ЧАНС ХХК-ийн ерөнхий архитектор Б.Уянга

"Нэгдсэн төсөл хэрэгжүүлэх нэгж" УТҮГ-ын архитектор Д. Халиун

1979 оноос хойш жил бүр Чикагогийн Прицкерийн гэр бүл өөрсдийн Hyatt Foundation -аараа дамжуулан "Архитектурын Нобел", "Мэргэжлийн дээд хүндэтгэл" гэж нэрлэдэг олон улсын шагнал PRITZKER-ыг өнөөг хүртэл өөрийн авьяас чадвар, алсын хараа мэдрэмжээ архитектурын урлагаар дамжуулан бодит болгон хийж гүйцэтгэсэн төслүүдээрээ хүн төрөлхтөнд болон хүрээлэн буй орчинд чухал хувь нэмэр оруулсаар ирсэн архитекторуудыг алдаршуулах зорилгоор  гардуулсаар ирсэн.

Энэ шагналыг 100 мянган доллар болон хүрэл медальтай цуг гардуулдаг бөгөөд шагнал гардуулах ёслол дэлхийд алдартай архитектурын барилга байгууламжид зохион байгуулагддаг.

How to nominate Хэрхэн шалгаруулдаг вэ?

Прицкер архитектурын шагналыг арьс өнгө, шашин шүтлэг, үндэс угсаа, гарал үүсэл, бэлгийн чиг хандлага, хөгжлийн бэрхшээл зэргийг үл харгалзан зөвхөн архитекторт гардуулдаг шагнал юм. Мөн ямар нэг барилга байгууламжид тусгайлан олгодоггүй зөвхөн тухайн архитекторын ерөнхий үзэл санааг нэр дэвшүүлэн шалгаруулдаг билээ.

Тус байгууллагын удирдлагууд өмнөх шагналтнууд, архитекторууд, эрдэмтэн судлаачид, шүүмжлэгчид, улс төрчид, соёлын үйл ажиллагаанд оролцдог мэргэжилтнүүд болон архитектурын чиглэлээр мэргэшсэн, сонирхолтой олон салбарын хүмүүсээс нэр дэвшүүлэх ажлыг идэвхтэй явуулдаг.

Түүнчлэн олон улсын лицензтэй архитектор мэргэжилтэй бүх хүн Прицкерийн архитектурын шагналд нэр дэвшиж шүүгчээр хэлэлцүүлэх хүсэлтээ өгөх боломжтой бөгөөд өөрийн хүсэлтээ өөрийн намтар хийсэн ажлуудын хамт жил бүрийн 11 дүгээр сарын нэгнээс өмнө холбогдох шуудан хаяг руу илгээх шаардлагатай байдаг. Шагналд тодорхойлогдож чадаагүй нэр дэвшигчид дараагийн жилийн шалгаруулалт руу автоматаар шилждэг бөгөөд шалгаруулалтын үр дүнг шүүгчдийн зөвлөл ихэвчлэн тухайн жилийн эхээр хэлэлцэж, ялагчийг дараа оны хавар зарладаг байна.

Ceremony Шагнал гардуулах ёслол

Шагналыг жил бүрийн тавдугаар сард дэлхийд алдартай архитектурын барилга байгууламжид зохион байгуулдаг бөгөөд шагнал гардуулах ёслолыг зохион байгуулах байршлыг сонгох нь барилга байгууламжийн ач холбогдлыг бататгаж, ёслолын өвөрмөц орчин бүрдүүлдгээрээ онцлог юм. Тус үйл ажиллагаа дэлхийн өнцөг булан бүрд дамжин зохион байгуулагдаж, тухайн байршлын архитектурын шийдэл болон өмнөх шагналтнуудад хүндэтгэл үзүүлж дэлхийд таниулдаг. Ёслолын газрыг жил бүр шагналтныг сонгохоос өмнө харилцан хамааралгүй байдлаар сонгож зочид зөвхөн урилгаар оролцож шагнал гардуулагчийн мэндчилгээ, шагналтны илтгэл зэргийг үзэж сонирхдог. 2020 оноос хойш тус ёслолыг олон улсаас шагналд нэр дэвшигчдийг нэмэгдүүлэх зорилгоор видео байдлаар олонд танилцуулж түгээх болсон.

Прицкерийн шагналтан нь Чикагогийн алдарт архитектор цамхаг барилгын эцэг гэгддэг Луис Салливаны загвараар хийгдсэн медалийг 100,000 долларын хамт гардан авдаг. Медалийн нэг талд нь шагналын нэр, эсрэг талд нь Ромын архитектор Витрувиусын архитектурын үндсэн зарчмуудыг дурдсан "firmitas, utilitas, venustas буюу “тогтвор, харьцаа, сэтгэл татам” гэсэн гурван үгийг бичсэн байдаг.

2023 оны The Pritzker Architecture Prize-ийн шагналтан 

Архитектор, хот төлөвлөгч, идэвхтэн, Сэр Дэвид Алан Чипперфилд CH 

Chicago, IL (2023 оны 3 сарын 7) – Архитектор, хот төлөвлөгч, идэвхтэн, Сэр Дэвид Алан Чипперфилд CH-г 2023 оны The Pritzker Architecture Prize-ийн шагналтнаар сонгожээ. Энэ оны Прицкерийн шагнал гардуулах ёслол Грекийн Афин хотноо тавдугаар сард болох юм.

Даруу хэр нь хүчирхэг, энгийн атлаа дэгжин тэрээр өнгөрсөн түүх соёлд хүндэтгэлтэй хандаж, урьд өмнө баригдсан барилга байгууламж, байгаль орчныг хүндэтгэж, шинээр төлөвлөх барилга байгууламж болон хуучны барилгуудыг засварлах, сэргээн босголтын үйл ажиллагаа, хүртээмжийг шинэчлэн, Цаг уур байгаль орчны тулгамдсан асуудлуудыг даван туулж тогтвортой, удаан оршин тогтнох орчин үеийн загвар шийдэл гаргадаг өөрийн гэсэн өнгө аясаараа дэлхийд танигдсан архитектор юм. Түүний 40 жилийн турш бүтээсэн бүтээлүүд нь Ази, Европ, Хойд Америк даяар иргэний, соёл иргэншил, эрдэм шинжилгээний барилга байгууламжаас эхлээд орон сууц, хот байгуулалтын ерөнхий төлөвлөлт хүртэлх зуу гаруй бүтээлийг багтаасан хэв загвар, газарзүйн хувьд өргөн цар хүрээтэй.

Morland Mixité Capitale, зургийг Саймон Менгес

Чипперфилд өөрийн төсөлдөө тухайн орчны онцлог, түүх, соёл, цаг хугацааны явцад өөрчлөгдсөн дурсамж зэргийг тооцоолон харгалзан үзэж төлөвлөдөг. Галерей (Берлин, Герман, 2018) Купферграбен сувгийн дагуу нарийн арал дээр байрладаг бөгөөд Шлоссбрюкийн гүүрээр нэвтрэх боломжтой нь Музейн арал руу нэвтрэх гарц болдог. Хэдийгээр ухаалаг боловч том хэмжээтэй баганууд хийцлэлийн хувьд өргөн шаттай болгосон боловч үүд хэсэгт байгалийн гэрлийг харамгүй нэвтрүүлэх боломжтой болгосон. Энэхүү загвар нь зэргэлдээх барилгууд болон хүрээлэн буй хотын ландшафтыг дотроос болон гаднаас тун тааламжтай байдлаар харах боломжийг бий болгосон.

James simon gallery Berlin,

Шагналыг ивээн тэтгэдэг Hyatt сангийн тэргүүн Том Притцкер "Тэр их зан гаргалгүй, уламжлал ба шинэчлэлийн хоорондын уялдаа холбоог эсэргүүцэх, хадгалах чиг хандлагаас байнга зайлсхийж, хүн төрөлхтөнд түүх болж үлдэх зүйлсийг санаачилж байгаад итгэлтэй байна" гэж тайлбарлав. "Түүний бүтээлүүд нь дэгжин, чадварлаг боловч тэрээр бүх соёл иргэншлийн амьдралын чанарыг дээшлүүлэхийн тулд түүний дизайны ололт амжилтыг нийгэм, хүрээлэн буй орчны сайн сайхан байдлаар хэмждэг." Тэр өөрийн бүтээлүүдээ цэвэр уран сэтгэмжээрээ туурвидаг хэдий ч агуулга нь үргэлж нийгмийн болон хүмүүсийн амьдралын чанарыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн байдаг.

Сэр Дэвид Алан Чипперфилд CH 1953 онд Лондонд төрсөн. Түүний хүүхэд нас гайхамшиг, дурсамжаар баян жижиг барилгуудаар баялаг, түүний архитектурын талаарх анхны хүчтэй сэтгэгдлийг бүрдүүлсэн газар болох Английн баруун өмнөд хэсэгт орших Девон дахь хөдөөгийн фермд өнгөрсөн.

"Сайн архитектур төлөвлөлт гэдэг нь энд тэнд биш тухайн нөхцөлд тааруулан бүрдүүлсэн орчныг хэлнэ. Бүх зүйл утга учиртай байдаг шиг бүх зүйлд нүдэнд харагдахгүй далд утга санаа гэж байдаг. Би үргэлж аливаа зүйлсийн цаад нарийн утга учирт нь татагдсаар ирсэн. Архитектур бол бидний зан үйл, амьдралыг эрчимжүүлж, дэмжиж, тусалдаг зүйл юм. Бүх зүйл онцгой байх биш харин ердийн зүйлийг онцгой болгодог байдал нь миний амьдралаас авсан хамгийн гайхалтай зүйлсийн нэг юм." Сэр Дэвид Алан Чипперфилд

Тэрээр 1976 онд Кингстоны Урлагийн сургууль, 1980 онд Лондон дахь Архитектурын холбооны Архитектурын сургуулийг шүүмжлэгч буюу төсөл бүрийн ач холбогдлыг илүү сайжруулах арга барилд суралцаж төгссөн.

Зургийг Дэвид Чипперфилд

“Дизайн гэдэг зүйл нь зөвхөн өнгө хэлбэр дүрсийн тухай биш. Энэ нь чухал ач холбогдолтой үндэслэл бүхий тодорхой үр дагавартай хэд хэдэн асуултад хариулж шинэ шийдэл санааг боловсруулах тухай юм. Хэрэв та үүнийг шийдэх шийдэл олоод тэр шийдлээрээ тухайн асуудлыг шийдэж сайн үр дүнд хүрсэн л бол ямар үе шатуудыг туулах нь тийм ч чухал биш юм."

Тэрээр 1985 онд Лондонд David Chipperfield Architects-ийг үүсгэн байгуулахаасаа өмнө  Берлин (1998), Шанхай (205) дахь оффис), Милан (2006), Сантьяго де Компостела (2022) гэх зэрэг олон улсад үйл ажиллагаагаа тэлсэн томоохон архитектурын фирмүүдэд 1999 оны Прицкерийн шагналт Дуглас Стивен, Норман Фостер, 2007 оны Притцкерийн шагналт Ричард Рожерс нарын удирдлага дор ажиллаж байсан.

Тэр карьерынхаа эхэн үедээ Слоун гудамжинд байрлах Исси Миякегийн жижиг дэлгүүрийн интерьер дизайн төлөвлөлтийг хийснээр түүний цаашдын японд болон олон улсад хэрэгжүүлсэн төслүүдийг эхлүүлэх алхам болсон байдаг.

The River and Rowing Museum

The River and Rowing Museum (Голын болон сэлүүрт завины музей) (Henley-on-Thames, Нэгдсэн Вант Улс, 1989–1997) эх орондоо хийсэн анхны ажлуудын нэг гэж тэмдэглэгддэг. Тэрээр гадаад улсуудад ажлаа үргэлжлүүлж, Нойес музей (Берлин, Герман, 1993–2009) болон шинээр баригдсан Жеймс-Симон-Галерийг (Берлин, Герман, 1999–2018) сэргээн засварлаж, шинэчлэн бүтээх ажилд амжилттай оролцсон. Тэрээр олон улсад ажилласан жилүүдээ өөрийн соёлын талаарх үзэл баримтлалыг өөртөө суулгасан жилүүд гэж үздэг.

Нойес музей, Дэвид Чипперфилд Архитекторуудад зориулсан Уте Зшарнтын зөвшөөрлөөр авсан зураг

Кампус Йоахимстрассе, Саймон Менгесийн зургийг авав

Олон төсөл дээр ажиллаж түүний архитектурын шийдлүүд чанаржихын хэрээр байгаль орчинд ээлтэй байх, хүрээлэн буй орчиндоо эерэг нөлөө үзүүлж харилцан уялдаатай байх зэрэг түүний гол үзэл баримтлалтай нь дэлхий нийтийн чиг хандлага нийцэхгүй эсрэгцэх болсон байна.

“Архитекторууд нийгмээс гадуур ажиллаж чадахгүй. Нийгмийн асуудлууд үргэлж бидэнтэй хам байсаар байх болно. Магадгүй бид өдөөн хатгасан гомдоллосон дүр эсгэгч байж чадна гэхдээ бидэнд төлөвлөлтийн хүрээ, амбиц, баримтлах үзэл баримтлал, чиглэл зайлшгүй хэрэгтэй. Үндсэндээ байгаль орчин уур амьсгалын өөрчлөлт нь биднийг нийгмийн нэн тэргүүний чиглэлийг эргэн харах, ашиг нь бидний шийдвэр гаргахад түлхэц болох цорын ганц зүйл биш гэдэгт найдах ёстой" Сэр Дэвид Алан Чипперфилд

Сүүлийн жилүүдэд тэрээр амьдралын чанар өндөр боловч хамгийн ядуу хачирхалтайгаар хөгжиж буй бүс нутгийн нэг болох Испанийн Галисиад ихэнх хугацааг өнгөрөөх болжээ. Чипперфилд нь 2017 онд Fundación RIA-г үүсгэн байгуулж, Ría de Arousa эрэг дагуух байгалийн өвөрмөц тогтоц бүхий орчинтой орон нутагт чиглэсэн хамгаалалтыг судлах  судалгааг ивээн тэтгэж, үзэл санааг сурталчилж, хөгжүүлэх үйлсэд хувь нэмрээ оруулсаар байна.

Procuratie Vecchie, гэрэл зургийг Алессандра Чемоллог

Чипперфилд нь RIBA хааны алтан медаль (Их Британи, 2011), Европын холбооны орчин үеийн архитектурын шагнал-Миес ван дер Рохе шагнал (Испани, 2011), Генрих Тессеновын медаль (Герман, 1999) зэрэг шагналуудыг хүртсэн. 2008 онд Хатан хааны урлагийн академид сонгогдсон, 2009 онд ХБНГУ-ын гавьяаны одон, 2013 онд Японы урлагийн нийгэмлэгийн Архитектурын дээд шагнал, Хатан хааны урлагийн академын гишүүн, Британ болон Америкийн Архитекторуудын хүрээлэн, Бунд Дойчер Архитектурын хүндэт гишүүн юм.

Мөн 2004 онд Британийн эзэнт гүрний ордны командлагчаар томилогдож, 2010 онд баатар болж, 2021 онд Хүндэт нөхдийн ордонд уригдаж байжээ.

Хотуудын сэргээн засварлалт

Чипперфилд шагнал гардуулах ёслолын үеэр "Энэ ер бусын хүндэтгэлийг хүлээн авч, энэ мэргэжлээр ажилласанд минь маш их урам зориг өгсөн өмнөх шагнал хүртсэн эрхмүүдтэй эн зэрэгцэж байгаадаа маш их баяртай байна. Би энэхүү шагналыг авснаар надад зөвхөн архитектурын мөн чанар, утга агуулгад нь төдийгүй цаг уурын өөрчлөлт, нийгмийн тэгш бус байдлын оршин тогтнох сорилтуудыг шийдвэрлэхэд архитекторын хувьд оруулах хувь нэмрийг үргэлжлүүлэн чиглүүлэхэд урам зориг өгч байна. Бид архитекторуудын хувьд илүү үзэсгэлэнтэй төдийгүй илүү шударга, тогтвортой ертөнцийг бий болгоход нэр хүндтэй, идэвхтэй үүрэг гүйцэтгэж чадна гэдгийг бид мэднэ. Бид энэ сорилтыг даван туулж, ирээдүй хойч үедээ алсын хараа, зоригтойгоор энэхүү үүрэг хариуцлагыг хүлээн авахад нь туслах ёстой." гэж хэлэв.

Үргэлжлэл бий...