Энэ удаагийн VIP ярилцлагадаа төрийн албанд хоёргүй сэтгэлээр тасралтгүй 20 гаруй ажиллаж буй нэгэн түшээ, нийслэлийн хөгжил цэцэглэлтэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж буй нэгэн эрхмийг онцлон урилаа.

Тэрээр  2002 онд Чингэлтэй дүүргийн 23 дугаар сургуулийн физикийн багшаас ажлын гараагаа эхэлж, улмаар Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын мэргэжилтэн, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын дарга, Засаг даргын орлогч гээд дүүргийн бүхий л шатанд ажиллаж байсан бөгөөд одоогоор НИТХ- ын сонгогдсон төлөөлөгч бөгөөд НХОГ- ын дарга Балжиннямын Мөнхбат оролцож байна. 

Юуны түрүүнд шинэ оны мэнд хүргэе!

Баярлалаа танай хамт олонд мөн шинэ оны мэнд дэвшүүлье. Мөн Нийслэлийнхээ хөгжилд гар бие, сэтгэл зүрхээрээ оролцон хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын төсөл хөлбөрүүдийг амжилттай гүйцэтгэж байгаа гүйцэтгэгч байгууллагуудынхаа хамт олон, барилгын салбарын нийт хөдөлмөрч олон, улс эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж байгаа барилгачид та бүхэндээ шинэ оны мэнд хүргэе! 

Таны ажлын нэг өдөр хэрхэн эхэлдэг вэ? Төрийн албаны дарга нарыг анзаарахад гарын үсэг зурах материалууд, олон хурал, уулзалт дунд их л завгүй санагддаг. 

Гүйцэтгэл явуулах, санхүүжилт олгох гэх мэт цаг хугацаанаас хоцроож болохгүй гарын үсэг зурах ажлууд маш их байдаг. Тиймээс аль болох ажлын цаг эхлэхээс өмнө материалуудтай танилцаж, гарын үсэг зурах ажлуудаа хийж дуусгахыг хичээдэг. Дараа нь төвлөгдсөн хурал, уулзалтууддаа цагийн хуваарийн дагуу оролцдог. Ихэнх тохиолдолд Нийслэлд хийгдэж байгаа хөрөнгө оруулалтын төслүүдтэй газар дээр нь очиж танилцаж амждаггүй юм. Гэхдээ асуудал шийдэх, зайлшгүй зөвлөгөө өгөх шаардлагатай үед очиж биечлэн танилцдаг. Ийм үед бүтэн өдрийн зарцуулдаг учраас бичиг баримт, албаны ажлуудаа оройн цагаар сууж дуусгах шаардлага тулгардаг. 

Мөн миний хувьд НИТХ- ын төлөөлөгч учраас хурал зөвлөгөөнд оролцох, иргэдээс ирсэн санал гомдлыг шийдвэрлэх гэх мэт давхар олон ажлыг хийж гүйцэтгэдэг. Төрд, ялангуяа удирдах албан тушаалд ажиллаж байгаа учраас амрах эрхгүй байдаг. Чөлөөт цаг, амралтын өдөр гэлтгүй ажилласаар 20 орчим жил болжээ. Эргээд бодоход ээлжийн амралтаа ч бүтэн авч үзээгүй юм байна. Өөртөө байтугай гэр бүлдээ ч маш бага цаг зарцуулдаг.  

Олон хүн удирдаж, улс орон нийтийн эрх ашгийн төлөө шийдвэр гаргахад тулд ямар зарчмаар ажилладаг вэ? 

Цагийн юм цагтаа гэдэг зарчимтай ажилладаг. Баг хамт олноо цаг наргүй ажиллахаас илүүтэй ажлын цагтаа амжуулахыг шаарддаг. Аливаа зүйлийг цагийг нь тулгаж хийхгүй байхыг хичээдэг. 

Материалын үнийн өсөлттэй холбоотойгоор улсын төсвөөр баригдаж буй барилгуудад үнийн индекс бодуулахаар болсон. Төсвийн тал дээр ямар асуудал тулгарч байна вэ?

Хил гааль хаасантай холбоотойгоор зөвхөн барилга гэлтгүй бүх салбар хүндэрсэн. Тухайн үед тендерт ороод батлуулсан үнээрээ барилга барих ямар ч боломжгүй болсон гэдэгтэй хэн ч маргахгүй байх. Зарим тохиолдолд үнэ 10 дахин өссөн байгаа. Тиймээс Засгийн газраас үнийн зөрүүний индекс бодох ажил хийгдээд явж байгаа бөгөөд Нийслэлийн хүрээнд баригдаж байгаа төслүүд дээр ч энэ ажил зохион байгуулагдаж байна. Энэ нь хоёр талтай байна. Нэг талдаа баригдаад дууссан барилгын асуудал шийдэгдэж байгаа. Нөгөө талдаа дуусаагүй болон баригдах гэж байгаа барилга дээр үнийн индекс бодох явцад үнэ өссөөр л байгаа нь дахиад л эрсдэлийг бий болгож байна. Магадлалаар орсон л бол ахиад үнийн индекс бодуулах боломжгүй гэсэн тогтоол гарсан учраас 2023 онд бүтээн байгуулагчдын үйл ажиллагаанд хүндрэлүүд үүсэхээр харагдаж байгаа. Гэхдээ цаашдаа эрсдэлийг тооцож сурах сургамжтай жил болон өнгөрлөө гэж бодож байна. 

Ашиггүй байгаа учраас тендерт оролцох компани олдохгүй байна гэж сонссон. Ийм нөхцөл байдал бодитоор үүсээд байна уу? 

Нийслэлд зарлагдсан олон төслийг маш олон зарлаж байж эзэнтэй болсон. Багадаа хоёр удаа зарлаж байж компани сонгогдож байгаа. Тендерт ордог компаниуд тухайн жилийн борлуулалтаар, хийсэн ажилтай байж дараа дараагийн тендерт орох эрх үүсдэг учраас энэ эрсдэлээ бодоод оролцохгүй байгаа болов уу.

Энэ жилийн төсөв хангалттай хүртээмжтэй байна уу? 

2023 оны улсын төсвийн хувьд шинэ бүтээн байгуулалт хийгдэхгүй зөвхөн дуусаагүй бүтээн байгуулалтуудыг дуусгах чиглэл баримталж ажиллахаар шийдвэрлэсэн. Тиймээс Нийслэлийн хувьд төсөв маш хүндрэлтэй,  төслийг гүйцэтгэж байгаа аж ахуй нэгжүүдэд хүндхэн байхаар харагдаж байна. Нийслэлд дунджаар 400 гаруй сая төгрөгийн төсөв батлагдсан. Тиймээс зарим төслүүд он дамжих ч эрсдэлтэй гэж бодож байна. 

2023 оны эдийн засгийн прогнозыг хэрхэн харж байна вэ? Барилгын салбар сэргэхдээ хурдан учраас дараа жил өсөлттэй байна гэж зарим эдийн засагчид үзэж байна. 

Хувь хүнийхээ хувьд мэдэгдэхүйц том ахиц гарахгүй болов уу гэж бодож байна. Манай Улс “хэрэглэгч” орон учраас барилгын материал үнэтэй болох тусам эрэлт багассаар, зах зээл нь хумигдаад байна. Иргэдийн гар дээр байгаа бэлэн мөнгө борлуулалт хоёрын хоорондын харилцаа урвуу байна. Хил гааль бүрэн нээгдвэл худалдан авалт нэмэгдэнэ. Манай Улсын хувьд үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэх шаардлагатай байгаа. Гэхдээ үйлдвэрлэгчид маань инфляцаа дагаад үнээ  өсгөөд байвал давуу тал гарч ирэхгүй. Төр хяналт тавьж чадахгүй зах зээлийнхээ зарчмаар явсаар байна.  

Инфляцыг тодорхой түвшинд барихын тулд бодлогын хүүг өсгөж, мөнгөний хатуу бодлогыг баримталж эдийн засгийн хүндрэлээс гарахыг эрмэлзэж байгаа. Бодлогын хүүний хувь өсөхөд бусад хүүний хувь дагаад өсдөг. Энэ барилгын салбарт хэрхэн нөлөөлж байгаа вэ? 

Мэдээж эдийн засгийг сэргээхийн тулд бодлогын хүүний хувийг нэмсэн гэж ойлгож байгаа. Үүнийг дагаад ипотекийн зээл, бизнесийн зээл бүгд нэмэгдэж байгаа. Тиймээс иргэд, аж ахуй нэгж байгууллагуудын нуруун дээрх ачааг нэмэгдүүлсээр байна. Ипотекийн зээлийн эргэн төлөлтийг хойшлуулснаар зээлэнд гарах мөнгөний эргэлтгүй болж, дараагийн хүмүүс зээл авах боломжгүй болсон. Энэ хэмжээгээр үл хөдлөхийн зах зээлийн эргэлт зогсож, борлуулалт нь багассан. Үүнийг дагаад бүтээн байгуулалт, материалын худалдаа гээд л удааширч байгаа. Өөрөөр хэлбэл ипотекийн зээл олгогдож байж л дараа   дараагийн үйл ажиллагаанууд явагдах болно. 

Таны бодлоор төрийн байгууллагуудын хоорондын уялдаа холбоо хэр байна вэ?  

Төрийн байгууллагуудын уялдаа холбоо сул байх тусмаа иргэдэд л чирэгдэл учирч байгаа. Тиймээс бодлого нь нэг, мэдээлэл нь нэг, үйл ажиллагаа нь салбар бүртээ өөр байвч иргэн дээр очих үйлчилгээ нь нэг л байх ёстой. Тиймээс энэ холбоог сайжруулах нь Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн нэгэн үүрэг юм. 

Миний бодлоор төрийн байгууллагуудын уялдааг хангаж ажиллах нь тухайн байгууллагын удирдлагуудын ур чадвараас ихээхэн хамаарна. Улаанбаатар хотын хөгжлийн төлөвлөгөө, НЗДТГ- ын төлөвлөгөө, тухайн жилийн бүх төлөвлөлт гарчихсан байгаа тохиолдолд хоорондоо уялдахгүй байх боломжгүй. Тиймээс салбар тус бүртээ өөр өөр төлөвлөгөө гаргаад, амбицтай байвал үүний үр дүнд иргэдэд хүндрэлтэй.

Сургууль, цэцэрлэг, олон нийтийн газрыг өөр зориулалтаар ашигласан тухай судалгаа гарсан байсан. Сургууль, цэцэрлэгийн хүртээмж муу байна. Нэмэгдүүлье гэтэл барих газар үлдсэн үү?

Сая ярьсанчлан төрийн байгууллагуудын уялдаа холбоо бага, салбарууд өөр өөрийн асуудлаар зөвшөөрөл өгч явсны үр дүнд хот төлөвлөлт дээр алдаа гарсан нь үнэн. Хэрхэн барилгажиж, хэчнээн айлын дунд сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг шийдэж байх ёстой вэ гэдэг нэгдсэн төлөвлөгөөн дээрээ уялдаж чадаагүй. Энэ нь хүртээмжгүй байхаас гадна хүүхдүүдээ хол зөөх гэж түгжрэлийг улам нэмэгдүүлсэн асуудал болсон. 

Сүүлийн 10-20 жилд баригдсан хотхон, хорооллын дунд хэчнээн сургууль, цэцэрлэг баригдсан талаар судалгаа хийвэл  их л сонин тоо гарах болов уу гэж бодож байна. Улаанбаатар хотод 57 хороо байршил, нэгж талбайд сургууль, цэцэрлэг зайлшгүй шаардлагатай гэсэн судалгаа гарсан байгаа. Гэтэл барих газар байхгүй болсон байна. Жишээлбэл БЗД, 26 дугаар хороог дурдаж болно. 

Тэгэхээр энэ асуудлыг яаж шийдэх юм бэ? 

Энэ жилийн тухайд сургууль, цэцэрлэг худалдаж авах чиглэл авсан. Шаардлагатай байгаа байршлын хороолол, хотхоны 1 давхрыг сургууль, цэцэрлэгийн зориулалтаар ашиглахаас өөр аргагүйд хүрч байна. 

Сургууль, цэцэрлэгийн барилга нь тодорхой стандарттай онцгой объект. Гэтэл орон сууцны нэг давхрыг ийм чиглэлээр ашиглавал стандартыг хангаж чадах уу? 

Тодорхой стандартуудыг гаргаад, завсар үйлчилгээг хийнэ гэсэн чиглэл авсан. Дотор талын асуудлыг аль болох үндсэн стандартад ойртуулж, засна. Гэхдээ зориулалтын сургууль, цэцэрлэгийг яаж гүйцэх билээ. Наанадаж гадна талбай, аюулгүй байдал тал дээр учир дутагдалтай байна. Цаашид төлөвлөгөөний дагуу сургууль, цэцэрлэг барихгүй бол хотхон хороолол барих зөвшөөрлийг өгөхгүй байх хэрэгтэй гэж бодож байна. 

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлийн хүрээнд ямар ажлууд хийгдэж байгаа вэ?  

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажлууд нь их хэмжээний хөрөнгө шаардлагатай, урт цаг хугацаандаа хийж дуусгах ажил. Одоогоор барилгын салбарын өнөөгийн нөхцөл байдал, материалын үнэ өсөх, газрын маргааны асуудлаас болоод ажлаа эхлүүлж чадахгүй ар араасаа асуудалтай байна. Зарим сонгогдсон аж ахуй нэгжүүд маань төслөө амжилттай хэрэгжүүлж дууссан. 

Хөрөнгө мөнгө, дэд бүтцийн асуудлаас гадна иргэдтэй холбоотой олон асуудлууд байна. Тухайн газрын байршлаас шалтгаалан  газрын үнэлгээ өөр өөр байгаа. Гэтэл зарим иргэд  3 дахин үнэ хэлээд л төсөл гацаачихдаг. Иргэдэд газрыг нь эзэмшүүлчихсэн, бүр өмчлүүлчихсэн учраас хуулийн дагуу хувь хүний өмчид халдаж байгаа хэрэг болоод төр ямар ч арга хэмжээ авч чаддаггүй. Жишээлбэл, Чингэлтэй дүүргийн 8 дугаар хороонд 640 хүүхдийн сургууль барих гэтэл газрын голд байрлаж байгаа ганцхан айл газраа чөлөөлж өгөөгүйгээс болоод төсөл зогссон. 

Иргэд нэг талдаа хувийн өмчөө хамгаалж байгаа хэрэг боловч улсын сургууль олон мянган хүүхдийн асуудал яригдаж байхад ийм байдлаар хандах нь маш хүндрэлтэй байдаг. Үүнээс үүдээд цаг хугацаа алдаж, эдийн засгийн хувьд хохиролтой болдог. Жилийн өмнө барилгаа эхэлчихсэн бол материалын үнэ хамаагүй хямд тусах байсан. 

Үүнээс гадна ашиглалтын шаардлага хангаагүй барилгуудыг буулгаж, дахин барих төсөл мөн л иргэдтэй холбоотой асуудал их. Тендерт сонгогдсон компанитай хамтрахгүй байх, илүү өндөр үнэ хэлдэг. Үүнээс болж мөн л цаг хугацаа, эдийн засгийн хохирол үүсэж байна шүү дээ. 

Нийслэл хот энэ жил ногоон байгууламж, тохижилтыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр  нэлээдгүй анхаарч ажиллаж байгаа харагдсан. Хэрэгжүүлсэн ажлуудаас товчхон танилцуулбал? 

Нийслэлийн Засаг даргын зүгээс иргэдийн ая тухтай орчинд амарч зугаалах орчин, ногоон байгууламж бүхий цэцэрлэгт хүрээлэн, тоглоомын талбайг олон байршилд байгуулах шийдвэр  гаргасан. Тус ажлын хүрээнд онцлох ажлуудаас дурдвал туул болон сэлбэ голын дагуух талбайн тохижилтууд, Дархан цаазат Богдхан уулын Дугуй цагааны амны тохижилт, 188 байршилд зөвшөөрөлгүй баригдсан 4,800 гарааш буулгаж, газар чөлөөлтийн ажлууд явагдаж, чөлөөлсөн газрыг нөхөн сэргээж тохижуулалт бүхий талбай байгуулах ажлуудыг эрчимтэй хийсэн. 

Танай байгууллагаар хэрэгжсэн томоохон бүтээн байгуулалтын ажлуудаас онцлох ажлаа дурдвал, тухайн ажил нь юугаараа онцлог давуу талбай байв?

Бидний 2022 онд боловсролын хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлд онцгой анхааран ажилласан. Энэ хүрээнд 19 цэцэрлэг, 3 сургууль ашиглалтад орж цэцэрлэгийн орны тоо 2125-р, сургуулийн суудлын тоо 2020-р нэмэгдсэн. Мөн онцлох томоохон бүтээн байгуулалтын ажлуудын нэг бол яах аргагүй Чингэлтэй дүүргийн 1000 хүний суудалтай “Спорт цогцолбор”.

Тодруулбал, Чингэлтэй дүүргийн 10 дугаар хороонд зоорийн давхартай 4 давхар А, В, С блоктой спорт цогцолборын барилга нь 2015 оноос хойш үе шаттайгаар ажиллаж эхэлсэн тус ажил 2022 оны 05 сарын 04-ний өдөр сүүлийн ажил буюу хоккейн талбайн ажил бүрэн дуусаж ашиглалтад бүрэн оруулсан. Энэ “Спорт цогцолбор”  барилга ашиглалтад орсноор дан ганц Чингэлтэй дүүргийн гэлтгүй нийт Нийслэлийн иргэд маань олон улсын стандартад нийцсэн   орчинд олон төрлийн спортоор нэг дор хичээллэх, эрүүл мэндээ дэмжих, ая тухтай орчинд нийтийн соёл, спортын арга хэмжээг зохион байгуулах бүрэн боломжтой болж байгаа нь онцлох юм.

Таны хувьд НХОГ-ын дарга мөн НИТХ-ын төлөөлөгч шүү дээ. Төлөөлөгчийнхөө хувьд тойрогтоо хэрхэн ажиллаж амжиж байна уу? Энэ том байгууллагыг авч явна, маш их ажилтай нэлээн завгүй харагддаг? 

Тэгэлгүй яах вэ. Миний хувьд Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгчөөр хоёр дахь удаагаа сонгогдон ажиллаж байна. Мөн НХОГ-ын даргын албыг хашиж байна. Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газрын үйл ажиллагаа ачаалал ихтэй, амралтын цаг зав багатай, бүтээн байгуулалтын улиралдаа амжиж дуусгах ажлууд ихтэй байдаг. Манай байгууллагын хамт олон мэргэжил,  хариуцлага, ур чадварын өндөр төвшинд үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Тиймээс надад хурлын төлөөлөгчийн ажлаа хамтад нь явуулахад цаг боломж багагүй олдоно. Сонгогдсон тойргийн иргэддээ чиглэсэн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, нийслэлийн иргэдийн хурлаас гаргасан шийдвэрийг танилцуулах, иргэдийн санал, хүсэлтийг хүлээж авах, хэрэгжүүлсэн ажлаа тайлагнах гэх зэрэг олон талт ажлыг хэрэгжүүлсээр л байгаа.   

Баярлалаа. Ярилцлагын төгсгөлд Хувь хүн, аж ахуй нэгж, байгууллага бүр шинэ он гарахад ирэх жилдээ хийх зүйлсээ төлөвлөж, зорилго тавьдаг. Таны хувьд болон танай байгууллагын хувьд ямар зорилготой байгаа талаар хуваалцвал? 

Соёл иргэншлийн төв болсон Нийслэл хотоо олон улсын түвшинд хүрсэн инженерийн шийдэлтэй их хот болон хөгжүүлж иргэд, хүүхдэд ээлтэй орчин, нийгмийг цогцлоох нь миний болон манай байгууллагын үндсэн зорилго юм. Ирж буй шинэ он хөгжил дэвшил цэцэглэсэн, бүтээн байгуулалт өрнөсөн, амжилт бүтээлээр дүүрэн он байх болтугай. Та бүхний ажил, амьдралд хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.