Хот байгуулалт хөгжлийн газрын дарга Ц.Тулгыг энэ удаагийн VIP зочноор урилаа. Тэрээр гадны өндөр хөгжилтэй улс оронд олон жил суралцсан мэдлэг, чадвараа улс эх орондоо хэрэгжүүлж, бага залуугаасаа өнөөг хүртэл төрийн албанд зүтгэн, мэргэжилтнээс газрын дарга болтлоо дэвшин ажилласан эгэл жирийн энгийн даруухан нэгэн билээ. Багахан хугацаанд түүнтэй ярилцсан ч зөөлөн сэтгэлтэй, ухаалаг, тууштай, зорьсон зүйлийнхээ ард гарахын тулд зогсохгүйгээр хичээж, зүтгэж яваа хүний үлгэр жишээг мэдрүүлсэн юм. 

Юуны өмнө Нийслэлийн хот байгуулалт хөгжлийн газрын дарга Ц.Тулга гэж хэн бэ гэдэг талаар яриагаа эхлүүлье гэж бодож байна. 

Би бага байхаасаа аав ээжийнхээ миний хүү зураг сайн зурдаг гэдэг үгэнд урамшиж, бусад эрэгтэй хүүхдүүдийн нэгэн адил математик,  геометр тооны  хичээлдээ илүү сонирхолтой хүүхэд байсан. Уг нь тухайн үеийн олон улсын тоймч Б.Дашзэвэг, А.Дүгэр гуай нараас үлгэр жишээ авч энэ мэргэжлийн хүн болно гэж боддог байв. Тийм ч учраас дэлхийн улс орнуудын талаарх мэдээллийг сонирхож, Атлас Мира гээд Оросын номыг бараг л цээжилж байлаа. Дэлхийн 190 гаруй улс орны нийслэл, хүн ам, нийгмийн зохион байгуулалтыг уншиж, цээжилсэн. Мөн бүх улсы төрийн далбаануудыг нь дуурайлган зурдаг байсан. Өөрийн сонирхолоос гадна азтай тохиол аав, ээжийнхээ урмын үгээр архитектор мэргэжлийг сонгосон. 

Ингээд 1994 онд Техникийн их сургуулийн Барилга архитектурын ангийг Инженер- архитектор мэргэжлээр төгссөн. Тухайн үед 5 жилийн сургалтын системтэй байсан учраас одоогийн барилгын инженер болон архитектурын ангийн үздэг бүхий л хичээлүүдийг давхар судалсан. Тэр үед багш маань “Та нар дэлхийд байхгүй ховор хос мэргэжилтэн болж төгсөж байна. Азтай хүүхдүүд шүү” гэж билээ. 

Их сургуулиа төгсөөд Холбооны Бүгд найрамдах Герман улс болон Английн Лондон хотноо 10 гаруй жилийн хугацаанд сурч ажиллан боловсролоо дээшлүүлсэн. 2004 онд Монголдоо ирээд зураг төслийн компанид архитектораар ажиллаж, 2007 оноос төрийн байгууллагад буюу Нийслэлийн газрын албанд архитектораар  ажлын гараагаа эхэлсэн. Энэ байгууллагадаа мэргэжилтэн, ахлах мэргэжилтэн, Газрын менежмент, төлөвлөлтийн хэлтсийн дарга болон дэвшиж, 2013 оноос Нийслэлийн ерөнхий төлөвлөгөөний газар буюу одоогийн Хот байгуулалт хөгжлийн  газарт ахлах мэргэжилтнээр ажиллаж эхлээд одоо Газрын даргын албыг хашиж байна. 

Олон жил гадаадад  суралцаад Монголдоо ирэхэд хөрсөндөө хэр буусан бэ? Хувийн хэвшлээс илүү төрийн албан хаагч болохыг яагаад сонгосон бэ? 

Хөрсөндөө буухад багагүй цаг хугацаа зарцуулсан. Ер нь орчиндоо дасах гэж би өөрөө их будилсан. Бодож санасан хийхийг хүссэн зүйлсийг маань ойлгож хүлээж авах дэмжих газар ер нь байгаагүй гэхэд болно.    Ингээд хувийн хэвшилд ажиллаж байх явцад төрийн албанд ажиллах санал ирсэн. Ажиллах явцдаа өөрийгөө төрд л ажиллах ёстой хүн, энэ миний хийх хэрэгтэй ажил гэж бодогдсон. Тиймээс одоог хүртэл зүтгэж явна. Нэгэнт эхэлчихсэн олон ажлууд бий. Түүнийхээ үр дүнг харахыг хүсэж байгаа учраас цаашдаа хувийн компани байгуулах бодол төрдөггүй. 

Таны зураг төслөөр хэдэн барилга баригдсан бол? 

Сургуулиа төгсөөд олон жил гадаадад суралцсан учраас өөрийн барилга тун цөөн. Хувийн хэвшилд байхад миний зургаар хоёр барилга баригдсан. 

Мөн хот байгуулалтын чиглэлээр “Гэр хорооллын газар шинэчлэн зохион байгуулах” анхны загвар  төсөл буюу иргэд өөрсдийн газартаа тохилог сайхан амьдрах төслийг санаачилж  Японы олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага  Жайкагийн дэмжлэгтэйгээр иргэдийн оролцоотой төслийн удирдамж гарын гарын авлага боловсруулсан. Тухайн үедээ Токио хотод мэргэжил дээшлүүлж байлаа. 

Япон 2008 он 

Хот байгуулалт , хөгжлийн газар нь ямар төрийн чиг үүрэгтэй вэ? 

Хот байгуулалт, хөгжлийн газар нь Нийслэлийн Засаг даргын   Барилга, хот байгуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага. Энэ утгаараа бол Нийслэлийн хэмжээнд баригдаж байгаа бүх барилга байгууламжийн  зөвшөөрөл олгохоос эхлээд хаяг дугаар олгож мэдээллийн санд бүртгэх хот байгуулалттай холбоотой бүхий л ажлуудыг манай байгууллага хариуцдаг.  Мөн Улаанбаатарын бүсийн хөгжлийн хөтөлбөр, хотын хөгжлийн Ерөнхий төлөвлөгөө, Төрөөс барилга, хот байгуулалт, газрын харилцаа, дэд бүтцийн асуудлаар гаргасан хууль тогтоомж, нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Нийслэлийн тухайн жилийн эдийн засаг, нийгмийн зорилтыг нэгжүүдийн үйл ажиллагаанд нийцүүлэн хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулдаг. Түүнчлэн Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн нийтлэг шаардлага, эрэлт хэрэгцээний дагуу шинэчлэн боловсруулах, зохих тодотгол өөрчлөлт оруулах ажлыг зохион байгуулж, хэрэгжилтэд хяналт тавьж байна. 

Хүний нөөцийн асуудалдаа хэрхэн анхаарал хандуулж байна. Ажилтнууд нь мэргэжлийн хүмүүс байдаг уу? 

Манай байгууллага 10 хэлтэс нэгжтэй, 98 ажилтантайгаар үйл ажиллагаа явуулж байна. Эдгээр ажилтнуудын 70 орчим хувь нь залуу боловсон хүчин бий. Хот төлөвлөгч, архитектор, газар зохион байгуулагч, барилгын инженер гэх мэт гол мэргэжлийн ажилтнууд байгууллагын 90 хувийг бүрдүүлдэг. 

Хуучин туршлагатай боловсон хүчнээс гадна залуучуудаа дэмжин, үйл ажиллагаандаа идэвхтэй оролцуулж, сургах тал дээр анхаарлаа хандуулж байна. Манай байгууллагад ажиллаж байсан мэргэжилтнүүд маш сайн хөгжиж, хаана ч ажилласан гологдохооргүй мэргэшээд гардаг. Тийм ч учраас Барилга хот байгуулалтын яам, Газар зохион байгуулалт, геодиз зураг зүйн газар зэрэг дээд шатны байгууллагуудад ахиж дэвшиж ажилладаг. 

Ерөнхий төлөвлөгөөг гаргасан архитекторуудтай ярилцаж байхад төлөвлөгөө маш сайн гарч байгаа харин хэрэгжилт дээрээ унаад байна гэдэг. Тэгэхээр хэрэгжилт яагаад муу байгааг танаас зайлшгүй асуух шаардлагатай болж байна? 

Хот төлөвлөлтийг зөвхөн Хот байгуулалт, хөгжлийн газар төрийн албан хаагч нар гүйцэтгэдэг гэж нэг талаас  харах нь өрөөсгөл юм. Хот байгуулалтын үйл ажиллагаа нь иргэд, олон нийт архитектор мэргэжлийн хүмүүс, хувийн хэвшил, зураг төслийн компаниуд гэх мэт маш олон талын оролцоо нэгдлээс бүтэж, хотыг байгуулдаг. Алдаа гарч байгааг үгүйсгэхгүй. Харин тэр алдаа нь аль аль талдаа байгаа учраас  хэн хэн нь хариуцлагатай хандах зайлшгүй шаардлагатай болж байна. 

Жишээлбэл,  Хувь хүн, аж ахуй нэгжүүд  олгогдсон газартаа аль болох эдийн засгийн үр ашгаа бодож, манайхаас өгсөн даалгаварын дагуу зураг төслөө хийдэггүй, зураг нь хийгдсэн ч барилга барих явцдаа өөрчлөлт оруулдаг олон тохиолдол байна. Барилгын хүчин чадлыг нь нэмэх, зургийн компани нь захиалагчийнхаа үгээр норм дүрэм хангаагүй зураг төслийг хийх, давхар нэмэх, томруулах,  хөдөлгөх өөрчлөх гэх мэт  олон зөрчилтэй асуудлууд гаргадаг. Ингэснээр хажууд нь ойролцоо хэрэгжиж байгаа бусад төслүүддээ нөлөөлж, норм стандартын дагуу барих нөхцөлүүдийг үгүй хийж байдаг. Хэрвээ бид аль аль талдаа хариуцлагатай байж чадвал энэ асуудал үүсэхгүй л гэсэн үг. Тиймээс үүнийг олон талаас нь харж, ойлгож, шүүмжлэхээсээ илүү  хот байгуулалтын үйл ажиллагаанд оролцохдоо бүгдээрээ хариуцлагатай хандаасай гэж боддог. Ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу манайхаас олгож байгаа даалгаварыг хүлээн зөвшөөрч, дагаж мөрдөн бүх ажлаа хийж ажилламаар байгаа юм. 

Одоо хотын суурьшлын бүс буюу хот байгуулалтын үйл ажиллагааг дэмжих  35200 га газар бий. Үүнийг дотор нь 47 нэгж хороолол болгон хувааж, хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулаад явж байна. 1 нэгж хороолол нь 300 - 500 орчим га газар дээр төлөвлөгдөж байгаа. Энэхүү 47 нэгж хорооллын 19-д нь төлөвлөлт одоо болтол хийгдээгүй л байна. 

Мөн газар олголттой холбоотой асуудлууд бий. Газар олголт нь хотын ерөнхий төлөвлөгөөнөөс зөрдөг. 

Давхар нэмж барих, зөвшөөрөлгүй барилга эхлүүлэх гэх мэт олон ноцтой зөрчлөөс болж царцсан барилгууд олон байна. Эцэстээ ямар нэгэн аргаар баригдаад л дуусаж байгаа харагдах юм?

Эхлээд бид яагаад ийм зөрчил гараад байна вэ гэдэгт дүгнэлт хийх хэрэгтэй. Нэг талаасаа барилгын ажил эхлэх хүртэлх олон зөвшөөрлийн асуудал байна. Эдгээрийг авахад олон шат дамжлага давааг давж цаг хугацаа их ордог тул шууд барилгаа эхлүүлчихээд байдаг нийтлэг дутагдал байдаг.  

Нийслэлийн төрийн захиргааны байгууллагуудын хамтарсан ажлын хэсэг байгуулж, зөвшөөрөлгүй баригдсан барилгуудын судалгааг хийсэн. Нийт 116 зөрчилтэй болон зөвшөөрөлгүй барилга хамрагдсанаас   Нийслэлийн засаг даргын захирамжаар 22 барилгад буулгах шийдвэр гаргасан. Гэвч тодорхой хөрөнгө оруулалт хийгдсэн байгаа  хүний хувийн өмчийг шүүхийн шийдвэр эсвэл мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагчийн шийдвэрээр дүгнэлт гарч, буулгадаг журамтай. Гэхдээ шүүхийн шийдвэрээр барилгыг буулгасан тохиолдол маш цөөн, бараг байхгүй гэж хэлж болох юм. 

Газар олголт нь хотын ерөнхий төлөвлөгөөнөөс зөрдөг гэж та хэллээ. Тэгэхээр хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах, нэг бодлоготой явах тал дээр арга хэмжээ авч байгаа юу? 

Судалгаагаар Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний бүсчлэл зориулалтыг газрын олгосон зориулалтай нь тулгаж үзэхэд 18 мянга гаруй газар зөрчигдсөн байдалтай байна. Ерөнхий төлөвлөгөөгөөр олон нийтийн бүс байхаар төлөвлөгдсөн газрыг үйлдвэрийн зориулалтаар олгочихсон байх жишээтэй. Энэ зөрчлөөс болж төлөвлөлт эвдэгдэх  замбараагүй болж байгаагын гол суурь болж байгаа юм.

Барилгын анхдагч зөвшөөрөл бол газар олгосон шийдвэр гэж гэж хэлж болно. Ер нь  хувь хүн, аж ахуй нэгжид газар олгохдоо орон сууцны, үйлдвэрийн гэх мэт зориулалтыг нь тодорхойлж өгдөг юм. Харин бид тухайн газрын зориулалтын дагуу орон сууцны зориулалттай олгогдсон бол хэдэн давхар, ямар хэмжээтэй орон сууцны барилга байх вэ   гэдгийг шийдвэрлэдэг гэсэн үг. 

Эдгээр зөрчилдөөнтэй байдлыг шийдвэрлэж, уялдаатай ажиллах тал дээр хэрхэн анхаарч байгаа вэ?

Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө болон газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөө тусдаа гарч батлагддаг учраас зөрүү үүсээд байна. Тиймээс Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө болон Нийслэлийн газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөөний уялдааг сайжруулан зөрчлийг арилгах тал дээр ажиллаж байгаа. Цаашдаа хотод олгогдсон байгаа газрын зориулалтуудыг ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу болгон бүгдийг өөрчлөх шаардлагатай. 

Мөн барилгын зөвшөөрөл олгох үйл ажиллагаанд хүний оролцоог аль болох багасгах үүднээс цахим шилжилт рүү гол анхаарлаа хандуулж байна. Гэхдээ Архитектор, хот төлөвлөгч нарын мэргэжлийн үйл ажиллагааг 100 хувь цахим болгох боломжгүй ч архитектур төлөвлөлтийн даалгаварыг бусад төлөвлөгөөтэй уялдуулан цахим хэлбэрээр олгож болно гэж харж байгаа. 

Хувь хүн, аж ахуй нэгжүүд маань олгогдсон даалгаврын шаардлагад нийцүүлээд зураг төслөө боловсруулж бүтээн байгуулалтын ажлуудаа хийх хэрэгтэй гэж боддог. Гэхдээ тэдгээр хүмүүст  хот байгуулалт төлөвлөлтийн  талаар мэдээлэл дутуу байж магадгүй. Тиймээс орчин үеийн хөгжлийн чиг хандлагатайгаа уялдуулан төрийн үйлчилгээг тэгш хүртээмжтэй, түргэн шуурхай, ил тод нээлттэй  хүргэх үүднээс  хот байгуулалтын үйл ажиллагааг цахим үйлчилгээнд нэвтрүүлэх ажлууд хийгдэж байна. Хот байгуулалтын мэдээллийн сан дээр суурьлан барилгын зөвшөөрөл олгох үйл ажиллагаа цахимжиж байгаа. Мөн энэ жил эхний ээлжинд иргэдэд зориулсан гар утасны аппликейшн, геопортал системийг хэрэглэхэд бэлэн болгоно.  Ингэснээр тухайн иргэн газрынхаа мэдээллийг оруулаад хот төлөвлөлтийн бүх талын мэдээллийг авах боломжтой болж байгаа  гэсэн үг. 

Стратеги төлөвлөгөөнөөс онцолбол ямар ажлууд хийгдсэн байна вэ? 

Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд захиалагчийн хяналт тавин ажиллаж байна. Энэ ажил гурван үе шаттай хийгдэж байгаа. 2018-2019 онд одоо хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний хэрэгжилт, нөхцөл байдлын суурь судалгаа, үнэлгээ дүгнэлт хийгдсэн. 

Дараагийн үе шатны ажил болох 2040 он хүртэлх хотын ерөнхий төлөвлөгөөний үзэл баримтлал, концепц боловсруулах ажил  2020 онд МУ ын засгийн газраар хэлэлцэгдэж дэмжигдсэн байгаа. Одоо хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах ажил хийгдэж УИХ-р батлуулахаар бэлтгэж байна.   Түүнчлэн салбарын мастер төлөвлөгөөний ажлууд хийгдэхээс Нийслэлийн ногоон байгууламж, цэцэрлэгжүүлэлтийн мастер төлөвлөгөө, Авто замын мастер төлөвлөгөө хийгдсэн Инженерийн бэлтгэл арга хэмжээний мастер төлөвлөгөө хийгдэж байна.  

Нийслэлд ямар томоохон төслүүд хэрэгжиж байгаа вэ? 

2014 оноос Нийслэлд гэр хорооллын дахин төлөвлөж барилгажуулах төсөл, ашиглалтын шаардлага хангахгүй барилгыг буулган, дахин барилгажуулах ажлууд хийгдээд явж байгаа. Үүнтэй холбоотойгоор хот суурин газрыг дахин хөгжүүлэх хуулийн дагуу 5 журам БХБ- ын сайдын тушаалаар батлагдсан байна. Үүний дагуу төслүүд хэрэгжиж байгаа. Тухайлбал, гэр хорооллын газрыг шинэчлэн байгуулах төсөл  дээр Нийслэлийн хэмжээнд тодорхой төсөв суугаад Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүрэг дээр хэрэгжиж байна.  

Ашиглалтын шаардлага хангахгүй хэр олон барилга байна. Манай барилгууд газар хөдлөлтөд хэр тэсвэртэй байна вэ? 

Улаанбаатар хот нь газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүсэд оршдог. Орон сууцны зориулалттай 1800 орчим барилга байгаагаас 680 орчим барилгад газар хөдлөлтөд тэсвэрлэх чадварын үнэлгээг хийсэн. Үүнээс 344 нь газар хөдлөлтөд тэсвэргүй гэсэн дүгнэлт гарсан. Үүн дээр НМХГ - ын ахлах байцаагчийн ашиглахыг хориглосон шийдвэрээр 170 орчим барилгыг буулгахаар болж, одоогоор 97 барилгыг дахин барих төсөл хэрэгжүүлэгч нар шалгарсан байна. 

Гэвч асуудал дуусахгүй 58 орчим барилга дээр 25 удаа сонгон шалгаруулалт зарлахад нэг ч компани материал ирүүлээгүй тохиолдол байна. Учир нь байршил хол, эсвэл тухайн барилгад амьдарч байгаа иргэд нь олон гэх мэт олон шалтгаантай.  Төсөл хэрэгжүүлэгч шалгарсанч барилгын нэг давхрын үйлчилгээний газрынхан хойрго хандах, зарим иргэд илүү их ашиг сонирхол үүсгэн, илүү мөнгө санал болгож байгаа компанийг сонгож хэдийнээ шалгарчихсан компанийн ажлыг уях гэх мэт олон асуудал гардаг. Тиймээс энэ талын журам дээр өөрчлөлт оруулах шаардлагатай байгаа учраас саналаа хүргүүлээд явж байгаа. 

Ер нь  1970 оноос өмнө баригдсан барилгууд газар хөдлөлтийн нормыг баримталж барьсан барилга тун цөөхөн байдаг. Жишээ нь 40, 50 мянгат, бага тойруу орчмын зарим барилгууд чулуун суурьтай, тоосгон хийцлэлтэй байгаа юм. Сүүлийн мэдээллээр Японы Нагоягийн Их сургуулийн судлаачдын дүгнэсэнээр хотын төвийг дайрсан хагарал байна гэж үзсэн байна. Энэ нь  бидэнд болзошгүй эрсдлээс иргэдийг хамгаалах эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг хангахад онцгой анхаарах шаардлагатайг сануулсаар байна.

Зарим зураг хоёрхон хоногийн дотор шийдэгддэг, зарим хэдэн сар жилээр шийдэгдэхгүй уддаг гэсэн гомдол бий. Үүнийг ашиг сонирхлын зөрчил гэж тухайн хүмүүс тайлбарлаж байгаа юм. Үүнд ямар хариулт өгөх вэ? 

Ер нь хүмүүсд байнга хардуулж, загнуулж, элдвээр хэлүүлж, гүтгүүлж ажилладаг даа. Үүндээ ч бараг дассан байна. Шинэ залуу боловсон хүчнийхээ  урмыг хугалахгүйн тулд урьдчилаад үргэлж ийм хардлага, сэрдлэгэ дунд ажиллана гэдгийг ойлгуулж сэтгэлзүйг нь бэлддэг. 

Ихэнх хүмүүс шууд л ямар ашиг сонирхлын зөрчил үүсгээд, авлигал нэхээд байгаа юм бэ гэсэн байдлаар ханддаг. Яг үнэндээ шаардлага хангасан материалаа бүрдүүлээд  норм дүрмийн дагуу зургаа боловсруулаад ирсэн байхад зөвшөөрөл хэдхэн хоногийн дотор гарч байгаа. Харин бидний тавьсан норм дүрмийн дагуу шаардлагыг үгүйсгэж, өөрийнхөө хүссэнээр барилга барих гээд дайрч буй хүмүүс хоёр жил ч хүлээх нь бий. . Сүүлдээ хэн нэгэн даргаар хэлүүлэх, найз нөхдөөр гуйлгах, бүр болохгүй бол хэвлэл мэдээллээр буруу ташаа мэдээлэл түгээдэг. 

Зураг төслийн Тусгай зөвшөөрөлтэй маш олон компани байгаагаас идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг нь 350 орчим байна. Эдгээр компаниудын зарим нь ганц ажилтантай байх нь ч бий. Зарим захиалагч нар оюутан хөлслөөд буруу зөрүү зураг зуруулж түүнийгээ батлуулах гээд байдаг.

Тиймээс энэ байдлыг багасгахын тулд  хар цагаан гэсэн хоёр жагсаалт гаргаж удаа дараа зөрчил гаргасан компаниудыг хар жагсаалтад оруулдаг болсон байгаа. Олон удаагийн ийм зөрчил гаргавал тусгай зөвшөөрлийг цуцлуулах хэмжээний арга хэмжээ авахуулах саналыг холбогдох газруудад хүргүүлдэг байгаа. 

Танаас тусгай зөвшөөрөл авахын тулд авлигал, мөнгө төгрөг өгөх, албан тушаалаараа дарамтлах, танил талаараа шахуулах гэх мэт   асуудлууд хэр үүсдэг вэ? 

Ийм асуудал байхгүй гэж худал хэлээд яах вэ. Гэхдээ хэн ч гуйсан бид хууль дүрмийнхээ дагуу ажилладаг. Ажиллах ч ёстой. Тийм ч болохоор манайх руу чиглэсэн олон сөрөг мэдээлэл бий болдог байх. Ер нь массаараа төрийн албан хаагчдыг бүгд авлигачин мэт ханддаг болсон байна. Гэхдээ шууд дүгнэж, шүүмжлэхээсээ өмнө тухайн байгууллага ямар уялдаа холбоотой, ямар нөхцөлд, ямар тогтолцоотой ажилладаг вэ гэдгийг мэдэж, тухайн хүний өмнөөс бодож үзэж байгаасай гэж хүсдэг. 

Таныг олж уулзах тун хэцүүхэн байлаа. Үргэлж ийм цагийн хуваарьтай ажилладаг уу? 

Би сүүлийн хоёр жил  амралтаа аваагүй  явна. Ер нь ихэвчлэн иймэрхүү цагийн хуваарьтай ажилладаг. Хувийн амьдрал, чөлөөт цаг, хоббиндоо цаг зав гаргаж бараг л чаддаггүй юм байна. 

Цаг зав гарган бидэнтэй ярилцсан танд баярлалаа. Улс эх орныхоо төлөө хийж байгаа бүх ажлууд нь үр дүнгээ өгч, илүү сайхан хотыг бий болгох их үйлсэд нь амжилт хүсье!