Америкийн алдарт архитектор Ф.Л.Райт нь 1867 онд АНУ-д төрсөн бөгөөд орчин үеийн архитектурыг үндэслэгчдийн томоохон төлөөллийн нэгд тооцогддог. Тэрээр 1867-1959 оны хооронд 92 жил амьдрахдаа 70 орчим жилийг нь идэвхитэй уран бүтээл хийж, 1000 гаруй төсөл хийснээс 80 орчим нь бодитоор сүндэрлэсэн байна. 1991 онд түүнийг Америкийн Архитекторуудын институтээс Америкийн бүх цаг үеийн хамгийн шилдэг архитектор гэж тодорхойлсон юм.

NBC /national broad casting/ -д 1953 онд өгсөн ярилцлагаас та бүхэнд хүргэж байна. 

Та архитектор болъё гэж хэзээ шийдсэн бэ?

Би өөрөө архитектор болъё гэж шийдээгүй ээ. Учир нь намайг төрөхөөс өмнө ээж маань хүү төрвөл  архитектор болгоно гээд шийдсэн байсан юм.

Таны хамгийн анхны мэргэжлийн ажил юу байсан бэ?

Бид их ядуу байсан. Намайг архитектурын сургуульд сургах мөнгөгүй байсан юм. Харин миний төрж өссөн Мэдисон /АНУ-н Висконсин мужын нийслэл/ хотод инженерийн сургууль байсан ба тус сургуулийн декан Коновер гэх сайхан сэтгэлтэй хүн намайг дэргэдээ авч, цалинтай ажиллуулан инженерийн мэргэжлээр сургасан. Анхны ажил маань төмөр хийцийн жижиг деталийн ажил байлаа. Би архитектор болно гэдэгтээ итгэлгүй, түүндээ их санаа зовдог байсан учир сургуулиа төгсөхөөсөө гурван сарын өмнө архитектор болохоор Чикагог зорьсон.

Луйс Сулайван таны бүтээлд нөлөөлсөн үү?

Мэдээж нөлөөлсөн. Миний ч гэхгүй тухайн үеийн Америкийн архитектурт нөлөөлсөн. Тухайн үед 1-3 давхар барилгууд зонхилж байсан бол түүний нөлөөгөөр тэнгэр баганадсан өндөр барилгууд нэмэгдсэн. Орчин үеийн өндөр барилгуудын суурь тэгэхэд л тавигдсан гэж боддог.

Таны бүтээлтэй танилцсан хүмүүс “органик бөгөөд хүмүүсийн амьдралтай нягт холбоотой архитектур” гэж дүгнэдэг. Энэ санаа бүтээлүүдэд тань хэзээнээс тусч эхэлсэн бэ?

Хариулахад хэцүү юм. Намайг залуу байхад органик архитектуртай холбоотой харах зүйл байгаагүй. Тэгээд л би тийм архитектурыг бүтээхийг хүссэн.

Тэгвэл органик архитектурыг яаж бий болгох вэ?

Аль болох байгальтай холбох, ялангуяа орчинтой холбох. Тухайн барилга байшин нь орчныхоо салшгүй нэг хэсэг байх ёстой бөгөөд тэгж чадвал архитекторын хичээл, зүтгэл биелэлээ оллоо гэсэн үг. Тухайн газрын үнэ цэнийг илүү өсгөнө гэсэн үг. Мөн сууцны архитектурт гэр бүл гэсэн концепц  чухал хэсэг нь байх ёстой. 

Таны органик архитектурын гол жишээ бол баавгай харайх гол дээрх байшин /олонд танигдаж Монголоор орчуулж хэвшсэн хэлбэр нь Хүрхрээт байшин/ билээ. Та энэ бүтээлээ орчинтой нь хэрхэн холбосон бэ?

Тухайн газар нь байгалийн үзэсгэлэнт тогтоцтой бөгөөд хадан хашлага нь урт дам нурууг түүнтэй холбож  хүрхрээрүү консолдож тагт гаргах боломжийг бий болгосон.  Захиалагч ноён Кофман энэхүү байршилдаа маш их хайртай байсан бөгөөд хүрхрээний чимээг сонсох дуртай байсан нь энэхүү бүтээлийн маань үндсэн санаа болсон.

Уламжлалт архитектур болон Органик архитектурын ялгаа юу вэ?

Эртний Грект багана дам нурууны систем байсан бол одоо барилгын материал хөгжиж олон төрлийн барилгын материал, элемент барилгын бүтээцтэй уялдаж байна. Дээрх олон төрлийн материал илүү нэгдмэл байх нь органик архитектурын бас нэг гол шинж юм. Миний төсөл болох Имперал зочид буудлын газар хөдлөлтөд тэсвэртэй байдлаас үүнийг харж болно. Өөрөөр хэлбэл органик архитектурын гол зарчим бол эвдрэлд орох хөшүүн чанар биш нэгдмэл бөгөөд уян хатан байдал юм. 

Та архитектурт өөрийн хийсэн шинэлэг зүйлээ дурдвал?

Хариулахад их хэцүү бөгөөд урт болох асуулт байна. Юуны өмнө орон зайн мэдрэмж нь барилгын бодит зүйл болсон. Аль болох нээлттэй орон зайг үүсгэж төлөвлөх, ханаар барилгыг олон хайрцаг болгож хуваах биш байсан. Дөрвөлжин хайрцаг нь фашист бэлгэдэл бөгөөд архитектурын эрх чөлөө, ардчилалыг бий болгоход хайрцагнаас өөр зүйл шаардлагатай байсан. Үүнийг эвдэж өөрчлөхийг би зорьсон. Байгалийн гэрэлтүүлгийг оновчтой төлөвлөх, гадаад дотоод орон зайг нэгтгэх нээлттэй мөртлөө нэгдмэл байгуулалт юм.  Үүнд булангийн цонх бас чухал үүрэгтэй байсан.

Та саяхан сүмийн төсөл дээр ажилласан. Энэ сүм нь манай орны бусад сүмүүдээс нэлээд ялгаатай болсон. Энэ талаар?

Тиймээ. Сүмийн тогтсон хэлбэрийг өөрчилж байгуулалтыг ч барилгын үндсэн хэлбэр, дээврийг ч гурвалжин дүрсээр сонгосон. Энэ нь сүмд илүү тохиромжтой хүндэтгэлийн хэлбэр бөгөөд дотоод барилгын хийцийг илүү тодруулж харуулна. Ер нь би сүмийг хот дотор байгуулах тун дүргүй. Хөдөө рүү барих нь илүү зохимжтой, учир нь сүм хотын түгжрэлийн бас нэг том шалтгаан болж байна. Хот өөрөө өргөжин тэлэхийг харахаас илүүтэйгээр хотыг төлөвлөх ёстой. Жишээ нь Нью Иорк хот бол маш замбраагүй ургасан ургамал шиг байна. Энэ нь манай бусад том хотуудтай ч хамаатай. 

Хэрвээ та энэ хотыг бүтнээр дахин төлөвлөж босгох бол юунд түлхүү анхаарах вэ?

Мэдээж хамгийн түрүүнд газрыг зөв зохистой байгальд ээлтэй байхаар ашиглана. Хотыг аль болох унаган байдал, байгалийн төрхөөр нь үлдээнэ.

Таны амьдралын энэ олон жилүүдэд улс төр, эдийн засаг, нийгмийн маш олон эргэлтүүд гарсан. Дайн хүртэл гарч, энх тайван цаг ч ирсэн. Энэ бүхэн таны уран бүтээлд хэрхэн нөлөөлсөн бэ?

Энэ бүгд миний бүтээлд нөлөөлсөн гэж хэлж чадахгүй. Учир нь үзэл санаа маань маш сайн тогтсон.

Энэ олон жилийн туршлагыг хуримтлуулсан таныг багш гэдэг?

Би өөрийгөө багш гэж боддоггүй. Учир нь урлагийг хэлж ярих, заах боломжгүй. Мэдээж шинжлэх ухаан, бизнес бол өөр, хэлж зааж болно. Урлагийг бол үлгэрлэж л үзүүлнэ. Энэ талаас нь намайг багш гэж дуудаж болно.

Америкийн архитектур сүүлийн хэдэн жилд ахиж дэвшиж байна гэж та бодож байна уу?

Үгүй гэж айж байна. Хэн ч хэнийг ч дуурайж чадахгүй. Миний хамгийн их гонсойдог зүйл бол хуулах, даган дуурайх давлагаа их байна.

Таны архитектурын карьер дахь хамгийн том ололт юу вэ?

Миний дараагийн барилга миний хамгийн том ололт байх болно.   

Түүний бүтээлүүд…

Falling water /house on the bear run river/ Хүрхрээт байшин/1937 он АНУ. /Одоо музейгээр ашиглагдаж байгаа/

Зун

Хавар 

Өвөл 

Намар

Зочны өрөөний интерьер

Тагт болон төв орцны хэсэг

4,5 метрийн өнгийлт бүхий хүрхрээн дээр хөвөх тагт, дүүжин шат

Unitarian meeting house-1947 АНУ. /ярилцлагад дурдагдсан сүм/

Imperial hotel. Tokyo. Japan-1930 он 

Анхны Империал зочид буудал нь 1890 онд Япон архитектор Юзүнү Ватанабэгийн төслөөр нээгдэж байсан ч түймэрт өртөж сүйдсэний дараа 2 дахь Империал зочид буудал нь Фрэнк Лойдын зураг төслөөр 1923 онд нээгдсэн байна. 

Өөрийн гараар гүйцэтгсэн зочид буудлын барилгын зураг төсөл

Price tower-1956 он 

USA H.C.Price компанийн 19 давхар оффисын барилга бөгөөд түүний төслүүдийн хамгийн өндөр барилга юм.  

Solomon R.Guggenheim museum-1959. АНУ

Фрэнк Ллойд Райтыг нас барснаас хойш 6 сарын дараа нээгдсэн түүний оргил бүтээл бөгөөд өөрийн баримталдаг органик архитектурын гол зарчим болох орон зай, байгалийн гэрэлтүүлгийг нэгтгэсэн музейн барилга юм. Өөрөөр хэлбэл цлиндр хэлбэр бүхий 6 давхар гол галерейн давхар бүр нь дээврийн гэгээвч хүртэл үргэлжлэх атриумаар нэгтгэгдэж, байгалийн гэрэлтүүлгээр босоо холбоосыг үүсгэх ч үзмэрт гэрэл шууд тусахгүй. Удаах гол онцлог нь давхар бүрийн хучилт нь налуу буюу дугуй пандус хэлбэртэй бөгөөд ямар ч шатны гишгүүрээр алхахгүйгээр давхар бүрийн үзмэрийг үзнэ.

2-р давхарын байгуулалт 

Гол галерейн огтлол

Wingspread-1937-1939. USA, Wisconsin

Herbert F.Johnson-ий хувийн харш бөгөөд 4 жигүүртэй, голдоо 9м өндөртэй зуух бүхий том өрөөтэй сууцны барилга юм.