“Залуу инженер” ярилцлагын буландаа “NCD Precon” ХХК Барилгын хийц эдлэлийн үйлдвэрийн Ерөнхий менежер Б.Наранчангыг урилаа. Тэрээр Бизнесийн Удирдлагын Магистр, Иргэний ба Үйлдвэрийн барилгын инженер, Энэтхэг Улсын Үндэсний Технологийн Их Сургуулийг төгссөн. Хувь хүний онцлогийн хувьд түргэн суралцдаг, өөрийгөө сорих, хэцүү даалгаврыг авч, амжилттайгаар ард нь гарах дуртай. Салбартаа 12 жил ажиллаж байгаа бөгөөд шинэ технологи, шинэ ур чадвар, шинэ багийг бий болгож улс орны хөгжилд өөрийн хувь нэмрээ оруулахыг хүсдэг. 

Блиц  

Овог, нэр:  Баттулга Наранчанга

Албан тушаал: NCD Precon ХХК Барилгын хийц эдлэлийн үйлдвэр - Ерөнхий менежер

Баримталдаг зарчим: Тууштай байх, хариуцлагатай байх

Ширээний ном: Инженерингийн мэргэжлийн номнууд

Ашигладаг аппликейшн: Office 365 apps Outlook, Onedrive, Teams, Lists гэх мэт

Таны ажлын гараанаас ярилцлагаа эхлүүлье? 

2011 онд Сургуулиа дөнгөж төгсөж ирсэн шинэ инженер учраас журмын дагуу ажлын сонгон шалгаруулалтад орж тэнцээд “Номин Констракшн” ХХК -д Төлөвлөлтийн инженерээр анх ажилд орж байлаа. Үүнээс хойш Төлөвлөлтийн албаны дарга, Төлөвлөлт, Хангамжийн албаны дарга, Төсөл Хариуцсан захиралаар тус тус ажиллаж байсан бөгөөд  одоо “NCD Precon” ХХК-д Барилгын хийц эдлэлийн үйлдвэрийн Ерөнхий менежерийн албан тушаалыг хашиж барилгын салбартаа үнэнчээр ажиллаж байна. 

Энэ хугацаанд чадварлаг удирдлагуудын туршлагаас суралцаж, өгсөн үүрэг даалгаврыг туршлагагүй байсан ч шантралгүй хийж, баг хамт олныхоо дэмжлэг туслалцаагаар л явж байна. Нэг жижиг ажлыг амжилттай дуусгаад дараа дараагийн арай том ажлуудыг хариуцаж ажилласаар ирлээ. Мэдээж гэр бүлийн суурь хүмүүжил, сургуульд сурсан мэдлэг маань талаас илүү хувьд нь нөлөөлж байгаа.  

Өнөөдрийг хүртэл ажиллах хугацаандаа баримтлан ажилласан зарчим тань юу вэ? 

Шударга, бүтээмжтэй, харилцан ашигтай, өөртөө бахархах хийсэн ажилтай, улс орон болон хамтрагч нарт ашиг тустай байвал хамгийн зөв. Мөн өнөөдрийн их ашгаас илүү урт хугацааны үнэ цэнийг илүүд үздэг. Хүн бүр өөрийн чадах зүйлээ сайн хийвэл ямар ч хүн өндөр бүтээмж, үр дүн гаргана гэж боддог. Нэг туршлагатай инженер хамгийн багадаа 1-2 залуу инженерийг маш сайн бэлдэхэд тэр инженерүүд ямар олон төсөл, нийгэмд болоод улс оронд хэрэгтэй зүйл хийх бол гэж төсөөлөхөд толгойнд багтахгүй сайхан байдаг. 

Ажлын ур чадвараа нэмэгдүүлэх, сайжруулах тал дээр хэрхэн өөртэйгөө ажилладаг бол? 

Сурсан мэдлэгээ ур чадвар болгохын тулд ажлыг голохгүй хийх хэрэгтэй. Ямар ч ажил хийж байсан хүн өөрийн мэдэхгүй маш их зүйлийг тэндээс сурч байдаг. Тухайн үедээ мэдэж ойлгоогүй ч дараа хэрэг болсон үед ойлгодог. Үүнтэй адилаар туршлагатай багт, туршлагатай хүний удирдлагад ажиллах гэж байгаа бол цалин бага ч хамаагүй ажиллах нь илүү гэж би боддог. Ялангуяа барилгын салбарт ажиллаж байгаа инженерүүд бүгд туршлагтай инженерүүдийн удирдлагад ажиллаж байгаа учраас тэдгээр хүмүүсийн туршлага, сайн арга барилыг сурч авах боломжтой байдаг. 

Ер нь инженер хүн дээд сургуульд сурч байхдаа л өндөр ачаалалд олон ажлыг зэрэгцүүлэн зохион байгуулах чадварт суралцан, дадлагажиж төгсдөг. Дараа нь ажил дээр гараад ажил хийхээс гадна мэдлэг, туршлагаа тогтмол сэргээж, шинэ технологийг судлан ашиглаж байхгүй л бол маш хурдан хоцрох аюултай. Дээр нь их сургуульд сурсан багш нарын заасан мэргэжлийн хичээлүүдийг огт мартаж болохгүй.

Таны ажлын нэг өдөр хэр ачаалалтай өнгөрдөг байдаг вэ?  

Өглөө үйлдвэр дээрээ очин өглөөний уулзалтаа хийгээд, инженер техникийн ажилтнуудтайгаа /ИТА/ шинэ бүтээгдэхүүний судалгаа, одоо явагдаж буй ажлуудын явц, үйлдвэрлэл, бараа материалуудын нийлүүлэлтийн талаар мэдээлэл солилцож, үйлдвэрээр орж явж буй ажлуудыг харна. Хамтран ажиллагч, болон худалдан авагч нартай уулзалт хийх гэх зэрэг байгууллагад байдаг ажлуудыг хийгээд нэг мэдэхэд л өдөр маш хурдан өнгөрсөн байдаг. Ажлын дундуур амарч байхдаа бас шинэ технологи, материалын талаар уншиж судалдаг.

Танай хамт олон одоо ямар ажил дээр төвлөрөн ажиллаж байна? 

Бид Угсармал барилгын үйлдвэрлэл хийхээр олон улсын туршлагыг судалж Монголдоо хэрхэн өртөг багатайгаар хурдан үйлдвэрлэж угсрах талаар төслийн багаараа ажиллаж байна. Мөн хөнгөн ган рамтай угсармал барилгын технологийг амины орон сууц, угсардаг фасад, аялал жуулчлал уул уурхайн кемп хийхэд ашиглах, үүнээс гадна зөөврийн ариун цэврийн өрөөг үйлдвэрт чанартай, хурдан шуурхай үйлдвэрлэж цаг хугацаа болон өртөг зардал хэмнэж, хог хаягдал, дулааны алдагдалгүй технологийг хөгжүүлж сайжруулан тогтвортой хөгжлийг бий болгохоор ажиллаж байна. Үүнээс гадна Угсармал төмөр бетон  карказан болон ханан хийцлэлтэй барилгыг зураг төслийн дагуу орчин үеийн технологиор үйлдвэрлэхээр ажиллаж байна.

Ажлын гүйцэтгэлээ төгс байлгахын тулд хэрхэн ажилладаг вэ? 

Миний бодлоор төгс ажил гэж байдаггүй байх. Ялангуяа төсөл хийж байгаа бол дандаа шинэ сорилт бэрхшээлтэй тулдаг. Гэхдээ хийж буй ажлаа төгс төгөлдөр болгохын тулд төлөвлөгөө гаргаж ажиллах нь зөв. Төлөвлөгөөндөө бас баригдаж хязгаарлагдахгүйгээр төлөвлөгөөг илүү сайжруулж, цаг үе нөхцөл байдал, байгаа нөөцтэйгөө уялдуулж үр дүн бүтээмжээ өндөр байлгахаар ажиллах нь зөв гэж боддог. Төлөвлөгөө хийхдээ өмнө нь хийгдэж байсан ижил төстэй төслүүдийн алдаа оноог судалж, эрсдлийг удирдаж чадвал илүү сайн үр дүнд хүргэнэ.

Салбартаа хийсэн онцлох ажлуудаасаа дурдаач? 

Орон сууцны барилгын салбарт сүүлийн 12 ажил ажиллахдаа барилгын төслийн үе шат бүрд орж ажиллах гайхалтай боломж надад олдсон. Зураг төсөл зохиох, төлөвлөх, төсөв өртөг боловсруулах, төслийн худалдан авалт, чанарын хяналт, төслийн багийг бүрдүүлж, хөгжүүлэх, төслийг хүлээлгэн өгөх гэх мэт бүхий л үе шатанд үр ашгийг өндөр байлгахад суралцсан. Мөн инженерийн мэдлэгтээ тулгуурлан орчин үеийн ногоон барилгын технологийг орон сууцны барилгын салбарт нэвтрүүлж ажлын хөлс, бараа материалын хорогдол, цаг хугацаа, эрчим хүчийг хэмнэж ажиллалаа. Үүнээс дурдвал хөнгөн цагаан хэв хашмалыг барилгад ашиглах, багийг сургаж бэлдэх, ногоон байгууламжийг төлөвлөх, ус  дулааныг хэмнэх технологийг нэвтрүүлэх, усны хэмнэлттэй тоноглол ашиглах, олон төрлийн нэмэлттэй бетон зуурмаг төсөлд ашиглах гэх зэрэг бусад ажлууд байгаа.  

Төсөл удирдан ажиллахдаа тухайн төслүүдээс юуг суралцдаг вэ? 

Төсөл бол багийн хамтын ажиллагаа. Мөн төслийг олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн  PMBOK Guide дагуу удирдаж явуулах нь төсөл амжилттай хэрэгжих гол хүчин зүйл болдог. Төслийн багийг бэлтгэхдээ тухайн төсөлд шаардлагатай мэргэжилтэнг сонгон шалгаруулж аваад PMBOK Guide дагуу суурь ойлголтыг өгч сургалтад хамруулах хэрэгтэй. Ингэснээр төслийн багийн гишүүд нэг ойлголттой болж төсөл хэрэгжүүлэх баг бэлэн болдог. Мөн төслийн удирдагчаар PMP зэрэгтэй хүмүүсийг сонгож авбал илүү сайн. Энэ нь төслийг олон улсын стандартын дагуу хэрэгжүүлэх боломжийг олгоно. Төсөл амжилтгүй болох эрсдлийг бууруулж өгдөг.

Төслийн менежмент хийхдээ юун дээр анхаарах, хэрхэн зөв  хийх вэ? 

Барилга угсралтын аливаа ажлыг амжилттай дуусгах нь төслийн үр дүнтэй менежментээр хэрэгждэг. Чанартай төслийг төсөвтөө багтаан, үйлчлүүлэгчдээ цаг тухайд нь хүлээлгэн өгөх нь тийм ч амар ажил биш л дээ. Энэ нь алсыг харсан нарийн төлөвлөлт, алхам алхмаар ахиц дэвшил гаргаж, бүх гол оролцогч тал болон багийн гишүүдийн хоорондын харилцаа холбоо, нягт хамтын ажиллагааг шаарддаг. Барилгын төслийг үр дүнтэй явуулахад шаардагддаг үндсэн хүчин зүйлүүд бий. 

Төлөвлөлт. Барилгын төслийг төлөвлөхдөө ямар тоног төхөөрөмж, хэр их ажиллах хүчин чадал шаардагдахыг тодорхойлж, туслан гүйцэтгэгч нараа түүндээ тохируулан зохицуулж, барилгын материалуудыг жагсааж, татан авч нөөцлөх хуваарьтай байх ёстой. Төлөвлөлтийн үе шатанд бий болгох шаардлагатай бусад зүйлд хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын төлөвлөгөө боловсруулах, эрсдэлийн үнэлгээ хийх, хариу арга хэмжээний төлөвлөгөө гаргах зэрэг орно.  

Барилгын явцын хяналт. Барилгын төсөл нэг томоос илүүтэй олон жижиг асуудлаас үүдэн гацах тохиолдол цөөнгүй байдаг. Өдөр тутмын ахиц дэвшлийн тайланг сайтар гаргаж, төсөв, хуваарийг хянаж, эрсдэлийг алсаас удирдах гэх мэт нарийн зүйлийг анхаарч үзэхийг шаарддаг. Асуудал эсвэл удахгүй болох саатлыг тодорхойлох нь эхний алхам. Удаах алхамд нь бага зэрэг “мөрдөгчийн чадвар” шаарддаг. Хэрэв барилгын ажил хуваариасаа хоцорч байвал үндсэн шалтгааныг олж мэдэх хэрэгтэй. Мөн бүтээмж буурч байвал энэ нь тухайн үүрэг даалгаварт хангалттай ажиллах хүчний хуваарилалт шаардлагатай байгааг илтгэдэг. Эсвэл барилгын талбайд хангалттай тоног төхөөрөмж байхгүй, материалыг татан авахад гарч буй саатал байж ч болно. Ямартай ч асуудлын суурь шалтгааныг тэр дор нь тодорхойлж, эртхэн шийдвэрлэх нь дараа дараагийн үүсэж болох асуудлаас сэргийлж чадна. 

Харилцаа холбоо, тодорхойгүй байдал. Сайн харилцаа холбоо нь багийн ажил, төслийн хамтын ажиллагааг сайжруулахад тусалдаг. Ажилтнууд болон туслан гүйцэтгэгчдийн таагүй харилцаа нь үл ойлголцол, ажлын саатал, асуудалд хүргэж болзошгүй. Тиймээс тодорхой үүрэг даалгавар, мэдээлэл солилцох харилцааны аргуудыг төслийн эхэн үед тогтоож, бүх оролцогч талууд тохиролцсон байх ёстой. 

Хамтын ажиллагаа. Төслийн сайн хамтын ажиллагаа нь хүн бүр даалгавраа хуваарийн дагуу дуусгахаас ч илүү чухал. Энэ нь төслийг амжилттай дуусгахын тулд хамтран ажиллах итгэлцэл, хүндэтгэлд суурилсан бүх оролцогч талуудтай харилцаа холбоог бий болгох явдал юм. Бүтээмжийг дээшлүүлэхийн тулд хамтран ажиллаж, илүү их хүчин чармайлт гаргах чадвартай байх нь чухал бөгөөд үүнийг сайн харилцааны төлөвлөгөөтэй байснаар хийж болно.

Боловсон хүчин. Барилгын салбарын боловсон хүчний зарим хэсэг нь тус салбараас гараагаа эхэлж, туршлага хуримтлуулаад өөр салбар руу тэр дундаа уул уурхай руу шилжих үзэгдэл түгээмэл байдаг. Энэ нь тухайн салбарын цалин хөлсний тогтсон жишиг арай өндөр байдагтай холбоотой. Үүнээс улбаалан барилгын салбар хүний нөөц, мэргэжилтэн, боловсон хүчний дутагдалд орох, дараагийн ажилтныг олох хүртэл төсөл удаашрах сөрөг талтай.

Чадварлаг боловсон хүчнээ тогтоон барих. Төслийн гол “тоглогч” болох ажлаа маш сайн мэддэг, чадварлаг инженер, ажилтан төслийн дундаас гарах нь багагүй сөрөг нөлөөтэй байдаг. Ажлыг нь хүлээн авч буй дараагийн шинэ хүн төслийг анх төлөвлөсөн шиг 100 хувь мэдэж хийх боломжгүй байдаг нь төсөл удаашрах, ямар нэгэн алдаа гарах үндэс болох нь бий. Тиймээс чадварлаг боловсон хүчин, инженер, ажилтнууддаа урамшуулал олгож, төслийг эхэлсэн цагаас нь дуустал ажиллуулах нарийн бодлого зайлшгүй байх нь чухал. 

Барилгын материалын хомстол. Бараа материалыг 2-3 сарын өмнө захиалж, хадгалж нөөцлөх шаардлага үүссэн. Мөн материалын үнэ өдөр өдрөөр өсдөг болсон. Дэлхийн зах дээл дээр түүхий эд материалын эрэлт, валютын ханш тогтмол өсч байгаатай холбоотой.

Туслан гүйцэтгэгч компаниудад төслийн талаар нэгдсэн ойлголт өгөх. Хэрэв туслан гүйцэтгэгч компаниудын инженер, ажилтнууд төслийн менежментийн талаар мэдлэггүй байх нь төслийн баг болон тэдний хооронд ойлголтын зөрүү гарч барилгын үйл явцад сөргөөр нөлөөлөх нь бий. Тиймээс туслан гүйцэтгэгч компаниудын инженерүүдэд тусгайлан зориулж төслийн менежментийн сургалт зохион байгуулах шаардлагатай. 

Төслийг эхлэхээс дуусах хүртэл баримт бичиг. Барилгын төсөл хэрэгжүүлж эхлэхэд тусгай зөвшөөрөл авах, зураг төсөл, судалгаа хийдэг ба хяналтын шалгалтыг тогтмол хийж, үе шаттай актууд бүрдүүлэх шаардлагатай байдаг. Гэтэл энэ байдал зарим тохиолдолд бүрэн хэрэгжихгүй, баримт бичиг дутуу бүрдүүлэх үзэгдэл байдаг ба ингэснээр дараа нь асуудал үүсэх шалтгаан болох нь бий. 

Гаднын төслүүдэд ажиллахад тухайн төслүүдийн онцлогийн талаар дурдвал? 

2010 онд Аллахабад хотод 2200 айлын буюу хямд өртөгтэй орон сууцны хорооллын цэвэр бохир усны систем, бохир усыг цэвэршүүлэх байгууламжийн зураг төслийн ажил дээр ажиллаж байсан. Энэ төсөл дээр туршлагатай компаниудаас бүрдсэн баг хамтарч тухайн суурин газар нутгийн онцлогт тохируулсан судалгаанд үндэслэн инженерийн шийдэл гарган, тус шийдлийнхээ дагуу зураг төслөө боловсруулж тухайн улсын стандарт, норм дүрмийг баримтлан, шалгуулж батлагдсаны дараа төслийн ажлаа эхлүүлсэн. Ажлын явцын дундуур байнгын хяналт хийж, гарсан алдааг засч сайжруулан төслөө амжилттай дуусгасан. Энэ төслийн хүрээнд төсөл хийхдээ судалгааг маш сайн хийдэг юм байна гэдгийг харсан. Тухайн бүс нутагт  ирээдүйн 30 жилд хүн амын өсөлтийн хэмжээ, бүс нутгийн онцлог ямар байх зэргийг судалж төслийн ашиглалтын хугацааг багадаа 30 жил байх ёстой гэж үзэн, тус хугацаандаа тааруулан хүчин чадлыг нь тооцож хийсэн нь хамгийн том давуу харагдсан.    

Барилгын материалын компаниуд ханган нийлүүлэгчид томоохон компаниудад бараа материалаа нийлүүлэхийн тулд хэрхэн, яаж хамтрах вэ? 

Манайд үйл ажиллагаа явуулж буй томоохон компаниуд худалдан авалтын журмынхаа дагуу төсөлд шаардлагатай материалуудыг нээлттэй сонгон шалгаруулж авдаг. Материалууд нь олон улсын шаардлага хангасан байх, хүний эрүүл мэнд, байгальд сөрөг нөлөөгүй түүхий эдээр хийгдсэн байх, тухайн материалыг нийлүүлж буй ханган нийлүүлэгч компани нь албан ёсны эрхтэй байх гэсэн зүйлүүдийг шаарддаг. Ингээд энэ шаардлагыг хангасан ханган нийлүүлэгчид нээлттэй сонгон шалгаруулалтад орсноор бид тэндээс шаардлага хангасан компанийн сонгодог. Манай компани ч мөн адил ийм зарчмаар явагддаг. Тиймээс ханган нийлүүлэгчид маань дээрх зарчмуудыг хангаж чадаж байвал хамрахад асуудал гарахгүй. 

Ногоон барилгын технологийг орон сууцны барилгын салбарт амжилттай нэвтрүүлсэн талаараа хуваалцаач? 

Ногоон барилгын тухай ойлголт бол маш өргөн хүрээний ойлголт, стандарт нь дэлхийн улсуудад өөр өөр байдаг. Гэхдээ нэг өдөр гэнэт сайн стандарт гараад ирээгүй. Улс бүр өөрийн чадах асуудлаа шийдэх замаар эхэлсэн байдаг. Ингээд алхам алхмаар сайжруулж яваад өнөөдрийн стандартыг тогтоож чадлаа. Бид ч бас энэ туршлагаар эхлээд дулааны алдагдлыг бууруулах 20%, усны хэмнэлтийг багадаа 30%, сэргээгдэх эрчим хүчээр цахилгааны хэрэглээний 30% шийдэх, байгаль болон хүний биед хоргүй технологи ашиглах, хогны асуудлыг шийдэх, гадна орчны аюулыг бууруулах, ногоон байгууламж зам талбайг хамгийн багадаа 50%-д төлөвлөх гэх мэтээр орон сууцны салбартаа түрүүлж ногоон барилгын үзүүлэлтүүдээс нэг нэгээр нь хийж нэвтрүүлсэн байдаг.

Манай улсад газар хөдлөлтийн давтамж улам нэмэгдэж байгаа нь чанаргүй барилгатай шууд холбогдож байна. Барилгын чанар дээр танд хэлэх зүйл бий юу? 

Турк болон Сири улсад болсон газар хөдлөлтийн үер олон мянган хүний алтан амь үрэгдэж, олон хүн орон гэргүй болсон. Инженер хүн хамгийн өндөр ёс зүйтэй байж чанар стандартыг нэгдүгээрт хангах ёстой. Яагаад гэвэл барилга байгууламж 50-60 жилийн дотор болох газар хөдлөл, байгалийн гамшгийг даван гарах чанартай байх ёстой. Иймээс олон хүний амь нас, эд хөрөнгийг хариуцаж ажиллаж чадах ёс зүйтэй, туршлагатай чадварлаг инженерүүдийг багаас нь буюу оюутан байхаас зөв системтэй бэлдэх шаардлагатай. Ингэж бэлтгэгдэсэн инженерүүд дараа нь чанартай, БНбД хангасан орчин үеийн, шинэлэг, байгаль орчин хүнд сөрөг нөлөөгүй барилга байгууламжийг барина.

Барилгын инженерүүдийн чадамжийн тухайд сайжруулах зүйл юу вэ? 

Монгол улс бол цөөн хүн амтай учраас ажиллах хүчний хомсдолтой байдаг. Олон хүний ажлыг нэг зэрэг хийж чадах бүтээмжтэй чадварлаг багийг бүрдүүлж, бэлтгэж сургаж авах хэрэгтэй. Үүний дараа энэ багаа алдахгүй байхын тулд хүний нөөц, цалин хөлсний бодлогоо сайжруулж илүү уян хатан олон улсын хэмжээнд өрсөлдөхүйц болгох хэрэгтэй.  

Барилгын салбарт шинээр төгсөж байгаа инженер болон чадварлаг мэргэжлийн ажилтнуудын тоо маш бага байна. Дараа нь хэлний асуудал. Хүн ам ихтэй Англи хэлтэй орнуудаас мэргэжлийн багш нарыг урин авчирч инженерүүдийг англи хэл дээр бэлдэх хэрэгтэй. Ингэснээр салбар маш хурдан өсөж хөгжинө. Англи хэл дээр шинжлэх ухааны суурь хичээлээ судалж төгссөн инженерүүд дараа нь ямар ч төсөл дээр бие даан суралцаж ажиллах боломжтой. Шинэ мэдэхгүй зүйл гарч ирхэд өөрсдөө судлаад сурчихна. Гадны улсаас зөвлөх мэргэжилтэнгүүд ирхэд хамтарч ажиллаад туршлагаас нь нутагшуулж авна.

Мөн шинэ төгссөн инженерүүд барилгын материалын талаарх  мэдлэг дутмаг байна. Тухайлбал, төсөлдөө ямар материал ашиглах, түүнийг ямар технологиор зөв хийж угсрах, тэр нь эргээд барилгын чанарт яаж нөлөөлж байгаа талаар инженерүүд маань дутуу ойлголттой яваад байна. Тиймээс их сургуульд барилгын материалын талаар мэдлэгийг илүү их өгч байх хэрэгтэй гэж боддог. Тухайн материалын орц найрлага, үйлдвэрлэл гээд бүхий л зүйлийг нарийн судлаагүйгээс шалтгаалан ажлын талбарт гараад материалын судалгаа хийхээр мэдэхгүй байх жишээний. Тухайлбал, хэдэн төрлийн ханын, цонхны материал байдаг, түүнийг хаана үйлдвэрлэдэг, дээврийн материал, сантехникийн материалууд, халуун, хүйтэн ус, бохир ус, ариун цэврийн өрөөний тоноглолууд, ногоон технологи нь аль нь вэ, сүүлийн үеийн тоноглолууд ямар болж байна гээд энэ бүх зүйл дээр мэдлэг мэдээлэл маш дутуу байдаг. Үүнээс гадна  тухайн инженер “би барилгын инженер учраас сангийн материалын талаар мэдлэгтэй байх шаардлагагүй” гэх хандлага гаргах нь цөөнгүй. Гэтэл төсөл дээр ажиллахад бусад мэргэжлийн инженерүүдтэй ижил түвшинд мэдлэгтэй байхын тулд энэ сан цахилгаан, холбоо дохиололын ажлыг ойлгодог материалуудыг нь тодорхой хэмжээнд мэддэг байх шаардлагатай. 

Дээрээс нь шинэ төгсөж буй инженерүүд төслийн менежментийн талаар бас ойлголтгүй байдаг. Дан ганц барилгын инженер гэлтгүй бусад их дээд сургууль төгсөж байгаа оюутнууд ажил дээр гараад бүгд төсөлтэй холбоотой ажилд ямар нэгэн байдлаар холбогдож байдаг тул ямар мэргэжилтэй байхаас хамаарахгүйгээр төслийн менежментийн талаар суурь ойлголт мэдлэгтэй байх хэрэгтэй. Төслийн менежментийн талаар мэдлэггүй байвал ажил дээр гараад энэ чиглэлээр дахин суралцах шаардлага тулгардгаас гадна, ирээдүйн карьер, өндөр цалин авах, төсөлд удирдлагаар томилогдох гэх мэт илүү олон боломжуудыг алдаж байдаг. 

Ярилцлагынхаа төгсгөлд барилгын компаниудын дунд өрсөлдөөн ямар байгаа талаар таны бодлыг сонсъё?  

Барилгын компаниуд олон салбарт биш нэг салбартаа илүү төвлөрч төгөлдөрших нь зүйтэй. Жишээ нь орон сууцны төсөл хийдэг бол тус төслөө илүү сайн хийх, сургууль, цэцэрлэг барьдаг бол олон улсын зэрэглэлд хүрч, гадна зам талбайн тохижилт хийдэг бол тэр салбартаа ажиллах нь зөв. Нэг зах зээл дээр ажиллаж өрсөлдөөн үүсгэснээс илүү одоо манайд хэрэгцээтэй байгаа шинэ барилгын салбар луу орох нь бусад барилгын бусад чиглэлд дэмжлэг болно. Мөн ирээдүйд угсармал хийцлэлтэй модулан барилга байгууламж, тэдгээрийг дагасан үйлдвэрлэл илүү хөгжнө. Цөөн хүнээр, үйлдвэрт олноор үйлдвэрлээд хаягдал бага, өртөг хямд байх нь өрсөлдөөний давуу талыг компаниудад олгох болно. 

Ц.СОЛОНГО