ЗТБХБ-ын сайд Х.Баттулгатай уулзаж ярилцлаа.

-Зам дагаж хөгжил ирнэ гэдэг. Дэд бүтцийн хөгжлийн талаархи ярилцлагаа нийслэлийн өнөөгийн авто замын байдлаас эхлэе. Замын нимгэн, зузаан, бөглөрөл гээд л их олон асуудал иргэдийг бухимдуулж байна шүү дээ?
-Энэ бол чанартай холбоотой асуудал. Чанар гэхээр үнийн асуудал яригдана. Энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд нэг километр замыг тавихад тийм хэмжээний мөнгө зарцуулна гэсэн стандартыг гаргах ёстой л доо. Үүнийг тогтоох гэхээр бид дотооддоо цемент үйлдвэрлэх шаардлагатай болоод байгаа юм. Энэ тал дээр манай хувийн хэвшлийнхэн нэлээд эрчимтэй ажиллаж байна. Цаашид бид япончуудын тавьсан "Нарны зам" шиг зам л тавих ёстой. Төсөв мөнгө нь жаахан учраас зовлонтой зүйлүүдээсээ салж чадахгүй л байна.

-Хөндлөн, босоо чиглэлийн замаа бүгдийг нь янзалъя гэж ойрын хэдэн жил ярилаа. Ойрын жилүүдэд иймэрхүү байдлаар авто замын түгжрэлийг сааруулах боломж хэр харагдаж байна вэ?
-Түгжрэлтэй холбоотой асуудлаар бид УИХ-д хоёр удаа төсөл оруулаад унасан. Уг төслүүдэд энэ настай машинуудыг Монголын хилээр оруулахаа больё, хүнд даацын машинуудаас авах татвараа нэмэгдүүлье гэсэн байсан юм. Гадаадад ашиглагдахаа больчихсон машинууд Монголд орж ирээд байгааг болиулъя гэсэн санаа байсан. Нөгөө талдаа энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтийн асуудлыг шийдвэрлэх шаардлага байгаа. Үүнд дахиад л хөрөнгө мөнгөний асуудал яригдана. Нийтийн тээврээ янзлаад хөгшин, гадаадад ашиглагдахаа больсон, буруу талдаа хүрдтэй машинуудыг оруулахыг зогсоож, хүнд даацын машинуудын татварыг нэмэгдүүлж байж энэ түгжрэлийн асуудлыг шийдвэрлэнэ. Эдгээрээс гадна мэдээж дахин төлөвлөлтийн асуудал байгаа.

-Мянганы замын ажил юу болж байгаа вэ. Санхүүжилтийн эх үүсвэрийн асуудал нь бүрэн шийдвэрлэгдсэн үү. Та "Мянганы зам"-ын хамгийн ач холбогдолтой замыг аль чиглэлийн зам гэж үздэг вэ?
-"Мянганы зам" гэдэг хэвтээ тэнхлэгийн буюу баруунаас зүүн рүү чиглэсэн зам. Энэ ажил одоо 60 хувьтай явж байгаа. Санхүүжилт нь дахиад л улсын төсвөөс шалтгаалдаг учраас олигтой явахгүй байна. Саяхнаас төсвийг болиод Хөгжлийн банкны асуудал орж ирлээ. Хамгийн ач холбогдолтой замыг нь нэрлэх хэцүү л дээ. 21 аймгийг бүгдийг нь л хатуу хучилттай замаар холбох ёстой.

-Хөндлөн төмөр замын асуудал юу болж байгаа вэ. Хэчнээн компани энэ ажилд оролцож байгаа болон нэг компанид хэр хэмжээний газар ногдох вэ. Эдгээр компанийн мэргэжлийн ур чадвар, ажил үүргээ гүйцэтгэх чадварт та итгэж байна уу?
-Трансаа баталчихсан. Одоо геодези, геологийн ажлууд явагдаж байгаа.

-Хөшигтийн хөндийн нисэх буудлын ажил юу болж байгаа вэ?
-Сая япончууд тооцоогоо хийгээд дууссан. Одоо Монголын талаас хөрөнгө мөнгө нэмж гаргах асуудал яригдаж байна. Манай талаас 21.000 иенийн асуудлыг шийдвэрлэчих юм бол төлөвлөгөөний дагуу тендер зарлагдаад явчихна.

-Уналтад орсон барилгын салбар эргэж хөл дээрээ босч чадаж байна уу?
-Барилгын салбар сэргэж байгаа. Сэргэх ёстой. Одоо Хөгжлийн банкаараа дамжаад арилжааны банкууд зээлийн хүүгээ бууруулж энэ асуудал шийдвэрлэгдэнэ.

-Орон сууцны зээлийн хүү зургаан хувь боллоо. Та үүнийг үр дүнгээ хэр өгнө гэж бодож байгаа вэ?
-Зээлийн хүү бол Монголбанктай хамтарч хийх ёстой. Зээлийн хүүгийн бодлогыг тэр дундаа арилжааны банкуудаар явж байгаа орон сууцны зээлийн хүү, хөрөнгийн эх үүсвэрүүдийг хямдханаар Монголбанк олж ирэх ёстой. Хямдруулаад эсвэл улс татаасаар үүнийг зохицуулах шаардлагатай. Сая орон сууцны зээлийн хүүг зургаан хувь болгон тогтоосон нь сайн ажил болсон. Үүний үр дүн удахгүй харагдана.

-Барилгын салбар сэргэж, шинэ хорооллууд ар араасаа сүндэрлэж байна. Үүнийг дагаад барилгын чанарын асуудал их яригдах юм. Сая Япон байгалийн гамшигт өртсөн ч тэнгэр баганадсан барилгууд нь холхивч гэх зүйл дээр л тогтлоо гэж дэлхий нийт шагширч байгаа. Манайд ийм зүйл болбол юу үлдэх билээ. Энэ тал дээр ямар нэгэн ажил хийгдэж байгаа юу?
-Монголчууд юмыг сүржигнэдэг учраас нэлээд л сүржигнэлээ. Япон арлын улс болохоор байнга газар хөдөлж байдаг. Манайд зуд болоод байдагтай л адил асуудал. Тиймээс тэнд дархлаа нь их өндөр буюу барилгатай холбоотой технологи нь их өндөр хөгжсөн. Тэр технологийг нь бид нутагшуулах хэрэгтэй байна.

-Нийслэлд дэндүү их төвлөрөл бий боллоо. Төр захиргааны бүхий л байгууллага нь нийслэлдээ байна. Энэ бүхнийг саармагжуулах ямар боломж байна вэ?
-Төвлөрлийг сааруулах хамгийн гол зүйл орон сууцны асуудал. Бид орон сууцыг барихдаа хотынхоо захаас эхлэх бодлого барьж байна. Яагаад гэвэл эдгээр байршлууд үнэ хямдаас гадна хотын төвийн төвлөрлийг саармагжуулж чадна. Орон сууцны зээлийн хувьд төрөөс хоёр талд шийдвэр гаргах ёстой. Нэг нь арилжааны банкуудын орон сууцны зээлийн хүү, түүний эх үүсвэр. Нөгөө нь иргэдийн худалдаж авах моргейжийн зээлийн хүү. Энэ хоёрт төр гол анхаарлаа хандуулах ёстой.

-Төвлөрлийг саармагжуулах гэхээр нийслэлийг Хархорин руу нүүлгэх асуудал яригддаг байсан. Энэ асуудал сүүлийн үед яагаад нам гүм болчихов оо?
-Ерөнхийлөгчийн санаачилсан энэ асуудал хэвэндээ байгаа. Анхны нийслэл рүүгээ Улаанбаатарыг шилжүүлж, хоёр дахь хот болгох асуудал л даа. Энэ ажил эхэлбэл цаашлаад том хот болгох магадлалтай. Казакстан нийслэлээ Астана руу нүүлгээд амжилт олсон. Манайд болохгүй ч зүйлгүй юм. Энэ асуудал дахин яригдах байх.

-Зургаан их сургуулийг Налайх дүүрэг рүү шилжүүлэх асуудал хөндөгдсөн. Бүх оюутнуудаа нийслэлийн зах руу сууршуулах энэ шийдвэрийг та хэр зөв шийдэл гэж үзэж байгаа вэ?
-Ингэж зохицуулахаас аргагүй хоёр шалтгаан байгаа. Нэг нь мэдээж төвлөрлийн асуудал. Бид хотынхоо төвд бүх их, дээд сургуулиа барьчихсан. Үүнийг дагаад хотын төвд баар, цэнгээний газрууд оюутныхаа байртай зэрэгцээд байрладаг. Ингэхээр оюутнууд чөлөөт цагаа баар цэнгээний газарт өнгөрөөгөөд байна. Сурч боловсрох асуудал дээрээ залуус алдаад байна. Энэ бүхнийг зохицуулж байна гээд оюутнуудаа бид бүр хөдөө гаргачих гээгүй байна шүү дээ. 20-30 км радиус дотор нийтийн тээвэр байнга үйлчилдэг газарт шилжүүлж байна. Хотын төвлөрлөөс оюутнуудыг холдуулснаар чөлөөт цагаараа спортоор хичээллэх, номын санд суух зэрэг арай өөр нөхцлүүд үүсэх юм. Энэ бол хөгжилтэй орны бүтэц л дээ.

-Тантай уулзаж ярилцсаных МоАХ-ны хөгжил, өнөөгийн шинэчлэлийн нийгэм дэх үүрэг, байр суурийн талаар асуумаар байна?
-Анх ганц намын тогтолцоог задлах, олон ургалч үзэл, олон намын тогтолцоог Монголд бий болгох гэж МоАХ гарч ирсэн. Анх гарч ирэхдээ зорилго болгож байсан гол зорилтуудаа биелүүлж чадсан. Одоо бол МоАХ нийгэмд аль болохгүй, бүтэхгүй байгаа зүйлийг сануулж байгаа. Тэр утгаараа үйл ажиллагаагаа хэвийн үргэлжлүүлж байгаа гэж үзэж байна.