Япон улсад болсон газар хөдлөлт Монголчуудад "Улаанбаатар хотод хүчтэй газар хөдөлбөл хэдэн байшин үлдэх бол" хэмээх бодлыг төрүүлсэн. Нийслэл дэх 90 мянган байшин, барилгын 263 нь газар хөдлөлтөд тэсвэргүй аж. Цаашилбал, эдгээрийн 44 нь одоо ч нурахад бэлэн болсон гэдгийг мэргэжлийн хүмүүс хэлж байна. Гэхдээ энэ тоо бодитой гэдэгт олон хүн эргэлздэг юм билээ.

Манай улсад хүчтэй газар хөдөлбөл төдий л олон байшин тэсч үлдэхгүй гэдгийг холбогдох албаныхан болон ашиглалтад дөнгөж орсон мөртлөө хана нь цуурсан байшингууд "хэлээд" өгдөг болохоор тэр. Тиймээс мэргэжлийн байгууллагуудын дүгнэлт гарсан эдгээр барилгыг дахин төлөвлөлтөд оруулах шаардлага эн тэргүүнд тулгарчээ.

Газар хөдлөлтийн сураг Монголчуудыг хэдхэн хоногийн хугацаанд түгшээгээд мартагдах тийшээ ханджээ. Иргэдтэй уулзаж "Нийслэлд газар хөдөлбөл яах бол" гэсэн асуултад хариулт авахыг хүсэхэд "Барилга, байшингаа чанартай барих хэрэгтэй" хэмээв. Тэд нийслэлд хэзээ нэгэн цагт газар хөдөлбөл яах бол гэдэгт санаагаа чилээдэггүй ажээ.

Мэргэжлийн хүмүүс Улаанбаатар хотыг газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүсэд оршдог гэдгийг нэгэнт тодорхойлчихоод байхад хаана, хаанаа санаа амар байж болохгүй юм. Тиймээс газар хөдлөлтийн гамшгаас урьдчилан сэргийлэхийн тулд ямар ажил хийж байгааг холбогдох байгууллагуудаас сурвалжиллаа.

Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраас барилгуудад шалгалт хийж, дээр дурьдсан мэргэжлийн дүгнэлтийг гаргаж өгсен. Энэ дүгнэлтийг Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яам, нийслэлийн Засаг даргын тамгын газрынхан танилцууллаа. Гэхдээ дүн мэдээ танилцуулахаас өөр ажлыг хийгээгүй байгаа юм байна.

"Нурж болзошгүй" хэмээх дүгнэлтийг өгсөн барилгын ихэнхийг орон сууцны зориулалтаар ашиглаж буй. Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрынханд нурах дөхсөн барилгын оронд болж өгвөл шинэ байшин бариулчих санаа бий гэнэ. Газарт нь Улаанбаатар хотын инженерийн шугам сүлжээний ачаалал, гаднах зогсоол, зам зэргийг харгалзан 5-12 давхар орон сууц төлөвлөх шаардлагатай ажээ. Гэсэн ч үүнтэй холбоотой ямар нэгэн төлөвлөгөө, санал, санаачилга гараагүй гэдгийг хэллээ.

Энэ нь нийтийн эзэмшлийн барилгуудыг нураах, бусдын өмчлөлд шилжүүлэх шийдвэрийг мэргэжлийн хяналтын байгууллага, нийслэлийн удирдлагууд гаргах эрхгүйтэй холбоотой. Сууц өмчлөгчдийн холбооны гишүүдийн олонхийн саналаар шийдвэр гаргах ёстой аж.

Нийслэлийн Барилга, хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газрын мэргэжилтэн Ж.Батсайхантай уулзаж, эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын шаардлага хангахгүй барилгуудыг бүгдийг нь нурааж, шинэчлэн барилгажуулах боломж бий эсэхийг тодрууллаа.

-Хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюултай барилгуудыг нурааж, шинэ байшин барих боломж хэр байгаа бол?
-Орон сууцны тухай хуулийн дагуу нийтийн эзэмшлийн орон сууцыг нураах шийдвэрийг нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас гаргах ёсгүй. Мэргэжлийн дүгнэлт гаргаж Сууц өмчлөгчдийн холбоодод өгсөн. Иргэд хоорондоо ярьж тохиролцсоны үндсэн дээр барилгын компанитай гэрээ хийгээд асуудлаа шийдэж болно. Хуулийн дагуу гэрээгээ хийвэл нөхөн олговрыг авахад ямар нэгэн саад гарах ёсгүй.

-Оршин суугчдаас энэ талаар ямар нэгэн санал хүсэлт ирээгүй хэрэг үү?
-Одоогийн байдлаар ирээгүй байна. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны замын эсрэг талд байрлах "Хөгжил" сууц өмчлөгчдийн холбооны мэдлийн 44 айлын орон сууцыг буулгачихсан байгаа. Оронд нь байшин барьж эхлээгүй.

-Энэ байрны оршин суугчид нөхөн төлбөрөө авч чадаагүй гэж байсан. Иргэдэд ийм болгоомжлол байгаа байх?
-Оршин суугчид нь Орон сууцны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулаагүй байхад байраа суллаж өгсөн юм билээ. Одоо хуулийн дагуу ийм зүйл болохгүй.

-Барилга, байгууламж газар хөдлөлтөд тэсвэрлэх чадвартайг үнэлэх журмыг баталсан. Энэ журам ямар ач холбогдолтой юм бэ?
-Газар хөдлөлтөд тэсвэрлэх чадварыг үнэлэн паспортжуулах юм. Ингэснээр эрсдлийг нь үнэлээд зогсохгүй алинаас нь эхэлж нураах, дахин төлөвлөлт хийх ямар боломж байгааг судлах боломжтой болно.

Албаны хүмүүс нурах аюултай гэдгийг нь мэдсээр байж хууль, журам барьж гар хумхин суусаар байх бололтой. Хэдийгээр мэргэжлийн хүмүүс "байхгүй" хэмээж буй ч байшингаа нураахад санал нэгдэж, холбогдох газруудтай гэрээ хийсэн оршин суугчид бий ажээ.

Мэргэжлийн байгууллагын нурж болзошгүй хэмээн дүгнэсэн нийтийн орон сууцны барилгын жагсаалт /1937-1963 онд барьсан/