Аливаа гэмт хэргийг яллахын тулд эхлээд буруутныг нь олох хэрэгтэй байдаг. Улаанбаатарын агаарын бохирдолд хамгийн ихээр нөлөөлж буй хүчин зүйл нь яах аргагүй гэр хороолол мөн боловч гэр хорооллын утаа хотын агаарын бохирдолд хэр их хувь нэмэр оруулж байна вэ гэдэг асуултад албаны эх сурвалжууд хол зөрүүтэй хариулт өгсөөр байна. “Ес далан зургаа” сэтгүүл Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Г.Мөнхбаярын 2010 оны 1-р сарын 12-ны өдөр УИХ-ын Төсвийн Байнгын Хорооны Хуралдаанд хийсэн мэдэгдэлд дурдагдсан тоо баримтад тулгуурлан дараах мэдээллийг бэлтгэлээ (хотын дарга маань эрхбиш мэдэх байлгүй дээ). [Агаарын бохирдлын эх үүсвэр] Нийслэлийн Засаг даргын мэдээлснээр, хотын хэмжээнд жилд 5.9 сая тонн түүхий нүүрс, 237 195 м3 мод, 100 мянга гаруй автомашины дугуй, хуванцар сав шатаагддаг ажээ. Энэ бүхний үр дүнд жилд хотын агаарт 260.0 мянган тонн хорт бодис цацагддаг буюу хотын нэг оршин суугчид 317.8 кг хорт бодис “ноогддог” байна. Гэр хорооллын дундаж айл жилд 5 тонн түүхий нүүрс, 3.0 м3 мод түлдэг гэж тооцжээ. Ойн газрын мэдээлснээр, 1 тонн нүүрс шатаахад 50 кг үнс гардаг байна. Өөрөөр хэлбэл, нийслэлийн гэр хорооллын айл өрхүүд гэхэд жилдээ 800 мянган тонн түүхий нүүрс шатааж, 38.5 мянган тонн нүүрс “үйлдвэрлэж” байна. Гэрийн нөхцөлд 1 тонн нүүрс түлэхэд 10 хүний жилийн амьсгалах хүчилтөрөгчийг устгадаг гэж бодвол бид хүчилтөрөгчийг ч үгүй мөн сайн устгаж байгаа бололтой. Жилд: 13-15 мянган айл хөдөө орон нутгаас нийслэл рүү нүүж ирдэг ба шилжин ирэгсдийн 80 орчим хувь нь гэр хороололд суурьшдаг. 2009 оны статистик мэдээгээр, Улаанбаатар хотын нийт өрхийн 61.5 хувь гэр хороололд амьдарч байна. 10-20 мянган автомашин шинээр бүртгэгддэг. Авто машины үзлэг тооллогын дүнгээр нийт автомашин, тээврийн хэрэгслийн 46.6 хувийг 4-6 жил, 41.2 хувийг 7-10 жил, 5.9 хувийг 11-ээс дээш жил ашигласан, хуучирсан тээврийн хэрэгслүүд эзэлдэг байна. МӨРӨӨДЛИЙН ГАЛТ ТЭРЭГ Улаанбаатар хотын автомашины өсөлттэй холбоотойгоор хотын агаар дахь азотын давхар ислийн хэмжээ зуны улиралд ч буурахгүй байгаа. Хотын замын ачааллыг бууруулахад метро чухал хувь нэмэртэй гэж нэлээдгүй ярьсан. Улаанбаатар хотод метро байгуулах ажлын хүрээнд Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, БНСУ-ын “Суусонг инженеринг” компанитай хамтран тандалт, судалгаа хийжээ. Метро барихад 6 тэрбум 50 сая ам.доллар шаардлагатай гэсэн тооцоо гарсан тул Улаанбаатар хотод метро барих нь эдийн засгийн үр ашиггүй гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн байна. Орон нутгийн сонгуулиар метро барина хэмээн амлаж байсан нэр дэвшигчид үүнд ямар хариулт өгөх бол? Метро барьдаггүй юм аа гэхэд ядаж нийтийн тээврийн хэрэгслийн чанарыг сайжруулж, хуваарьт оруулах нь чухал биш гэж үү?