"Азийн архитекторуудын форум-21" олон улсын  чуулга уулзалтыг “Тогтвортой хот байгуулалтын ирээдүй” сэдвээр 9 дүгээр сарын 4-9-нд Улаанбаатар  хотноо зохион байгуулах гэж байна. Олон улсын арга хэмжээг зохион байгуулж байгаа Монголын Архитекторуудын Эвлэлийн Ерөнхийлөгч, Монгол Улсын Гавьяат барилгачин, Зөвлөх архитектор Э.Хүрэлбаатартай ярилцлаа.

Хот байгуулалт Монгол Улсын хувьд маш чухал, тулгамдсан, шийдвэрлэх олон асуулттай сэдэв. Энэ талаар олон улсын шилдэг архитекторууд хуран цуглаж “Тогтвортой хот байгуулалтын ирээдүй” сэдвийн дор ярилцах гэж байгаа нь олзуурхууштай хэрэг. Олон улсын энэ байгууллагын талаар болон удахгүй болох хурлын тухай товч танилцуулах уу...

Даян дэлхийн XXI зууны тогтвортой хөгжлийн хөтөлбөрт тусгасаны дагуу том хотууд руу шилжин суурьших хөдөлгөөнөөс үүдэлтэй хүн амын хэт төвлөрлийг бууруулахын тулд бүсийн тэргүүлэх төв, дагуул хот, шинэ хотыг байгаль орчин, хүрээлэн буй орчинд ээлтэй, ухаалаг, эдийн засаг, байгалийн нөөцийн хувьд хэмнэлттэй, жендерийн тэгш эрхийг хангасан, дасан зохицох чадвартай байдлаар тооцон төлөвлөж, хүний эрүүл, аюулгүй орчинд аятай тухтай ажиллах, амьдрах нөхцөлийг бий болгоход дэлхийн улс орнууд хамтдаа анхаарал хандуулж буй цаг үед “Тогтвортой хот байгуулалтын ирээдүй” сэдвийн дор энэ удаагийн форумыг зохион байгуулж байгаа нь ихээхэн ач холбогдолтой болж байна. 

Юуны өмнө Азийн архитекторуудын  бүсийн зөвлөл буюу ARCASIA-ийн талаар тодруулах нь зөв байх. Азийн архитекторуудын бүсийн зөвлөл нь тус бүс нутгийн 22 улсын архитекторуудын байгууллагыг эгнээндээ нэгтгэсэн, гишүүн институт бүрийн бүс нутгийн хөтөлбөр, хамтын ажиллагааны өргөтгөл болон ажилладаг мэргэжлийн байгууллага юм.  

Энэ байгууллагын гишүүнээр Монгол Улс, Монголын Архитекторуудын Эвлэл 1991 онд, ОУ-ын архитекторуудын эвлэлийн гишүүнээр 1963 онд элссэн ба идэвхтэй хамтран ажилладаг. 65 жилийн түүхтэй Монголын Архитекторуудын Эвлэл олон улсын олон арга хэмжээг эх орондоо үр ашигтай зохион байгуулж ажилласан. 

Азийн энэ байгууллагын нэг чухал арга хэмжээ нь 2 жилд нэг удаа зохион байгуулагддаг чуулга уулзалт юм. Азийн барилга, архитектурын хөгжлийн үзэл санаа, бодлого, томоохон төсөл хөтөлбөрийг мэргэжлийн өнцгөөс нь хэлэлцдэг тус бүс нутгийн архитектур, хүрээлэн буй орчны асуудлыг шийдвэрлэхэд “оюун санааны хөшүүрэг” болох зорилготой нэрт архитекторууд, сэтгэгчдийн цугларалт гэж ойлгож болно. 

Анхны уулзалт 1982 онд Шри Ланка улсад зохион байгуулагдаснаас хойш 21 дэх удаагийнх нь Улаанбаатарт хэдхэн хоногийн дараа чуулах гэж байна. Олон улсын арга хэмжээг зохион байгуулах  эрхийг авах шалгаруулалтад Монголын Архитекторуудын Эвлэл 2020 онд өрсөлдөж, 2021 оны 9 дүгээр сард шалгарч албан ёсны зохион байгуулах эрхийг авсан.  

Энэ оны дөрөвдүгээр сард Монгол Улсын Ерөнхий сайд Захирамж гаргаж олон улсын энэхүү арга хэмжээг зохион байгуулах ажлыг нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалтаар хангаж, уялдуулан зохицуулах үүрэг бүхий ажлын  хэсэг байгуулсан. 

Дэлхий нийтийг хамарсан Ковид-19 цар тахлын болон эдийн засгийн хямралын үе таарсан амаргүй цаг үед Ажлын хэсэг сайн ажиллаж, мөн архитекторууд, салбарын хамт олны дэмжлэг туслалцаатайгаар  бэлтгэл маш сайн хангагдаад байна.

Чуулга уулзалтын хөтөлбөр

Монголын Архитекторуудын Эвлэл Азид төдийгүй дэлхийн хэмжээнд нэр хүндтэй байгууллага гэгддэг. Та энэ эвлэлийн Ерөнхийлөгчөөр  олон жил ажиллаж байна. Байгууллагынхаа талаар товч танилцуулна уу? 

Монголын Архитекторуудын Эвлэл 66 жилийн түүхтэй байгууллага. Манай эвлэл их хурлаараа Ерөнхийлөгчөө, удирдах зөвлөлөө сонгодог. Миний хувьд  2009 онд анх сонгогдоод, 2 дахь удаагаа улиран сонгогдсон,  13 дахь жилдээ ажиллаж  байна. 

Монголын архитектур, хот байгуулалтын үйл ажиллагаанд түүчээлэн оролцдог архитекторуудыг эгнээндээ нэгтгэсэн ОУ-ын архитекторуудын байгууллагын гишүүн, нийгэмд үйлчилдэг, архитекторуудыг олон улсад хүлээн зөвшөөрүүлэх, давтан сургах, мэргэшүүлэх, ур чадварыг дээшлүүлэх, төрийн зарим чиг үүргийг хэрэгжүүлдэг, дүрмийн хүрээнд үйл ажиллагаагаа явуулдаг байгууллага.

Энэ удаагийн чуулга уулзалтаар хэлэлцэж, ярилцах гол асуудлууд, арга хэмжээнүүд юу байх вэ? Тухайлбал, Хөшигийн хөндийн нисэх онгоцны буудал даган хөгжих шинэ хотын төлөвлөлтийг хэлэлцэнэ гэж сонссон. Ер нь хот байгуулалтын арвин туршлагатай улс орнуудын шилдэг архитекторууд  арга туршлагаа  солилцох энэхүү чуулга уулзалтад манай улс яг ямар асуудлыг танилцуулж, гаргалгаа шийдэл хайх вэ?

Дэлхийн улс орнуудын нэгэн адил Монгол Улс тогтвортой хөгжлийг бий болгох  зорилтын хүрээнд Монгол Улсын Их Хурал, Засгийн газраас урт, дунд хугацаанд баримтлах “Алсын хараа 2050”, “Шинэ сэргэлт”-ийн бодлогын баримт бичгүүдийг баталж, түүний дагуу Төв аймгийн Сэргэлэн сумын нутаг дэвсгэрт олон улсын нисэх онгоцны буудлыг түшиглэн “Шинэ Зуунмод” хотыг иж бүрнээр цогцлоох төлөвлөлт, бүтээн байгуулалтыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэн ажиллаж байгаа. Бид ирээдүйн тогтвортой хот байгуулалтын дэвшилтэд загваруудыг боловсруулахаар “Тогтвортой хот байгуулалтын ирээдүй” гэсэн өргөн хүрээний сэдвээр ярилцаж олон улсын мэргэжил нэгтнүүдтэйгээ хамтран ажиллана.

Орчин үеийн хот байгуулалтын дэвшилтэт арга, шинжлэх ухаан, техник, цахим технологийн ололт амжилтуудыг ашигласан хот төлөвлөлт, хот байгуулалтын хөгжлийн сүүлийн үеийн чиг хандлагыг тодорхойлсон улс орнуудын хэрэгжүүлж байгаа төсөл, хөтөлбөр, сайн туршлагын талаар санал бодлоо хуваалцаж, оновчтой шийдэл, санаа, зөвлөмжүүдийг  гаргасан үр дүнтэй арга хэмжээ болно гэж харж байгаа.

Монгол Улсын хувьд Хөшигийн хөндийд баригдсан Олон улсын шинэ нисэх буудлыг дагасан хот байгуулах төлөвлөгөөгөө танилцуулж  бүс нутгийн орнуудын сайн туршлагыг судлан суралцахын зэрэгцээ нэн хурдацтай явагдаж буй хотжилт болон цаг тутам өөрчлөгдөн буй өнөөгийн  дэлхий ертөнцийн өмнө тулгарч буй нийтлэг сорилтуудыг даван туулах арга замуудын талаар  санал бодлоо хуваалцах юм. 

Энэ агуулгаараа Монголын хот байгуулалтын өнөөгийн байдалтай олон орнуудын архитекторуудыг танилцуулж, том хотуудын тулгамдсан асуудлыг хэрхэн даван туулж байгаа, дагуул хотуудыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн тогтвортой хот байгуулалт, төлөвлөлтийн хэтийн төлөвийг тодорхойлох талаар тэдний зөвлөлгөө, зөвлөмжийг сонсох, туршлагаас хуваалцах зэрэг өргөн ач холбогдол бүхий арга хэмжээ болно.

Чуулга уулзалт ямар хэлбэрээ явагдаж, хэдэн орны төлөөлөгч оролцох вэ? Гол зочид хэн байх бол?

Дэлхийн 140 орны 3,2 сая архитекторуудыг төлөөлөх Олон Улсын Архитекторуудын Эвлэлийн Ерөнхийлөгч Хосе Луис Кортес анх удаа Монголд ирнэ. Мөн ОУАЭ-ийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, Азийн бүс хариуцсан дэд Ерөнхийлөгч нар ч хамт ирнэ.

Азийн 22 орны архитекторуудын байгууллагуудын удирдлагууд, төлөөлөл 150 гаруй архитекторууд  чуулга уулзалтад оролцохоор мэдээллээ ирүүлээд байна. 

Япон, Хятад, БНСУ, Энэтхэг, Монгол зэрэг орны олон улсад нэр хүндтэй архитекторууд, эрдэмтэн судлаачид илтгэл тавьж, хот төлөвлөлтийн өнөөгийн шилдэг туршлага, хэтийн төлөв, чиг хандлага болон тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд улс орон, бүс нутаг, олон улсын хэмжээнд архитекторуудын гүйцэтгэх үүрэг, оролцоо зэрэг өргөн хүрээний асуудлаар санал бодлоо солилцох юм. Чуулга уулзалтыг биетээр болон цахимаар  гэсэн холимог хэлбэрээр  зохион байгуулах бөгөөд мэргэжлийн 5 хорооны хурал болно.

Мөн энэ удаагийн чуулга уулзалт цар тахлын улмаас хоёр жил гаруй зогсонги байсан ARCASIA-ийн үйл ажиллагааг сэргээх, өнөөгийн болон шинээр үүсч буй сорилтуудыг шийдвэрлэхэд архитектурын шинэлэг санаа, шийдлүүдийн талаар санал бодлоо солилцоход ихээхэн хувь нэмэр болно. 

Чуулга уулзалтын үеэр Азийн архитекторуудын дунд зарласан Архитектурын шилдэг бүтээлийн 2022 оны уралдаанд оролцсон, шалгарсан шилдэг бүтээлүүд,  Монголын барилга хот байгуулалтын салбарын ололт, архитекторуудын бүтээл, томоохон төсөл хөтөлбөрийг танилцуулсан олон улсын үзэсгэлэнг Мишээл Экспо-д 2 хоног гарна.

Эцэст нь тэмдэглэхэд, энэхүү арга хэмжээг Монгол Улсад зохион байгуулахад нягт хамтран ажилласан Азийн архитекторуудын Бүсийн Зөвлөлийн 2022 оны удирдах бүрэлдэхүүн, уралдаан тэмцээний шүүгч нар, Монголын архитекторууд болон дэмжлэг туслалцаа үзүүлсэн Барилга, хот байгуулалтын сайд, Соёлын яам, Улаанбаатар хотын захирагч, төр засгийн болон бусад түнш байгууллагууд, ивээн тэтгэгч компаниуд, хувь хүмүүс зэрэг бэлтгэл ажилд оролцсон бүх хүмүүст чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.

ЕTOIM.MN