ОРОН СУУЦНЫ ХӨНГӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛИЙН САНХҮҮЖИЛТИЙН ЖУРАМ 

Энэ удаагийн нийтлэлээрээ 2020 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс ипотекийн 6 хувийн хүүтэй зээл болон Орон сууцны хөнгөлөлттэй ипотекийн зээл олгосны 1 хувийн шимтгэлийн талаарх мэдээллийг бэлтгэн хүргэж байна. 

2013 оноос иргэдийг орон сууцжуулах Засгийн газрын үйл ажиллагааны хүрээнд орон сууцны ипотекийн зээлийн ерөнхий журмыг Засгийн газраас баталж хэрэгжүүлж эхэлсэн ба үүнээс хойш үүнтэй холбоотой журмыг удаа дараа өөрчилж сайжруулсаар хамгийн сүүлд 2018 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдөр  Засгийн  газрын хуралдаанаар “Орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийн журам”-ыг батлаад байна. 

Энэхүү журмаар агаар, хөрс, орчны бохирдлыг бууруулах зорилтыг хангах хүрээнд иргэдийг хөнгөлөлттэй зээлээр орон сууцжуулахад тавих нөхцөл, шаардлагыг тодорхойлох болон орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийг олгох, зарцуулах, түүнд хяналт тавихтай холбогдсон. 

Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн хүрээнд 2020 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс ипотекийн 6 хувийн хүүтэй зээл олгож эхэлсэн. Ингэснээр зээлдэгчдээс шаардах орлогын хэмжээ болон сарын төлбөрийн хэмжээ 20 хувиар буурч, орлого багатай өрхийн хамрагдах боломжийг нэмэгдүүлэх, зээлийн дарамтыг бууруулах эерэг үр дагавартай байна. 

Монголбанкны ерөнхийлөгчийн 2020 оны 10 дугаар сарын 01-ний А-392 тоот “Журамд өөрчлөлт оруулах тухай” тушаалд

• “1.2.13 “Амины орон сууц” гэж аймаг, нийслэл, сумын төвийн батлагдсан хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу баригдсан, орон сууцны бүх хэсэг нь бие даасан ханаар хүрээлэгдсэн, тусдаа газарт баригдсан орон сууцны зориулалттай сууцыг” 
• “2.1.2 “Орон сууцны ипотекийн зээлийн хүү 2020 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс өмнө олгосон зээлд жилийн 8 хувь, 2020 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хойш олгох зээлд жилийн 6 хувь” гэж өөрчлөлт оруулсан.

2020 оны 10 дугаар сарын 01-нээс хэрэгжүүлж эхэлсэн ипотекийн зээлийн журам: 

• Үндсэн зээлдэгч нь хөнгөлөлттэй хүүтэй орон сууцны ипотекийн зээлийн хөтөлбөр болон түрээслэлд өмчлөх орон сууцны хөтөлбөрт хамрагдаагүй байх. 
• Амины орон сууцны ангилалд нийслэлд байрших амины орон сууцыг нэмж журамд өөрчлөлт оруулсан. 
• Монголбанкны эх үүсвэрээр олгох нийт санхүүжилтийн 25 хувиас доошгүй хувийг орон нутагт орон сууц худалдан авч байгаа иргэдэд олгох. 
• Монголбанкны эх үүсвэрээр олгох нийт санхүүжилтийн 15 хувиас доошгүй хувийг Төрийн албан хаагчид олгох. 
• Монголбанкны эх үүсэвэрээр нэг зээлдэгчид олгох ипотекийн зээлийн хэмжээ 100 сая төгрөгөөс дээшгүй байх.

Ийнхүү зээлийн хүүг бууруулснаар зээлдэгчийн орлогын доод хэмжээ 1,100,000 төгрөгөөс 900,000 төгрөг болж буурч байгаа нь орон сууцны ипотекийн зээлд орлогын хэмжээ нь хүрдэггүй байсан иргэд зээл авахад дөхөм болж байна. Харин 6%-ийн зээлд хамрагдахад хамтран зээлдэгчийн тавигдах шаардлагад өөрчлөлт ороогүй бөгөөд хамтран зээлдэгчгүйгээр зээл авна гэдэг нь ташаа мэдээлэл юм. 

Журамд өөрчлөлт орсончлон 2020 оны 10 дугаар сарын 01-нээс өмнө 8%-ийн зээл авсан иргэд 6%-ийн зээлд хамрагдах боломжгүй ч 8%-ийн зээлээ төлсөн иргэд энэхүү хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдах эрх нь нээлттэй.  

Банк зээл олгосны шимтгэлд зээлийн 1 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгийг суутган авах зөв үү?  

Орон сууцны хөнгөлөлттэй ипотекийн зээлийн үйл ажиллагаанд шимтгэлийг зээлдүүлэгч зээлдэгчээр төлүүлэх бөгөөд энэ нь нийт зээлийн дүнгийн 1 хувиас хэтрэхгүй байх. Банкнууд ипотекийн зээлийн шимтгэлийн 1 хувийг зээлдэгчээс авах үндэслэлтэй эсэхээ зээлийн бүтээгдэхүүний онцлогоос хамаараад шимтгэлийн хувь хэмжээг нарийвчлан шалгаж, ипотекийн зээл олголтын шимтгэлийг гарч буй зардалтай нь уялдуулан үндэслэлтэй тогтоож, харилцагчтай байгуулж буй зээлийн гэрээнд өөрчлөлт оруулах арга хэмжээг авах хэрэгтэй.  

Орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлээр ямар орон  сууц худалдан авах боломжтой вэ? 

• Нийтийн зориулалттай орон сууц
• Амины орон сууц 

Орон сууцанд тавигдах шаардлага: 

Нийтийн зориулалттай орон сууц нь: 

• “Нийтийн зориулалттай орон сууцны байшин” гэж бүхэлдээ буюу ихэнх хэсэг нь 4 ба түүнээс дээш сууцны зориулалттай барилга” болон “сууц" гэж нийтийн зориулалттай орон сууцны байшин дахь нэг гэр бүл аж төрөхөд зориулагдсан нэг буюу хэд хэдэн өрөө бүхий цогцолбор” гэсэн тодорхойлолтод нийцсэн
• Аймаг, нийслэл, хот тосгоны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө, орон сууцны хотхон, хорооллын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу баригдсан;
• Аймаг, нийслэлийн Засаг даргын шийдвэрээр ашиглалтад хүлээн авсан;
• Нийт талбайн хэмжээ 80 м2-аас ихгүй

Амины орон сууц нь: 

• Аймаг, нийслэл, хот тосгоны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө, орон сууцны хотхон, хорооллын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу баригдахаар төлөвлөгдсөн;
• Инженерийн дэд бүтцийн шийдэлтэй байх;
• Эрчим хүчний хэмнэлттэй, Барилга, хот байгуулалтын сайдын баталсан “Нэг айлын сууц”,  “Нэг айлын орон сууцны барилгын төлөвлөлт, угсралт” барилгын норм ба дүрмийн шаардлага хангасан;
• Амины орон сууцны нийт талбайн хэмжээ 120 м2-аас ихгүй;
• Орон сууц хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийн журамд цахим мэдээллийн нэгдсэн сангаас амины орон сууцны нэг маягийн зураг төслийг сонгосон, шаардлагыг хангасан амины орон сууцны зураг төсөлтэй байх.
• Орон сууцны нийт талбайн хэмжээг “Орон сууцны барилгын доторх сууцны талбай тооцох аргачлал” MNS 6058:2009 стандартын дагуу тооцно.

Хөнгөлөлттэй зээл хүсэгчид тавигдах шаардлага: 

• 18 насанд хүрсэн, Монгол Улсын иргэн, эрх зүйн бүрэн чадамжтай байх;
• Банк, санхүүгийн байгууллагад хугацаа хэтэрсэн зээлийн өр, шүүхийн шийдвэрийн дагуу төлөх өр, төлбөрийн үүрэг хүлээгээгүй байх;
• Өөрийн өмчлөлийн нийтийн зориулалттай орон сууцгүй болохыг тодорхойлсон эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэл хариуцсан байгууллагын лавлагааг гаргуулсан байх. Энэ шаардлага дараах этгээдэд хамаарахгүй:
• Ашиглалтын шаардлага хангахгүй нь тогтоогдсон орон сууц өмчлөгч;
• 18 насанд хүрээгүй байхдаа гэр бүлийн гишүүдийн хамтаар орон сууц өмчилж байсан иргэн.
• Төрөөс хэрэгжүүлж байгаа орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлд өмнө нь хамрагдаж байгаагүй байх. Энэ заалт өмнө нь орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлд хамтран зээлдэгчээр оролцож байсан этгээдэд хамаарахгүй;
• Барьцаалбар үйлдсэн байх;
• Эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн талаар гуравдагч этгээдэд шаардах эрх үүсээгүй байх;
• Амины орон сууц барих зориулалтаар орон сууцны хөнгөлөлттэй зээл авах зээл хүсэгч нь дээр зааснаас гадна дараах нэмэлт шаардлагыг хангасан байна. 
• Аймаг, нийслэл, хот тосгоны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө, орон сууцны хотхон, хорооллын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу баригдахаар төлөвлөгдсөн байршилд амины орон сууц барьж байгаа болохыг эрх бүхий байгууллагаар тодорхойлуулсан байх;
• Амины орон сууц барих газрын өмчлөх, эзэмших эрх улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн байх бөгөөд эзэмших эрхийн хугацаа нь зээлийн хугацаанаас багагүй байна.

Хяналт, хариуцлага: 

Сангийн яам, Барилга хот байгуулалтын яам, Монгол банк нь хамтран орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийн зориулалт, ашиглалт, эргэн төлөлтөд хяналт тавина. Арилжааны банк нь олгосон орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийн эх үүсвэрийг зориулалтын дагуу зарцуулаагүй, шаардлага хангасан иргэний зээлийн өргөдлийг хүлээн авахаас үндэслэлгүйгээр татгалзсан, эсхүл өөрийн олгосон зээлээр баригдсан орон сууцыг худалдан авахыг тулгасан тохиолдолд Сангийн яам, Барилга, хот байгуулалтын яамны саналыг үндэслэн Монголбанк арилжааны банканд арга хэмжээ авна. Үүнд: 

Санхүүжилтийн чөлөөт эх үүсвэрийг буцаан татах;

Тухайн арилжааны банканд орсон сууцны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийн эх үүсвэр дахин олгохгүй байх; 

Зээл хүсэгч нь арилжааны банк дээр дурдсан зөрчил гар гасан гомдлыг Монголбанкинд гаргаж шийдвэрлүүлнэ.