Барилга бүтээн байгуулалтын салбарт сэтгэл зүрх, ур ухаанаа шингээн он удаан жил олон бүтээн байгуулалтад гар бие оролцон, төрдөө үнэлэгдсэн барилгын салбарын эрхмүүдийг “Барилгачны алдар” ярилцлагын буландаа урьдаг уламжлалтай. 

Барилгачдын баярыг угтсан энэ удаагийн дугаартаа шинэхэн Гавъяат барилгачин Г. Цэрмааг урин, түүний ажил амьдралын замнал хийгээд салбартаа хийж бүтээсэн ажил, үзэл бодлын талаар ярилцсанаа хүргэж байна. 

1988 онд Политехникийн дээд сургуулийг Дулаан хангамж, агаар сэлгэлтийн мэргэжлээр төгсөж, 1997 онд Дулаан хангамж, агаар сэлгэлтийн Техникийн ухааны магистер, Монгол Улсын Зөвлөх инженер, Тэргүүлэх төсөвчин, Монгол Улсын “Гавьяат барилгачин” цол тэмдэгтэн тэрээр салбартаа 34 жилийг тасралтгүй зориулжээ. 

Юуны өмнө Монгол Улсын “Гавьяат барилгачин” цол тэмдгээр энгэрээ мялаасанд баяр хүргэе! Эмэгтэй хүн амжилттай ажиллаж, карьераа өсгөнө гэдэг тийм ч амар биш. Харин таны хувьд ямар байсан бэ? 

Баярлалаа. Энэхүү шагналыг би ажлын гараагаа шууд барилгын талбайгаас эхэлж, түүндээ хоёргүй сэтгэлээр хандаж, шантралгүй, ажиллаж ирсэн хичээл зүтгэлийн үр дүн гэж хардаг. Харин ажлын карьерийн тухайд миний хувьд карьер гэхээсээ илүүтэй мэргэжил, мэдлэгээ ахиулж, амжилттай ажиллах талруугаа чиглэх байх. Эмэгтэйчүүд бид сайн хань, сайн ээж байх бас нэг давхар үүрэгтэй хүмүүс болохоор энэ хүнд ажлын хажуугаар үүргээ орхигдуулахгүй байх үед үнэхээр их ачаалал ирдэг. Ихэвчлэн шөнө орой эсвэл өглөө эрт босож гэрийн ажлаа амжуулаад, ажил мэргэжилдээ ихэнх цагаа зарцуулдаг байсан. Нэг зүйлийг хийхдээ дахин давтахгүйгээр нарийн бодож, төлөвлөж, сэтгэлээсээ хийдэг байсан нь өөрийнхөө ачааллыг  хөнгөлж, цаг хэмнэхэд тус болдог байлаа.

Ажлын эхлэлийн тухайд би дээд сургуулиа төгсөөд төрсөн нутагтаа хуваарилагдаж, ажлын гараагаа өсөж төрсөн нутаг Говь-Алтай аймгийнхаа Барилга угсралтын Конторт мастер, даамал хийж эхэлсэн. Тэр үед шинэ төгссөн боловсон хүчнийг шууд инженер, удирдах ажилд томилдоггүй, талбайн мастер даамал, инженер гэсэн дарааллаар ажлын чадварыг нь үнэлж шат дараалан ажиллуулдаг байсан юм. 

Манай аймгийн 280 хүүхдийн Хөдөө Аж Ахуйн Техник мэргэжлийн  /ТМС/ сургуулийн  дөрвөн блок барилгын (тэр үедээ их том объект шиг санагдаж байж билээ) угсралт, дотор, гадна сантехникийн инженерийн шугам сүлжээний угсралтын ажлыг хариуцан гүйцэтгэж, аймагтаа анхны инженерийн дэд бүтэцтэй Техник мэргэжлийн цогцолбор сургуулийн барилгыг ашиглалтад оруулсан. Энэ ажил дээр талбайн даамлаар ажиллаж байхдаа их зүйлийн мэдэж, сурч авсан. Эндээс л миний ажлын гараа эхэлж, түүнийгээ би өөрөө амжилттай тавьсан гэж боддог. Нийтдээ 30 гаруй жил энэ салбарт ажиллахдаа Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газарт 2000 оноос хойш 21 ажил ажилласан бол одоо Нийслэлийн боловсролын ерөнхий газарт Зөвлөх инженерээр ажиллаж байна.  

Таны аав, ээжээсээ өвлөж авсан эрхэм зан чанар юу вэ?

Ээж маань намайг жаахан байхад өөд болсон юм. Аав маань биднийг өсгөж хүмүүжүүлсэн. Би ээж, ааваас арвуулаа, бидний 5 нь барилгын салбарт ажилладаг байсан. Аавынхаа хийж байгаа ажилдаа үнэн ч, нухацтай, сэтгэлээрээ нямбай ханддаг занг нь дуурайсандаа.

Ямар нэг ажлыг эхлүүлэхдээ би чадах болов уу, ядрах болов уу гэж бодож эхэлбэл тэр ажлаа хийж дуустал ядардаг юм. Энэ амархан, би чадна гээд хийж эхэлбэл хэчнээн хүнд байсан ч гаргалгааг нь олоод хийж чаддаг юм гэдэг байж билээ. Энэ нь амьдрал дээр гараад ирэхэд үнэн байсандаа. Харин эдгээр зөвлөмжийг одоо хүүхдүүддээ хэлж, захих дуртай. 

Та амьдралаас авдаг хамгийн сайхан мэдрэмжүүдээсээ хуваалцаач? 

Хамгийн сайхан мэдрэмжүүдийг гэр бүлээсээ авдаг. Мөн хийсэн, бүтээсэн ажил минь байнга өөрийн нүдэнд бодитоор ил байж, тэр нь олон түмний хүртээл болж, хэрэгцээг нь хангаж байдаг болохоор мэргэжлээрээ бахархахгүй байхын аргагүй. Хүүхдүүд шинэ сургууль, цэцэрлэгээ хараад баярлаж хөөрч байхыг харах үнэхээр сайхан шүү. Улс орныхоо хөгжил цэцэглэлтийн нэгээхэн үед нь ийм байдлаар хувь нэмрээ оруулж байсан шүү гээд хүүхдүүддээ, зээ нартаа ярих, үзүүлэх юмтай байгаадаа сэтгэл хангалуун байдаг даа. 

Таны мэргэжлээсээ гадна хийдэг хэвшил болгосон зүйл бий юу? 

Хүүхэд байхдаа хөгжим их сонирхдог байсан ч сурах зав гарч байгаагүй юм. Харин одоо бол ажиллаж байхад олж харсан, сурсан мэдлэг, мэдээ мэдээллээ бусдад хүргэх дуртай. 

Анх “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай” хууль гарч хэрэгжиж эхлэхэд нэлээдгүй зөрчил гардаг байв. Үүнийг яаж зөв хэрэгжүүлэх вэ гэж бодож байгаад тус хууль, түүнтэй уялдуулж хэрэглэх жишиг бичиг баримтыг хэрхэн ашиглах талаар төрийн албан хаагчдын хэрэгцээнд зориулж гарын авлага гаргаж байлаа. Хуучин барилга объектод их ба урсгал засвар хийгдэхэд хөтөлдөг “Засварын ажлын талбайн журнал”-ыг гаргаж ажилдаа мөрдөж ажиллаж хэвшүүлсэн. 

Харин ажил төлөвлөлтийн тухайд гэвэл жилд хийх ажлын төлөвлөгөө байгууллагын хувьд ойлгомжтой байдаг. Тэр ажлыг хугацаандаа чанартай гүйцэтгэхийн тулд өдөр тутмын ажлаа хамгийн чухлаас нь эхлээд эрэмбэлж төлөвлөдөг. 

Энэ салбар танд, таны амьдралд ямар өөрчлөлтүүдийг бий болгосон бол? 

Надад амьдрах ухаан, цагаа зөв хуваарилах, хүнтэй харьцаж сурах, ямарваа нэг асуудлыг олон өнцгөөс харах чадвар, хатуужил, тэвчээр гээд маш их зүйл сургасан. Амьдралд бол эхнэр хүний хийх ёстой ажлаас гадна салбартайгаа холбоотой бүхий л ажил гэрт үүсэхэд хийх чадвартай болсон. Мэргэжлийн минь хэцүү зүйл нь гэвэл цаг наргүй, уйгагүй хөдөлмөрлөх. Гэсэн хэдий ч ингэж тухайн объектоо ашиглалтад хүлээлгэж өгөөд, үр дүнг нь иргэд хүртэж хэрэгцээ, шаардлагаа хангаж байгааг харах сайхан байдаг.

Хүн бүр л мэргэжлээрээ ажиллаж эхлэхдээ ирээдүйн амжилтаа төсөөлсөн байдаг. Харин та юу гэж төсөөлж байв, эргээд харахад түүндээ хүрч чадсан болов уу? 

Яг үнэндээ ажлын гараагаа эхэлж байхдаа амжилтын тухай бодох мантай л байсан. /инээв/  Харин сургуулиа төгсөж, мэргэжил эзэмшиж ирчхээд ажиллаж чадахгүй байвал яана гэж л их эмээдэг байлаа. Дарга нараасаа хийж байгаа ажилдаа нэг шүүмж, зэм сонсвол үүнийгээ дахиж давтахгүй юм шүү гэж эргэж лекц, номоо үзэх, ажлын зураг төслөө нягтлах, алдаагаа олохын төлөө шөнө орой гэхгүй сууж судалдаг байсан. Тэгээд алдаагаа олмогц сэтгэл амардаг байлаа. Харин нэг гаргасан алдаагаа хэзээ ч давтдаггүй байсан шүү. Энэ бүх хичээл зүтгэлээ эргээд бодоход өнөөдрийн энэ амжилтад хүргэж дээ гэж боддог. 

Таны энэ салбарт хөл тавьсан үеэс хойш 30 гаруй жил өнгөрсөн байна. Энэ хугацаанд барилгын салбарт гарсан өөрчлөлтүүдийг дүгнэвэл? 

Дэлхий нийтэд, барилгын салбарт техник, технологийн дэвшил, барилгын материалын үйлдвэрлэл, барилга байгууламжид ашиглах материал түүхий эд, ажиллах хүчний ур чадвар зэрэг үнэхээр хурдацтай өөрчлөгдөж байна. Жилээс жилд хурдацтай дэвшилтэт технологиуд гарч, өдөр ирэх тусам л хүний хөдөлмөр хөнгөвчилсөн багаж, тоног төхөөрөмж, технологи бий болж байна. Ийм болохоор ирээдүйд хүний эрүүл, аюулгүй амьдрах нөхцөл шаардлагыг хангасан, ухаалаг, ногоон технологийг шингээсэн хүүхдийн лего тоглоом шиг хийц, хэсгээр нь нийлүүлээд угсрах байдлаар барилгыг барьдаг болох байх. 

Бидний хувьд мэргэжлийн ажиллах хүчин их хомсдолтой байна. Барилгын голлох материалын томоохон өөрийн гэсэн үйлдвэрлэлгүй байна. Одоо энэ талын ажлыг л илүүү хөгжүүлэх шаардлагатай байна. Манай барилгын салбар 96 жилийн түүхтэй боллоо. Энэ хугацаанд гадны орнуудаас л суралцаж ирлээ. 

Барилга, орон сууцаас гадна инженерийн шугам сүлжээ, зам гүүрийн томоохон ажил байдаг. Энэ ажлын хүрээн дэх хөгжил ямар байна вэ? 

Барилга, орон сууц гадна, дотор инженерийн шугам сүлжээгүй бол үр өгөөжөө өгөхгүй бүтээн байгуулалт юм. Хүний бие махбодоор ярвал инженерийн шугам сүлжээ маань судас нь шүү дээ. Тэгээд ч улс орны хөгжлийн эхлэл инженерийн дэд бүтэц байдаг. 

Миний хувьд зам, гүүрийн ажилд мөн нэг үе хяналт гүйцэтгэж ажиллаж байлаа. Нэг үеээ бодвол дэд бүтцийн ажилд анхаарал хандуулдаг болсон, үүнийхээ үр дүнд хот дотроо ч, хөдөө орон нутгаа холбосон зам, гүүртэй, бохир ус татан зайлуулах шугамууд, үерийн далан сувгуудын шинэчлэлт, дулааны гол шугамуудын өргөтгөл, шинэчлэл, цэвэр усны усан сангуудыг 2 талын тэжээлтэй болгох, цахилгааны дамжуулах агаарын тойрог шугамтай болсон нь өнөөгийн хэрэгцээ шаардлагад хийгдэж байгаа бүтээн байгуулалт төдий байна. 

Хүн амын суурьшил, нягтаршил ихэссэн хот суурин газарт дэд бүтцийг цогцоор нь яаж өргөтгөж, шинэчилж хийх вэ гэдэгт нэлээдгүй суралцах хэрэгтэй. Манайх өнөөдрийн байдлаар гэхэд авто замыг борооны ус зайлуулах шугамтай нь шийдэж чадахгүй байна. Усан дотор, цэвдэгтэй хөрсөнд шугам хоолой угсарч чадахгүй байна. Энэ чиглэлийн норм дүрэмд өөрчлөлт оруулж, шинэ дэвшилтэт техник, технологийг судалж, нэвтрүүлэн ажиллах, боловсон хүчнээ бэлтгэх хэрэгтэй. Газар доорх дэд бүтцийг хонгилын системд хийх, инженерийн бэлтгэл арга хэмжээг бусад шугам сүлжээтэйгээ хамт цогц шийдэл гаргадаг байх гээд сурах, хэрэгжүүлэх ажил их байна. Энэ бүгдэд хөрөнгө, санхүүг төвлөрүүлэх их чухал нөлөөтэй. 

Ажилласан хугацаан дахь гар бие оролцон ажилласан бүтээн байгуулалтуудаасаа дурдвал? 

Улс эх орныхоо Нийслэл хот болон хөдөө орон нутгийн хөгжил цэцэглэлтэд нэлээдгүй их бүтээн байгуулалтын ажлыг хийж гүйцэтгэхэд биечлэн оролцохын зэрэгцээ баг хамт олныг удирдан зохион байгуулж ажиллаж ирсэн. Анхны гэх тодотголтой нэлээдгүй бүтээн байгуулалт бий. Сүрлээр анх байшин барих, анхны дулааны Ф1000 мм голчтой шугамын угсралтад хяналт хийх, анхны давхар зам болох баруун 4 замын нарны гүүр, давхар замын доорх инженерийн дэд бүтэц, анхны хийн хоолойн угсралт хийх гэх мэт ажлуудад биечлэн гүйцэтгэх, хяналт тавих, баг хамт олныг удирдан чиглүүлж хэрэгжүүлэх байдлаар оролцож ажиллаж байсан. Эдгээрээс гадна баг хамт олныг удирдан зохион байгуулж, хяналт гүйцэтгэн ашиглалтад оруулсан бүтээн байгуулалтуудын ажил Нийслэл хот, хөдөө орон нутагт зөндөө байна. Барилга байгууламжуудын халаалт, салхивч, цэвэр бохир ус, дулааны шугам, цахилгааны угсралт, засвар шинэчлэлтийн ажлуудыг талбайд нь хариуцан ажиллаж хугацаанд нь ашиглалтад “Онц сайн” дүнтэй хүлээлгэн өгсөн.

2000 оноос эхлэн Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газарт ажиллаж, Улс, Нийслэлийн болон гадаадын зээл тусламжийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх барилга байгууламжийн угсралт, их ба урсгал засвар, шинэчлэлтийн ажилд хяналт хийх, мэргэжил арга зүйн зөвлөгөөгөө өгч, баг хамт олныг удирдан зохион байгуулж хяналтын инженерээс эхлэн ахлах, Хэлтсийн дарга, Ерөнхий инженерийн үүрэгт ажлуудыг хийж, Улаанбаатар хотын өнөөгийн хөгжил дэвшилд нэлээдгүй хувь нэмэр оруулсан. Нийт бүтээн байгуулалтыг дурдвал асар их юм болох нь ээ. 

Та Хилийн цэргийн Барилгын тусгай хороонд ажиллаж байсан гэсэн. Тэндээс таны хуримтлуулсан туршлага юу вэ? 

Гэр бүлийн хүн маань цэргийн хүн байсан болохоор дагаад УАБХЕГ-ын харьяа Хилийн цэргийн Барилгын тусгай хороо 0119-р ангид ирж ажилласан. Тус ангид ажиллахдаа барилгын материалын мэргэжилтэн, боловсон хүчин, хөдөлмөр цалин хөлсний эдийн засагч, Үйлдвэр баазад цехийн дарга, Цахилгаан, сантехникийн сумангийн захирагч гэсэн ажлуудыг хийж байлаа. 

Манай ангийн үйлдвэр бааз бетон, мужаан, арматур, төмрийн цехүүдтэй байсан. Тус цехүүдэд ангийн хэмжээнд гэрээгээр гүйцэтгэж байгаа барилга байгууламжийн ажилд бетон зуурмагийн марк бүрээр нь гаргаж нийлүүлэх, суурийн блок, ялуу, хучилтын хавтан, гадна сувгийн хавтан (шарах уурын камертай байсан) үйлдвэрлэх, барилгын хаалга, цонх, цонхны тавцан, плинтус, наличник гэх мэт бүхий л модон эдлэл үйлдвэрлэх, өөрт үйлдвэрлэж байгаа бетон эдлэл болон талбайд цутгаж хэрэглэх бетон эдлэлүүдийн арматурыг бэлтгэх, сантехникийн холбох хэрэгслийн бэлтгэх, БЗУ-100, 54 халаалтын тогоонуудыг эсгэж үйлдвэрлэн Хилийн отрядуудад нийлүүлэх бүх ажлыг хариуцан хэрэгжүүлж, эдгээр бүтээгдэхүүнийхээ үнийн калькуляцыг зохиож, ажилчдын нариадыг бодож олгодог байсан.  

Цахилгаан, сантехникийн сумангийн захирагчаар ажиллаж байх үедээ хот, хөдөө, хилийн отрядуудаар нэлээдгүй барилга, байгууламжийн бүтээн байгуулалтын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. Энэ их ажлыг хариуцан ажиллахдаа их юм сурч, нэлээдгүй туршлага хуримтлуулсан. 

Төрийн байгууллага хүнд суртал ихтэй л гэдэг. Таны хувьд үүний эсрэг хэрхэн ажилладаг байсан бэ?

Хүнд суртал гэдэг хоёр талтай, тухайн харилцаа үүсгэж буй асуудлын талаараа харилцаж буй хоёр хүн хоорондын үйл ажиллагаагаа хэрхэн хүлээж авснаас үүсдэг  болов уу. Энэ ойлголтын талаар өөрийн ажлын хүрээнд тайлбарлахыг хичээе. Монгол Улсдаа мөрдөгдөж, хэрэгжиж байгаа хууль эрх зүйн хүрээнд ажлаа явуулдаг, гэтэл  хууль, дүрэм, журамд нийцэхгүй материал ирүүлэх, асуудал тавих зэрэг үйлдэл гаргаад түүнийгээ яг одоо шийдүүлэх шаардлага тавьдаг. Өөрийнхөө хайнга хийсэн үйлдлийг засаж залруулахын оронд хүнд суртал мэтээр төрийн албан хаагч руу чиглүүлдэг байдал нь нэг талаас хүнд суртал болж харагддаг байж болох юм. Энэ нь монголчууд бидний дунд ямар нэг юмыг амар хялбар бүтээх гэсэн нийтлэг нэг үзэгдлээс үүдэлтэй байх. 

Нөгөө талаас төрийн албан хаагчийн ажилдаа мэргэшээгүй, сэтгэл, хандлагагүй, дадлага туршлагагүйгээс иргэдийг олон дахин буцаах, дахин, дахин материал нэхэх гэх мэт байдал нь хүнд суртал болдог. Иймд төрийн албанд мэргэжлийн ур чадвар сайтай, ажилдаа хандах хандлага сайтай, сэтгэлтэй хүнийг авдаг байх, хууль, дүрэм, журам нь иргэн бүрд тэгш үйлчилдэг байвал болно доо. Барилгын салбарт төрийн үйлчилгээг цахимжуулж байгаа нь бас дэвшил гэж харж байна.

Иргэд, гүйцэтгэгч нартаа харилцаж ажиллах үед асуудал үүсэх тохиолдол гаралгүй яах вэ. Иймээс аль болох чадварлаг инженерүүдтэй байх, тэдэнд мэргэжлийн ур чадвар сургаж чиглүүлэхэд анхаарч, харилцагч нарт аль болох асуудлыг ойлгуулж гаргалгаа, шийдэл өгч  хүнд суртал үүсгэхгүй ажиллахыг цаг ямагт баримталж ажилладаг.

Төр, хувийн хэвшлийн хэрэгжүүлж буй бүтээн байгуулалтад ялгаа гэж бий юу? 

Барилга байгууламж, инженерийн дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажлыг гүйцэтгэхэд төр ч бай, хувийн хэвшил ч  бай Монгол улсад мөрдөгдөж буй хууль эрх зүйн хүрээнд явагддаг. Ялгаа нь гэвэл хувийн хэвшил хөрөнгө мөнгөө бүрэн шийдсэн, санхүүжилтээ саатуулахгүй, шийдвэр гаргах үеийн шат дамжлаг багатай, төр болохоор төсөв, хөрөнгөө жил жилдээ хувааж төлөвлөдөг, санхүүжилт удаан, шийдвэр гаргах үеийн шат дамжлаг ихтэй. Энэ нь бүтээн байгуулалтын чанарт сөргөөр нөлөөлдөг дөө. Бүтээн байгуулалтыг оноос он дамжуулан хийх, мөнгөнд баригдаж хийнэ гэдэг тийм сайн зүйл биш. 

Таны ярьсантай уялдуулахад “Төсвийн тухай” хуулийн талаар та ямар бодолтой байна? 

Манай орны барилга байгууламжийн бүтээн байгуулалтын ажил хүйтний улирал эхэлмэгц зогсдог. Дулаанаа аваад, нэмэлт хэрэглээд ажлаа хийлээ гэхэд чанарт нөлөөлөх сөрөг талтай. Гэтэл тухайн онд батлагдсан бүтээн байгуулалтын ажил нэг сараасаа эхлээд зураг төсөл, ажил гүйцэтгэх сонгон шалгаруулалтаа зохион байгуулсаар байтал 7, 8 сард ажил гүйцэтгэх боломж бүрдэж ажлаа эхлүүлдэг. Гүйцэтгэгч нар хэдий хурдан хийж байгаа боловч барилгын ажилд технологийн үе шат гэж байдаг. Энэнээсээ болоод ажил гүйцэтгэж, батлагдсан хөрөнгийг авах боломжгүй болдог.  Ингээд хөрөнгө хураагддаг. 

Энэ байдлаас гарах, тухайн онд төлөвлөгдсөн хөрөнгийг бүрэн ашиглахын тулд “Төсвийн тухай” хуулийг жил бүрийн 7 дугаар сард баталдаг болбол бүтээн байгуулалтад их үр өгөөжөө өгнө гэж миний хувьд боддог юм.

“Төсвийн тухай” хуулийг жил бүрийн 7 дугаар сард баталдаг болбол 8 сар гэхэд зөвлөх үйлчилгээний тендер зарлагдаж ажлын зураг төслөө хийгээд өвөл 12 сар гэхэд бэлэн болж ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах үйл ажиллагааг 1, 2 сард зохион байгуулах боломжтой болж, 4 сар гэхэд гүйцэтгэгч ажлаа эхэлж  зуны дэлгэр цагт ажлаа хангалттай гүйцэтгэх боломжтой болох юм. Он дамжиж хөрөнгө батлагдсан ч гэсэн ажил үргэлжлэх хугацаа хангалттай байж болоод байгаа юм. 

Гэхдээ төсөв татан төвлөрүүлэх гээд эхний удаа хэцүү л байх байх. Үүнийгээ хүртэл энэ горимд оруулбал болох байх гэж боддог.  

Ярилцлагынхаа төгсгөлд залуу мэргэжилтнүүдэд арвин туршлагаасаа хуваалцан зөвлөгөө өгөөч гэвэл юу гэж хэлэх вэ?  

“Бодол санаа -Үг, хэл яриа -Үйлдэл” гурваа нэг цэг дээр огтлолцуулж сурах гэсэн зарчмыг би өөртөө баримталж ирсэн. Энэ нь санаа бодолдоо “би мундаг инженер болно” гэж бодчихоод, энэ бодлоо үг болгож гаргахдаа залхуураад маргааш, нөгөөдөр хэмээн ажлаа хойш тавьж, хийж буй ажилдаа хайнга хандаж, алдаа гаргаад байж болохгүй л гэсэн утга юм. Тиймээс залуучууд минь ямар нэг зүйл хийхдээ сэтгэлээсээ хандаж, энэ зарчмыг  хэрэгжүүлж сураасай гэж хэлмээр байна. Ингээд сурчихвал ажил хийхдээ өөрөө ч ядардаггүй юм. 

Сургуульд сурч мэдсэн зүйлээ амьдрал дээр хийж гүйцэтгэн, мэдлэгээ баталгаажуулж, мэргэшиж авах, үг сонсож сурах хэрэгтэй. Одоогийн залуучууд бүгд биш ч дийлэнх нь мэргэжлээ сайн эзэмшиж төгсчхөөд, мэргэших талаар их дутмаг байна. Ажилд хандах хандлага нь дутуу байгаа нь анзаарагддаг. Тиймээс энэ сайхан хөгжлийн эрин зуунд өөрийгөө хөгжүүлэх бүхий л боломж байхад битгий залхуураасай, ажилдаа дурлаж сэтгэл, хандлага гаргаж шантрахгүй тууштай зорилготой ажиллаарай гэж хэлмээр байна.  

Сэтгүүлч: Ц.Солонго