Өмнөх дугааруудад эрчим хүчний хэмнэлтийг үр ашиг өндөртэй байлгая гэвэл дараах бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг судалж мэдсэн, хэрэгжүүлсэн мөн дадалтай болсон байх ёстой гэж үзэцгээсэн ба дарааллын дагуу оновчтой материалын сонголтыг хийхэд туслах мэдээлэл өгсөн билээ.

1. Эрчим хүчний хэмнэлттэй төлөвлөлт
2. Оновчтой материалын сонголт
3. Чанартай гүйцэтгэл
4. Эрчим хүчний хэмнэлттэй дадал, автоматжуулалт
5. Зүй зохистой ашиглалт болон тогтмол үзлэг, үйлчилгээ
6. Хүрээлэн буй орчиндоо эерэг нөлөө үзүүлэх

Өнөөдөр бид чанартай гүйцэтгэлийг хэрхэн хийх талаар ойлголт авцгаая.

Их барилгад ч тэр жижиг амины сууцанд ч тэр чанартай гүйцэтгэл нэн тэргүүний чухал асуудал байдаг. Учир нь барилга гэдэг алдаа гаргавал алдсан хэсгийг нураах, зайлуулах, дахин шинэ материал татах, ажиллах хүч, тээвэр, механизм түрээслэх гэх мэтээр буруу гүйцэтгэсэн ажлын өртөг 2-6 дахин өсөж барилгын өртөгт болон чанарт ноцтой хохирол учруулдаг. Чухам энэ шалтгаан нь “барилгын гүйцэтгэлийн чанар” нь барилга угсралтын ажил гүйцэтгэж байх үеийн нэн тэргүүнд тавих зорилт болгож байгаа юм.           

Чанартай гүйцэтгэл олон сайн талтай. Учир нь чанартай гүйцэтгэл нь сайтар төлөвлөгдсөн байдаг тул ажлын төлөвлөгөө, хүн хүчний уялдаа, материалын хангамж, татан авалт, машин механизмын уялдаа холбоог зөв хангуулах зэрэг цогц арга хэмжээний нийлбэр байх нь гарцаагүй. Харин эдгээрийг зөв хангуулж байна гэдэг түүнийг хариуцан ажиллаж буй байгууллага, чанарын менежерийн ажил үр ашигтай байгааг илтгэж байгаа хэрэг.             

Тиймээс энэ хэмжээнд ажлыг зохион байгуулж буй байгууллага, ажилтан ч тэр өндөр туршлагатай зөв менежменттэй байгаа хэрэг.

Иймд барилгын ажлын чанартай гүйцэтгэл хийлгэх асуудал нь үндсэндээ чанарын менежментийг хэрхэн зохион байгуулах вэ? гэдэг асуудал юм.

Нийтлэлээ их барилга руу чиглүүлж уншигч таныг чилээхгүйгээр амины сууцны барилга угсралтын ажлын үед чанарын менежментийг хэрхэн зөв явуулж болох талаар саналаа хуваалцая. 

Харин технологийн зааварчилгааны тухайд энэ талаарх гарын авлага, ном, зөвлөмжийн чанартай нийтлэлүүд, энэ чиглэлээр дагнасан сэтгүүлүүд (“Хаус дизайн” г.м), сошиал болон youtube дээрх бичлэгүүдээс бид хүссэн мэдээллээ олж авч чадаж байгаа, нөгөөтээгүүр илүү сонирхолтой эсвэл чухал байж болох мэдээлэл биш тул энэ удаа дурдалгүй өнгөрөөе. 

Тэгвэл одоо асуулт... Чанарын менежментийн яаж хийх вэ? энэ талаарх туршлага байна уу?

Нийтлэлээ сонирхолтой байлгах үүднээс Шведийн жишээг сонирхуулъя.

Швед улсад барилгын чанарын хяналтыг дараах эрх бүхий байгууллага, хүмүүс дараах бичиг баримтад үндэслэн тавина.

1. Захиалагч – Барилгын эзэмшигч, өмчийн эзэн буюу хөрөнгө оруулагч этгээд
2. Хяналтын менежер – Тухайн төслийг хянахаар эрх бүхий байгууллагаас итгэмжлэл гардан авсан этгээд
3. Хяналтын төлөвлөгөө – Төслийн хяналтын бичиг баримт. Хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хууль, дүрэм болон захиалагчийн тавьсан шаардлага, жагсаалтууд
4. Орон нутгийн барилгын мэргэжилтэн  (Төлөвлөгөөний хэлтэс гэх мэт янз бүрийн нэртэй байж болно.) Хяналтын эрх бүхий орон нутаг хариуцсан мэргэжилтэн

Захиалагч нь барилгын төслийн эзэн байх ба тухайн барилга угсралтын ажил холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хийж гүйцэтгэсэн эсэх бүрэн хариуцлагыг хүлээдэг. Өөр хэн ч ийм хариуцлага хүлээхгүй. Захиалагч нь хяналт, шалгалт хариуцсан эрх бүхий “Хяналтын менежер”-ийг томилдог.

Хяналтын менежер нь Шведэд мэргэжлийн эрх бүхий байгууллагаар итгэмжлэгдэж гэрчилгээ авсан байх ба дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

1. Их дээд сургуулийн техникийн боловсрол эзэмшсэн
2. Барилгын салбарт ажилласан туршлагатай
3. Тухайн ажлын байранд тохирсон байх (урьд нь ажиллаж байсан хүмүүсээс ур чадварын санал авах)
4. Ойролцоогоор 2 өдрийн сургалтад хамрагдаж шалгалтад тэнцсэн.

Дээрх шаардлагуудыг хангасан мэргэжилтэн итгэмжлэлийн гэрчилгээ олгох байгууллагад гэрчилгээ авахаар мэдүүлж болно.

Орон нутгийн барилгын мэргэжилтэн нь захиалагчийн хяналтын менежер томилох, хяналтын төлөвлөгөө боловсруулах зэргийг хянах, батлах, түүний хэрэгжилтэд хөндлөнгөөс хяналт тавих, орон нутгийн онцлог дүрэм журам, онцгой шаардлагыг тайлбарлан таниулах, ажил дуусахад батлагдсан хяналтын төлөвлөгөөний дагуу хүлээн авах, ашиглалтад оруулах зэрэг ажлыг хариуцах этгээд аж.

Хяналтын менежер нь дараах үүрэг, хариуцлагыг хүлээнэ.

Хяналтын менежер нь гүйцэтгэгч болон захиалагчийн аль алинаас тусдаа хөндлөнгийн хүн байх ба төсөл эхлэхэд оролцож эхлэх шаардлага тавигдана.

Хяналтын менежер нь

1. Хяналт шалгалтын төлөвлөгөө боловсруулах,
2. Техникийн зөвлөгөөний хурал, үзлэг шалгалт болон бусад хяналтын үйл ажиллагаанд оролцох,
3. Хууль, дүрэм журам, эрх бүхий бусад бичиг баримтууд мөрдөгдөж буйг хянах, 
4. Хяналт шалгалтын төлөвлөгөөг мөрдөх, түүний дагуу ажиллах
5. Барилгын зураг төсөл, барилга угсралтын ажлын үе шатанд шаардлагатай хяналтуудыг хийх, хийгдэж буй эсэхийг хянах
6. Барилга дээр тогтмол очиж хяналт шалгалтын төлөвлөгөөний хүрээнд хийгдсэн үзлэгийн тайланг гаргах тус тус үүргийг хүлээнэ.

Харин хяналт шалгалтын төлөвлөгөө нь холбогдох хууль тогтоомжууд мөрдөгдөж, захиалагчаас тавьсан шаардлагууд биелэгдэж буй, барилгын ажлын гүйцэтгэл нь зураг төслийн дагуу хийгдэж буйг тус тус баталгаажуулахад оршино.

Хяналтын төлөвлөгөөний агуулгын жишээ:

1. Төслийн товч танилцуулга
2. Төслийн зохион байгуулалтын бүдүүвч
3. Зураг төслийн үе шатанд хийгдэж үзлэг шалгалтуудын жагсаалт
4. Барилга угсралтын ажлын үе шатанд хийгдэх үзлэг шалгалтуудын жагсаалт
5. Барилгын эцсийн үзлэг шалгалтын үеийн үзлэг шалгалтуудын жагсаалт
6. Ямар хяналт шалгалтын ажлыг ямар туршилт, шалгуураар, хэнээр шалгуулах, ямар стандарт дүрмийн дагуу хийгдсэн байх ёстой эсэх
7. Барилгын ажил хариуцсан эрх бүхий байгууллагад ямар мэдээлэл, хэзээ хэзээ өгөх
8. Барилгын ажил хариуцсан эрх бүхий байгууллагын төлөөлөл хэзээ барилга дээр ирж үзлэг хийх гэх мэт мэдээллүүдийг агуулж байдаг байна.

Сонирхуулахад ажлын гүйцэтгэлийн үнэлгээг зөвхөн нэг баримт бүхий батлагдсан ”хяналтын хуудасны үнэлгээ” хуудсан дээр хүлээж авсан эсэх тэмдэглэгээ хийж баталгаажуулах бөгөөд яагаад хүлээж авсан эсвэл яагаад хүлээж аваагүй тухай тайланг тухай бүр нь захиалагч, гүйцэтгэгч, хяналтын менежерийн төлөөлөл гэх мэт хүмүүст хүргүүлдэг аж.

Харин манайд чанарын менежментийг хэрхэн зохион байгуулж байна вэ?

Хэдийгээр их барилга дээр барилгын захиалагч, захиалагчийн хяналтын төлөөлөгч, гүйцэтгэгч, зургийн гүйцэтгэгч гэх мэт хүмүүс оролцож ажилбар бүр дээр ил далд ажлын акт гүйцэтгэн хүлээн авдагч тухайн эдэлбэр, хийцлэлтэй холбоотой доголдол, дутагдлаас болж хохирол учирсан тохиолдолд хэн хариуцах нь тодорхойгүй болдог. 

Чухам хэн буруутай хэн хариуцлага үүрэх ёстой эсэхийг заавал хөндлөнгийн шинжээчийн баг томилогдож шийддэг байдал нь олон улсын жишгээс хол, зохион байгуулалтын хувьд ч хэт олон эзэнтэй эсвэл хэт олон гүйцэтгэгч, хяналтын төлөөлөлтэй юм шиг сэтгэгдэл төрүүлж ажил эзэнгүйдэх, хариуцлага хуваагдах улмаар замхрах бодит эрсдэлтэй байгаа нь үнэн билээ.

Тэгвэл амины сууцны барилга угсралтын ажилд амьдрал дээр дээрх чанарын менежмент бүүр үгүй болж ихэнхдээ захиалагч, гүйцэтгэгч гэсэн хоёрхон талтай байгаа нь барилгын тухай хууль, холбогдох дүрэм журам мөрдөгдөх боломжгүй байх улмаар маш их хэмжээний чанаргүй гүйцэтгэл бий болж байгаагийн үндсэн шалтгаан юм. Салбарын төрийн байгууллагад ч энэ талаарх бодитой зохицуулалт алга байна.

Иймээс хэрэв амины сууцыг ялангуяа эрчим хүчний өндөр хэмнэлттэй байхын тулд чанартай гүйцэтгэлтэй уялдуулъя гэвэл гэвэл дараах байдлаар захиалагч та өнөөдрийн нөхцөлд зохион байгуулах боломжтой байна.

Юуны өмнө та барилгын мэргэжлийн бус тул заавал барилгын мэргэжлийн энэ чиглэлээр туршлагатай инженер, архитектор эсвэл энэ талаар зөвлөх үйлчилгээ явуулдаг баг хамт олныг ЧАНАРЫН МЕНЕЖЕРЭЭР хөлсөлж ажиллуулах боломжтой.

Энэ нь таныг төлөөлж зургийн болон барилга угсралтын ажилд гүйцэтгэлд хяналт тавих үндсэн ажлыг гүйцэтгэх бөгөөд энэ талаарх зохицуулалтыг “Захиалагчийн хяналтын дүрэм”, “Барилгын тухай хууль” гэх мэт бусад шаардлагатай норм, стандартын бичиг баримтуудыг үндэслэл болгон гэрээ байгуулан ажиллах хэрэгтэй. Танд энэ талаарх мэдлэг дутмаг бол мэргэжлийн хуулийн фирмд хандвал илүү үр дүнтэй болов уу.

Одоо та өөрийгөө төлөөлж ажиллах бүрэн эрхтэй мэргэжлийн төлөөлөлтэй болсон тул Швед маягаар хамтарсан ХЯНАЛТЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ боловсруулан түүндээ өөрийн хүсэж буй байшингийн хэмжээ, загвар, хүчин чадал, бүтээцийн шийдэл, дэд бүтцийн хувилбарууд, ерөнхий болон зургийн гүйцэтгэгчийг хэрхэн сонгож авах, яаж хяналт тавих, захиалагч түүнд хэрхэн оролцож боломжтой эсэх, санхүүжилтийн хуваарь гэх мэт өөрийн бүхий л шаардлага, мэдээлэл, боломжуудыг хамтран боловсруулж ажиллавал ажил үүргийн хуваарь тодорхой, ямар ажлыг хэн, хэзээ, ямар хэлбэрээр оролцох эсэх дээр ойлголтын зөрүү бага гарч тэр хэрээр барилгын төслийн ажил урагштай байх нь гарцаагүй.

Чанартай гүйцэтгэлийг манайд унагадаг хэд хэдэн шалтгаан байна. Үүний нэг нь зураг төсөл юм.

Аливаа барилгыг зураг төсөлгүй гүйцэтгэх нь нүдээ боогоод газар хэмжихтэй адилхан. Амины орон сууцны зураг төслийг захиалагч нар ихэнхдээ илүү зардал гэж үзэж хийлгэх сонирхолгүй байдаг. Барилгын компаниуд ч гэрээний үнийн дүндээ багтааж үнэгүй зураг төсөл гаргаж өгнө гэж хэлдэг тул захиалагч нар үүнийгээ зураг хийлгэчихлээ гэж ойлгоод явдаг байдал амьдрал дээр түгээмэл байна. Нөгөөтээгүүр энэ чиглэлээр ажлын зураг гүйцэтгэх компани нь заавал тусгай зөвшөөрөл бүхий эрх бүхий этгээд байх ёстойгоос гадна ганцхан архитектор суугаад гаргачихдаг бичиг баримт биш болохыг та сайтар ойлгох ёстой. 

Хэрэв та ажлын зураг төсөл гүйцэтгүүлж байгаа эсвэл гүйцэтгүүлсэн бол танд барилга чинь хаана, хэрхэн байрших, суурь хэдэн метрт суух, ямар хийцлэлтэй байх, орчны тохижилт, барилгын карказ, хана, хаших хийцийн эдлэлүүдийн хэмжээ, хийцлэл тодорхой байх, дотор заслал, гадна заслын ажлын талаар нарийвчилсан мэдээллүүд тодорхой байх, дотор, гадна инженерийн шугам сүлжээний трасс, тоног төхөөрөмжийн сонголт, байршил зэрэг тодорхой байх, уулзвар зангилаа бусад хийцлэлийн деталиуд тодорхой байх, дотор шат,шал, хананы хийцлэлүүд тодорхой байх, цонх хаалганы түүвэр, онгойлт тодорхой байх гэх мэт олон ажлуудыг гүйцэтгэгч зөвхөн зургийг дагаад гүйцэтгэхэд захиалагчаас ямар ч асуулт, лавлагаа авахгүйгээр ажлыг гүйцэтгээд дуусгах зураг төслийн баримт бичгийг ойлгох юм. 

Материалын түүвэр мөн бүхий л зургийн төвшинд хийгдсэн байх ёстой бөгөөд та зөвхөн материалыг зураг дээрх сонголт, өгөгдсөн тоо хэмжээний дагуу хянаад явах боломжтой юм. 

Өөрөөр хэлбэл та иж бүрэн зураг төсөлтэй байснаараа ажлын явцыг, ажлын хурдыг ч хэмнэх төдийгүй илүү зардал гаргах ямар ч шаардлагагүй болно. Сайн зураг таныг мөн сайн гэрээ хийхэд ч тусална. Учир нь гүйцэтгэгч зургаас бүхий л мэдээллийг харж үнээ боловсруулах, ажлын төлөвлөгөөгөө гаргах боломжтой болох бөгөөд энэ нь та хоёрын хэнд нь ч тэр ажлын явцад элдэв “сюрприз” гарч ирэх магадлалыг бараг 90-98 хувь хүртэл бууруулна. 

Дахин хэлэхэд “сайн зураг төсөл” бол “сайн төлөвлөгөө” юм. Тиймээс та “сайн төлөвлөгөө”-гөө боловсруулахад зургийн компанитай маш сайн нягт, уялдаж дээр дурдагдсан ЧАНАРЫН МЕНЕЖЕРЭЭР дамжуулан хамтран ажиллах хэрэгтэй гэж зөвлөх байна.

Харин чанартай гүйцэтгэлийг унагадаг өөр нэгэн шалтгаан бол үе шатны хяналт юм.

Өнөөдрийн байдлаар манай нөхцөлд амины орон сууц барьдаг, захиалга авдаг компаниуд нь үндсэндээ бригадын, гэр бүлийн, нэг хүний гэх мэт гаралтай, ихэнхдээ тусгай зөвшөөрөлгүй аж ахуйн нэгжүүд байгаа тул хөндлөнгийн хяналтыг мэргэжлийн байгууллагаар тавиулах тухай ойлголтгүй байх нь амьдрал дээр элбэг байна.

Хэдийгээр маш сайн мэргэшсэн байгууллагууд энэ зах зээлд бий хэдий ч захиалагч тэдгээр компаниудыг ялгаж таних, сонголт хийх зарим тохиолдолд олж хандсан ч тэдгээр компаниуд тун цөөн тул захиалга авах боломжгүй болсон байх нь элбэг.

Гэхдээ та энэ тохиолдлыг өөр байлгах боломжтой. Хэрэв сонгосон гүйцэтгэгчтэйгээ өөрийн тавьж буй шаардлага, ажлын зураг төсөл, чанарын менежер, чанарын хяналтын төлөвлөгөө зэргийг хэлбэрэлтгүйгээр мөрдөх нөхцөлийг тохиролцож чадвал та өөрийн байшингийн чанарт эргэлзэхгүй, эрчим хүчний үр ашигтай баригдаж буй эсэхэд санаа чилээх шаардлагагүйгээр анхнаасаа зөв зохион байгуулсан ажлынхаа үр дүнг хүлээн суух бүрэн боломжтой байж болох юм байна шүү гэдгийг бичиг би бээр нэгэн хувилбар болгон танилцууллаа.

 Дахин хэлэхэд эрчим хүчний хэмнэлттэй төлөвлөлтөөр хийсэн зургийн дагуу эрчим хүчний өндөр ашигт шинж чанартай материал ашиглан барьсан ч мэргэжлийн хяналт, туслалцаагүй ялангуяа чанарын менежментийг зөв зохион байгуулж чадаагүй бол нийтлэлийн эхэнд дурдсан эрсдэл хүлээх боломж манай нөхцөлд таныг бүрэн отож байх магадлал харамсалтай нь манай нөхцөлд өндөр байна.

Дараагийн дугаарт эрчим хүчний хэмнэлттэй дадал, автоматжуулалтын талаар ярилцацгаах болно.

Жич: “Ногоон барилгын практик 2015 он” номоос нийтлэлд иш татав.