-Зам дагаж хөгжил ирнэ гэдэг. Дэд бvтцийн хөгжлийн талаархи ярилцлагаа нийслэлийн өнөөгийн авто замын байдлаас эхлэе. Замын нимгэн,зузаан, бөглөрөл гээд л их олон асуудал иргэдийг бухимдуулж байна шvv дээ?
-Энэ бол чанартай холбоотой асуудал. Чанар гэхээр vнийн асуудал яригдана. Энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд нэг километр замыг тавихад тийм хэмжээний мөнгө зарцуулна гэсэн стандартыг гаргах ёстой л доо. Vvнийг тогтоох гэхээр бид дотооддоо цемент vйлдвэрлэх шаардлагатай болоод байгаа юм. Энэ тал дээр манай хувийн хэвшлийнхэн нэлээд эрчимтэй ажиллаж байна. Цаашид бид япончуудын тавьсан "Нарны зам" шиг зам л тавих ёстой. Төсөв мөнгө нь жаахан учраас зовлонтой зvйлvvдээсээ салж чадахгvй л байна.

-Хөндлөн, босоо чиглэлийн замаа бvгдийг нь янзалъя гэж ойрын хэдэн жил ярилаа. Ойрын жилvvдэд иймэрхvv байдлаар авто замын тvгжрэлийг сааруулах боломж хэр харагдаж байна вэ?
-Тvгжрэлтэй холбоотой асуудлаар бид УИХ-д хоёр удаа төсөл оруулаад унасан. Уг төслvvдэд энэ настай машинуудыг Монголын хилээр оруулахаа больё, хvнд даацын машинуудаас авах татвараа нэмэгдvvлье гэсэн байсан юм. Гадаадад ашиглагдахаа больчихсон машинууд Монголд орж ирээд байгааг болиулъя гэсэн санаа байсан. Нөгөө талдаа энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтийн асуудлыг шийдвэрлэх шаардлага байгаа. Vvнд дахиад л хөрөнгө мөнгөний асуудал яригдана. Нийтийн тээврээ янзлаад хөгшин, гадаадад ашиглагдахаа больсон, буруу талдаа хvрдтэй машинуудыг оруулахыг зогсоож, хvнд даацын машинуудын татварыг нэмэгдvvлж байж энэ тvгжрэлийн асуудлыг шийдвэрлэнэ. Эдгээрээс гадна мэдээж дахин төлөвлөлтийн асуудал байгаа.
 
-Мянганы замын ажил юу болж байгаа вэ. Санхvvжилтийн эх vvсвэрийн асуудал нь бvрэн шийдвэрлэгдсэн vv. Та "Мянганы зам"-ын хамгийн ач холбогдолтой замыг аль чиглэлийн зам гэж vздэг вэ?
-"Мянганы зам" гэдэг хэвтээ тэнхлэгийн буюу баруунаас зvvн рvv чиглэсэн зам. Энэ ажил одоо 60 хувьтай явж байгаа. Санхvvжилт нь дахиад л улсын төсвөөс шалтгаалдаг учраас олигтой явахгvй байна. Саяхнаас төсвийг болиод Хөгжлийн банкны асуудал орж ирлээ. Хамгийн ач холбогдолтой замыг нь нэрлэх хэцvv л дээ. 21 аймгийг бvгдийг нь л хатуу хучилттай замаар холбох ёстой.
 
-Хөндлөн төмөр замын асуудал юу болж байгаа вэ. Хэчнээн компани энэ ажилд оролцож байгаа болон нэг компанид хэр хэмжээний газар ногдох вэ. Эдгээр компанийн мэргэжлийн ур чадвар, ажил vvргээ гvйцэтгэх чадварт та итгэж байна уу?
-Трансаа баталчихсан. Одоо геодези, геологийн ажлууд явагдаж байгаа.
 
-Хөшигтийн хөндийн нисэх буудлын ажил юу болж байгаа вэ?
-Сая япончууд тооцоогоо хийгээд дууссан. Одоо Монголын талаас хөрөнгө мөнгө нэмж гаргах асуудал яригдаж байна. Манай талаас 21.000 иенийн асуудлыг шийдвэрлэчих юм бол төлөвлөгөөний дагуу тендер зарлагдаад явчихна.
 
-Уналтад орсон барилгын салбар эргэж хөл дээрээ босч чадаж байна уу?
-Барилгын салбар сэргэж байгаа. Сэргэх ёстой. Одоо Хөгжлийн банкаараа дамжаад арилжааны банкууд зээлийн хvvгээ бууруулж энэ асуудал шийдвэрлэгдэнэ.
 
-Орон сууцны зээлийн хvv зургаан хувь боллоо. Та vvнийг vр дvнгээ хэр өгнө гэж бодож байгаа вэ?
-Зээлийн хvv бол Монголбанктай хамтарч хийх ёстой. Зээлийн хvvгийн бодлогыг тэр дундаа арилжааны банкуудаар явж байгаа орон сууцны зээлийн хvv, хөрөнгийн эх vvсвэрvvдийг хямдханаар Монголбанк олж ирэх ёстой. Хямдруулаад эсвэл улс татаасаар vvнийг зохицуулах шаардлагатай. Сая орон сууцны зээлийн хvvг зургаан хувь болгон тогтоосон нь сайн ажил болсон. Vvний vр дvн удахгvй харагдана.
 
-Барилгын салбар сэргэж, шинэ хорооллууд ар араасаа сvндэрлэж байна. Vvнийг дагаад барилгын чанарын асуудал их яригдах юм. Сая Япон байгалийн гамшигт өртсөн ч тэнгэр баганадсан барилгууд нь холхивч гэх зvйл дээр л тогтлоо гэж дэлхий нийт шагширч байгаа. Манайд ийм зvйл болбол юу vлдэх билээ. Энэ тал дээр ямар нэгэн ажил хийгдэж байгаа юу?
-Монголчууд юмыг сvржигнэдэг учраас нэлээд л сvржигнэлээ. Япон арлын улс болохоор байнга газар хөдөлж байдаг. Манайд зуд болоод байдагтай л адил асуудал. Тиймээс тэнд дархлаа нь их өндөр буюу барилгатай холбоотой технологи нь их өндөр хөгжсөн. Тэр технологийг нь бид нутагшуулах хэрэгтэй байна.
 
-Нийслэлд дэндvv их төвлөрөл бий боллоо. Төр захиргааны бvхий л байгууллага нь нийслэлдээ байна. Энэ бvхнийг саармагжуулах ямар боломж байна вэ?
-Төвлөрлийг сааруулах хамгийн гол зvйл орон сууцны асуудал. Бид орон сууцыг барихдаа хотынхоо захаас эхлэх бодлого барьж байна. Яагаад гэвэл эдгээр байршлууд vнэ хямдаас гадна хотын төвийн төвлөрлийг саармагжуулж чадна. Орон сууцны зээлийн хувьд төрөөс хоёр талд шийдвэр гаргах ёстой. Нэг нь арилжааны банкуудын орон сууцны зээлийн хvv, тvvний эх vvсвэр. Нөгөө нь иргэдийн худалдаж авах моргейжийн зээлийн хvv. Энэ хоёрт төр гол анхаарлаа хандуулах ёстой.
 
-Төвлөрлийг саармагжуулах гэхээр нийслэлийг Хархорин руу нvvлгэх асуудал яригддаг байсан. Энэ асуудал сvvлийн vед яагаад нам гvм болчихов оо?
-Ерөнхийлөгчийн санаачилсан энэ асуудал хэвэндээ байгаа. Анхны нийслэл рvvгээ Улаанбаатарыг шилжvvлж, хоёр дахь хот болгох асуудал л даа. Энэ ажил эхэлбэл цаашлаад том хот болгох магадлалтай. Казакстан нийслэлээ Астана руу нvvлгээд амжилт олсон. Манайд болохгvй ч зvйлгvй юм. Энэ асуудал дахин яригдах байх.
 
-Зургаан их сургуулийг Налайх дvvрэг рvv шилжvvлэх асуудал хөндөгдсөн. Бvх оюутнуудаа нийслэлийн зах руу сууршуулах энэ шийдвэрийг та хэр зөв шийдэл гэж vзэж байгаа вэ?
-Ингэж зохицуулахаас аргагvй хоёр шалтгаан байгаа. Нэг нь мэдээж төвлөрлийн асуудал. Бид хотынхоо төвд бvх их, дээд сургуулиа барьчихсан. Vvнийг дагаад хотын төвд баар, цэнгээний газрууд оюутныхаа байртай зэрэгцээд байрладаг. Ингэхээр оюутнууд чөлөөт цагаа баар цэнгээний газарт өнгөрөөгөөд байна. Сурч боловсрох асуудал дээрээ залуус алдаад байна. Энэ бvхнийг зохицуулж байна гээд оюутнуудаа бид бvр хөдөө гаргачих гээгvй байна шvv дээ. 20-30 км радиус дотор нийтийн тээвэр байнга vйлчилдэг газарт шилжvvлж байна. Хотын төвлөрлөөс оюутнуудыг холдуулснаар чөлөөт цагаараа спортоор хичээллэх, номын санд суух зэрэг арай өөр нөхцлvvд vvсэх юм. Энэ бол хөгжилтэй орны бvтэц л дээ.
 
-Тантай уулзаж ярилцсаных МоАХ-ны хөгжил, өнөөгийн шинэчлэлийн нийгэм дэх vvрэг, байр суурийн талаар асуумаар байна?
-Анх ганц намын тогтолцоог задлах, олон ургалч vзэл, олон намын тогтолцоог Монголд бий болгох гэж МоАХ гарч ирсэн. Анх гарч ирэхдээ зорилго болгож байсан гол зорилтуудаа биелvvлж чадсан. Одоо бол МоАХ нийгэмд аль болохгvй, бvтэхгvй байгаа зvйлийг сануулж байгаа. Тэр утгаараа vйл ажиллагаагаа хэвийн vргэлжлvvлж байгаа гэж vзэж байна.

С.Энхзаяа