Бид энэ удаагийн “Залуу инженер” буландаа “Интеллект Инвестмент Групп”-ийн гүйцэтгэх захирал Ө.Рэнцэндоржийг урин ярилцлаа. Тэрээр Барилгын салбарын удирдлага, зохион байгуулалт, менежментийн буюу 1.22 хүрээний мэргэшсэн инженер бөгөөд ШУТИС-т бакалаврын зэрэг, БНСУ-ын Донггук Их Сургуулийг барилгын менежментийн чиглэлээр магистрын зэрэг тус тус хамгаалж байжээ. Түүнчлэн Монгол Улсын барилгын салбарт барилгын бизнес хөгжүүлэлтийг дараагийн түвшинд гаргах, менежментийн иж бүрэн ажлыг системтэйгээр хэрэгжүүлэх, цаашлаад залуу мэргэшсэн хүчнийг бүрдүүлэхэд хувь нэмрээ оруулахыг хүсдэг гэдгээ илэрхийлж байсан юм. 

Та БНСУ-д төгсөж магистрын зэргээ хамгаалсан юм байна. Тэнд сурч ирээд Монголын барилгын салбарт орж ажиллаад хөрсөн дээр буухад өөрт тань юу хамгийн түрүүнд бодогдсон бэ? Хүндрэлтэй болон давуу тал юу байв?

Солонгос Улс нь барилгын технологи, менежмент болон барилгын төсөл хөгжүүлэлтийн ажлыг маш өндөр түвшинд хийж, хэрэглэгч талд илүү үнэ цэнэтэй, өртөг багатай бүтээгдэхүүн очих боломжийг бүрдүүлэхийн тулд инженерийн болон бизнесийн хүрээнд хурдацтай хөгжиж байгаа улс юм. Монголд ч мөн адил өрсөлдөөн дээр суурилсан зах зээлийн зарчмаар барилгын компаниудын салбартаа бүтээж буй хувь нэмэр нэмэгдэж байгаа төдийгүй монгол хэрэглэгч нарт олон сонголтуудыг бий болгосоор байна. Солонгос компаниуд төсөл хэрэгжүүлэхийн өмнө төслийн хүрээний бүхий л ажлуудыг маш нарийн тооцох замаар хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөг иж бүрэн байдлаар боловсруулдаг. Энэ нь барилгын бүтээн байгуулалтыг гүйцэтгэлийн түвшинд төвөгшлийг хялбар болгох, цаашлаад төсөлд учрах олон төрлийн эрсдлүүдийг бууруулдаг. Ерөнхийдөө 90% тооцож, 10% хэрэгжүүлэх зарчмыг баримталдаг гэж хэлж болно. Энэ зарчим Монголын барилгын компаниудад дутагдаж буй нэг том сул тал юм. Барилгын газар шорооны ажлыг төслийн төлөвлөгөө гүйцэт гараагүй, зураг төсөл нь иж бүрнээр боловсруулагдан батлагдаж дуусаагүй байхад эсхүл дэд бүтцийн техникийн нөхцөлүүд гараагүй байхад эхлүүлж байгаа нь төсөл хэрэгжүүлэх шатанд тулгарах олон эрсдлүүдийг нэмэгдүүлэх, цаашлаад төслийн хөрөнгө оруулагч талууд төсөөлж буй үр ашгаа авч чадахгүйд хүрч байгаа юм.  

Барилгын салбарт хэдэн жил ажиллаж байгаа вэ? Энэ хугацаанд ямар ямар төслүүд дээр ажиллав?

Солонгос, Монголын барилга, үл хөдлөхийн салбарт нийлээд 10 орчим жил ажиллаж байна. Энэ хугацаанд гадаад дотоодын нийлсэн 10 гаруй төслүүдийн нэг хэсэг болж, зарим үед хариуцаж ажилласан. Дурдвал, Непал дахь усан цахилгаан станцын төсөл дээр татварын орчны судалгаа хийх, үйл ажиллагааны зардал тооцох, Сөүлд байршилтай хөгшчүүдийг асрах төвийн зураг төслийн менежмент, үйл ажиллагааны зардал ба нэгдсэн төсөв тооцох ажил, төр хувийн хэвшлийн хамтралын хүрээнд хэрэгжсэн Солонгосын цэвэрлэх байгууламжийн төслийн материалын төсөв, үйл ажиллагааны зардал тооцох ажлууд гэх мэт. Харин Монголд бол орон сууцны зориулалттай олон давхар болон өндөр барилгууд, худалдаа үйлчилгээний цогцолбор төвүүд, хаус хорооллын төслүүд дээр инженеринг, менежмент, хөрөнгө оруулалтын түвшинд ажилласан.

Таны мэргэжил барилгын төслийн нэлээд том хүрээг хамардаг юм байна. Олон талын мэдлэг, мэдээлэл шаарддаг байх. Та өөрийгөө хэрхэн хөгжүүлдэг талаараа сонирхуулна уу?

Барилгын бизнесийг ойлгож, зах зээлийн зарчмаар хөгжүүлье гэвэл тухайн төслийг хөгжүүлж буй баг хамт олноос олон төрлийн мэдлэг, ур чадвар, туршлага шаарддаг. Барилгын төсөл нь өөрөө их онцлогтой. Зорилтот хэрэглэгч буюу тухайн барилгад үйл ажиллагаа явуулах сегмент болон барилгын үндсэн концепт, ялгарлыг тодорхойлох, зах зээлд нэвтрэх арга тактикаа боловсруулах, санхүү хөрөнгө оруулалтын тооцоолол хийх, маркетинг ба борлуулалтын бодлого, төлөвлөлт боловсруулах, холбогдох хууль эрхзүйн дүгнэлт гаргах гэх мэт бизнесийн судалгаануудыг цогцоор нь хийхийг шаарддаг. Мөн барилгын бүтээн байгуулалт нь хөрсний шинж чанарыг судлах, барилгын иж бүрэн зураг төслийг боловсруулах, төсөл хэрэгжих байршлын дэд бүтцийн асуудлуудыг шийдвэрлэх, барилгын төвөгшил ба инженерингтэй холбоотой иж бүрэн ажлуудыг нарийвчлан төлөвлөх, шийдэл гаргах гээд олон мэргэжил бүхий оролцогч талуудын огтлолцол, хамтын ажиллагааны үндсэн дээр хэрэгждэг. 

Эдгээр ажлуудын хүрээнд төслийг амжилттайгаар удирдан авч явъя гэвэл олон төрлийн мэргэжил бүхий хүмүүстэй хамтран ажиллах зайлшгүй шаардлага тулгардаг. Миний хувьд тухайлсан ажилбар бүрийг нэг бүрчлэн доороос нь хийж, туршлага мэдлэгээ нэмэгдүүлэн ажиллахыг зорьдог. Холбогдогдох хүрээний ном, судалгааны ажил унших, бодит төслүүд дээр дүн шинжилгээ хийх, илүү туршлагатай хүмүүстэй нэг дор ажиллах, дотоод болон гадаадын мэргэжилтнүүдтэй хамтарсан семинар зохион байгуулах гээд олон арга ашигладаг.  Барилгын бизнес нь өөрөө ахин давтагдахгүй онцлогтой тул төсөл бүр дээрээс шинэ технологи, шинэ аргачлал, шинэ туршлагыг хуримтлуулах нь хувь хүний хөгжилд их түлхэц болдог. 

Мэдсэн, сурснаа бусадтай хуваалцана гэдэг олон хүнд байдаггүй сайн чанар. Та үндсэн ажлынхаа хажуугаар багшилдаг юм байна. Багшлах болсон шалтгаан тань юу байв? 

Миний хувьд барилгын төсөл хөгжүүлэлт ба менежментийн чиглэлээр ажиллаж буй хүн. Өдий хүртэл олж авсан туршлага, мэдлэгээ бусадтай хуваалцах нь эх орондоо оруулж буй хувь нэмэр гэж хардаг. Ирээдүйд төсөл хөгжүүлэх, төсөл удирдах залуу үеийнхэндээ цаг хугацаа хэмнэх, санхүүгийн үр өгөөжийг хурдан хүртэх, өөр бусад хүмүүсийн алдсан алдааг давтахгүйгээр дараа дараагийн хөгжлийн үе шат руу алхаж ороход нь тусалж дэмжихийг хүсдэг. Үндсэн ажлынхаа хажуугаар залуу оюутнуудад зөвлөгөө өгөх, мэргэжлийн хүрээний хичээл, сургалт орох, ном судалгааны ажил дээр хамтран ажиллах гэх мэт өөрийн зүгээс хийх боломжтой бүхнээ цагийн зөв зохион байгуулалт дор хийж байна. 

Өнөөдрийг хүртэл ажиллах хугацаандаа баримтлан ажилласан зарчим тань юу вэ?

Аливаа ажилд чин сэтгэлээсээ хандахыг хамгийн ихээр хичээдэг. Ажлын цар хүрээг том, жижиг гэлтгүй бүхий л ур чадвараа шингээж, нэг шат ахиулан гүйцэтгэх цаашлаад нэг үг, үсгийг утга учиртайгаар бичих гэх мэт бодит үр дүнрүү чиглэсэн байдлаар ажиллахыг эрмэлзэж байна. Хөрсөн дээрээ буусан, хамтран ажиллаж буй бүхий л талуудад үр өгөөжтэй, бодит үнэ цэн бүтээсэн зүйлс дээр ажиллах дуртай. Өнөө үед харилцагч болон хамтрагч талуудад сэтгэл ханамжийг бий болгож ямар ч салбарт өрсөлдөж чадна гэж хардаг тул нэг ч гэсэн хүний цаг зав, санхүүг хий дэмий гарздуулахгүй юмсан гэж хичээдэг. Барилгын салбарт хүнээс хамааралтай ажил гүйцэтгэл маш их. Зураг төсөл гүйцэтгэхээс эхлүүлээд барилгын угсралтын ажил хүртэлх бүгд хүнээс хамааралтай буюу хүн цаг маш их шаарддаг ажлуудтай. Хэрэв буруу менежмент, буруу чиглүүлэг дор энэ олон хүний хөдөлмөрийг дэмий гарздах юм бол салбарт тийм удаан оршин тогтнож чадахгүй болов уу. Хөрөнгө оруулагч, ханган нийлүүлэгч, гүйцэтгэгч талуудын итгэлийг алдах том эрсдэлтэй. 

Хөрөнгө оруулагч байх амаргүй даваа. Хөрөнгө оруулалт, төслийн менежментийн чиглэлээр компани байгуулахад юу хамгийн их нөлөөлсөн бэ? 

Монгол барилгын төслүүд рүү чиглэсэн гадны хөрөнгө оруулалт нэмэгдэхийн хэрээр мэргэжлийн түвшний менежмент, зохион байгуулалттай байхыг зах зээл өөрөө монгол компаниудаас шаардаж байгаа. Гэвч тухайн гадны хөрөнгө оруулагч нартай олон улсын менежментийн арга барилаар ойлголцох чадамжтай дотоодын барилгын компаниуд тийм ч олон биш. Энэ үед тухайн хүмүүстэй ойлголцох, нэгдсэн менежментээр хамтрах, хөрөнгө оруулалт болон магадлан шинжилгээний түвшинд нэг ойлголцол дор ажиллах тал дээр мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх эрэлт бий болсон. Манай “Интеллект Групп”-ийн зүгээс гадаад дотоодын хөрөнгө оруулагч нарыг холбох, хамтын ажиллагааг эхлүүлэх, дотоодын барилгын төслүүдийн хөгжүүлэлтийг гадны компаниудын шаардлагад нийцүүлэн хийж гүйцэтгэх зэрэг олон төрлийн үйл ажиллагааг явуулж байна. 

Танай компани одоо ямар ажил дээр төвлөрөн ажиллаж байна вэ? Мөн цаашдаа та ямар зүйл хийхээр төлөвлөж байгаа вэ? Ямар үр дүнд хүрнэ гэж харж байна вэ?

Манай “Интеллект Групп”-ийн хувьд сүүлийн хэдэн жил хот суурин газрыг дахин хөгжүүлэх, дахин төлөвлөх үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож, гадаад дотоодын төрийн байгууллагууд болон хувийн хэвшлийнхэнтэйгээ хамтран судалгаа хөгжүүлэлтийн ажил хийх, дахин төлөвлөлтийн төсөл хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлэх үүднээс нэгдсэн менежментийн аргачлалуудыг боловсруулан Улаанбаатарт хэрэгжиж буй бодит төслүүд дээр ашигласаар байна. Жишээ нь бид сүүлд Солонгосын Эксим банкны санхүүжилттэй хийгдсэн KSP /Knowledge Sharing Program/-ийн хүрээнд дахин төлөвлөлтийн хууль эрх зүйн орчин, санхүү хөрөнгө оруулалтын нөхцөл, татвар НӨАТ-ын бодлого, газар чөлөөлөлт болон нөхөн төлбөр, тухайлсан дахин төлөвлөлтийн төсөл хөгжүүлэлт ба түүнийг хэрэгжүүлэх менежментийн аргачлал гэх мэт олон асуудлуудын хүрээнд шийдэл гаргаж ажиллав. Мөн энэ оны 11-р сарын 17 өдөр Интеллект Групп болон Монголын Барилгын Инженерүүдийн Холбоо ТББ хамтран жил бүр зохион байгуулагддаг BDCM /Business Development for Construction, Mongolia/ хэмээх барилгын төслийн хөрөнгө оруулагч, төсөл хэрэгжүүлэгч тэдгээрийн удирдлагуудад зориулсан бизнес зэрэглэлийн арга хэмжээг “Дахин төлөвлөлт” сэдвээр зохион байгуулахаар бэлтгэж байна. Энэ арга хэмжээнд оролцож сүүлийн үед хэрэгжиж буй дахин төлөвлөлтийн төслүүдийн талаарх мэдээ мэдээллийг авах, санхүүжилт босгох арга хувилбаруудыг мэдэх, төрийн болон хувийн хэвшлийнхэн хэрхэн хамтрах тухай бодлого төлөвлөлтийн талаар нэгдсэн цогц мэдээллүүдийг авах боломжтой. 

Ярилцлагынхаа төгсгөлд барилгын салбарын хойшдын хөгжил хаашаа гэж харж байгаа талаар таны бодлыг сонсъё. 

Сүүлийн 10 жил Монгол Улсын барилгын салбарын өсөлт дээд хэмжээндээ хүрээд тогтворжиж байна гэж хардаг. Орон сууц, олон нийтийн зориулалттай барилгын төслүүдийн бүтээн байгуулалт Улаанбаатар хотод эд өрнөж, нөгөөтэйгүүр газар хэмээх хязгаарлагдмал нөөц хотын төв болон дунд бүсэд байхгүй болсон. Одоо тэгвэл яах вэ гэсэн асуулт салбарынхан дунд яриа, уулзалт, семинар байдлаар эд өрнөсөөр уулзах цэг нь нэг болжээ. Энэ бол хот суурийн газрыг хэсэгчилэн төлөвлөх буюу ашиглалтын шаардлага хангахгүй нийтийн зориулалттай орон сууцны болон гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажил юм. Улаанбаатар хотын агаар, хөрс, усны бохирдлыг бууруулах хамгийн үр өгөөжтэй аргачлал бол тус бүс нутгуудыг хотын нэгдсэн төлөвлөлтийн дагуу ахин хөгжүүлэх үйл явц юм. Хүн амын эрүүл мэнд, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангуулахад хамгийн чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Шинээр гарч ирж буй мэргэжлийн компаниуд энэ том салбарын бүтээн байгуулалт руу ханцуй шамлан орох цаг нь болсон харагддаг. “Мэргэжлийн компаниуд” хэмээн ахин тодотгоё. 

Мөн тогтвортой барилгын концепт дор төрөөс дэмжих дунд болон урт хугацааны бодлогыг оновчтой болгох, сүүлийн үеийн шинэ технологи, инновацийг барилгын салбарт нэвтрэх боломж бололцоог нээж өгөх, эрчим хүчний хэмнэлтэй ногоон барилгын бүтээн байгуулалтыг дэмжих гэх мэт бодлогын түвшний олон ажлуудыг хурдацтайгаар зохион байгуулж чадваас Монгол Улсын салбарын хөгжилд том хувь нэмэр болох юм. 

Эдгээр болон бусад олон үйл хэрэгт манай “Интеллект Групп”-ийн зүгээс гар бие оролцож, мэргэжлийн хандлагаар олон улсын тогтвортой бодлогын хүрээнд салбарын хөгжилд хувь нэмэр оруулахаар хичээнгүйлэн ажиллаж байна.