарим  хотуудтай ойролцоо цаг үе бөгөөд энэ үйлсэд Монголын ахмад үеийн цөөн архитекторууд олон бүтээлээрээ оролцож хотын архитектурын чуулбарын дүр төрхийг үүсгэж байсан билээ. Гэвч өнөөдөр олон архитектурын дурсгал болсон хотын түүхийг гэрчлэх барилгуудыг нурааж орчин цагийн Улаанбаатар хот сүүлийн 5-10 жилд бий болсон мэт болж байгаа нь харамсалтай.