Нийслэлийн Засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг Хот байгуулалт, хөгжлийн газрын дарга Ц.Тулгыг урьж хот төлөвлөлтийн талаар ярилцлаа.

Хот төлөвлөлт бол хотын хөгжлийн үндэс суурь нь гэдэг. Мэргэжлийн төлөвлөгч хүний хувьд одоо ямар төлөвлөлт хийж байгаа вэ?

Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, урт хугацааны хөгжлийн анхдугаар ерөнхий төлөвлөгөөг ЗХУ-ын мэргэжилтнүүд 1954 онд хийж гүйцэтгэсэн. Түүнээс хойш 1961, 1976, 1986, 2002, 2013 онуудад 6 удаагийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулсан байдаг. 

Улаанбаатар хот 800 мянган хүний хэрэглээг хангах дэд бүтэцтэй атлаа хэдийн 1 сая давсан хүн амтай болчхоод байна. Үүнээс болж авто замын түгжрэл, халаалт, бохирын дэд бүтцийн хүрэлцээ, нийгмийн үйлчилгээний дутагдалд ороод байгааг тэнцвэртэй байдлаар хөгжүүлэх зүй ёсны шаардлага үүссэн. 

Үүнийг шийдвэрлэх гол бодлогын баримт бичиг бол “Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө” бөгөөд Концепц буюу үзэл санаа,  үндсэн баримт бичиг буюу “Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө гэсэн 3 бүрдэлтэйгээр үндэсний мэргэжилтнүүдийн боловсруулан Барилга, хот байгуулалтын сайд, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч хамтран Засгийн газрын 13 яам, Нийслэлийн 42 байгууллагаас санал авч батлуулахаар ажиллаж байна. 

“Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг хот байгуулалт, төлөвлөлтийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг зураг төслийн мэргэжлийн байгууллага, холбоод, төрийн бус байгууллага, шинжлэх ухааны академи, их дээд сургуулийн багш, эрдэмтэн, судлаачид олон улсын зөвлөхүүдээс гадна хотын нийт иргэдийн санал, зөвлөмж, шинэ санаачилгыг тусгасан бөгөөд өнөөгийн хотын тулгамдсан олон асуудлыг богино хугацаанд шийдвэрлэхэд чиглэсэн баримт бичиг юм. 

Анхнаасаа хүн амын төвлөрлөө тооцсон бол өнөөдрийн түгжрэл зэрэг асуудал үүсэхгүй байсан байх? 

Тэгэлгүй яах вэ. Манай улс төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засагтай нийгмээс чөлөөт ардчилсан нийгэмд шилжсэнтэй холбоотой хүн амын нийслэл хот руу шилжих хөдөлгөөн эрс ихэссэн. Тухайн үед хот руу шилжин ирж байгаа хүмүүсийг орон сууцжуулах, тэднийг хэрхэн суурьшуулах болон газрын харилцааны бодлого бэлтгэлгүй, тэр дундаа эрх зүйн орчин сул байсан. Эдгээр нь одоогийн тулгамдсан асуудлууд үүсэх нөхцөл болчихсон. 

Одоо дараа, дараагийн төлөвлөлтөд барилгын өнгө үзэмжийг нэгдсэн байдлаар шийдэх, иргэдийн эрүүл аюулгүй ажиллаж, амьдрах, зорчих тал дээр анхаарал хандуулах ёстой байх?

Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд хотын өнгө үзэмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор хотын хэмжээнд гудамж, барилга, байгууламжуудын өнгө төрх тэдгээрийн ансамблийг эвдэж буй хүчин зүйлсийг судлан, хотын дизайны нэгдсэн шийдлийг тодорхойлж нэгж, хорооллуудын зонхилох өнгө материалыг тусгаж байгаа. 

Хотын өнгөний шийдлийг гаргаж өгснөөр гудамж, зам талбай, барилга байгууламж тэдгээрийн ойр орчмын өнгө үзэмж сайжирч цаашлаад эдийн засагт ч эерэг үр нөлөөтэй. Бид шинээр барихаар төлөвлөж байгаа барилга байгууламжийн загвар зураг төслийг иргэддээ чиглэсэн тав тухтай орчныг бий болгохын төлөө онцгой анхаарч ажиллаж байгаа. 

Жилд дунджаар 300 гаруй загвар зураг батлагддаг бөгөөд өнгөрсөн жилийн байдлаар нийт 372 загвар зураг батлуулах хүсэлт ирүүлснээс 90-ийг нь үндсэн шаардлагуудыг хангуулахаар буцаасан. Нийт 272 байршилд шинээр загвар зураг батлагдсан. 

Батлагдсан загвар зургуудын нийт эдэлбэр газар нь 4795611.3 кв.м-аас нийт барилгажих талбайн 519880 кв.м, ногоон байгууламж, авто зогсоолын талбай 233151 кв.м байгаа бөгөөд нийт газрын 89.8 хувийг ногоон байгууламж авто зогсоол, тохижилттой байх дүн мэдээтэй байна. 

Үүн дээр нэг зүйлийг тодруулж хэлэхэд Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүрэгт 6258 олон нийтийн барилга байгаа эдгээрийн 21.6% нь 1940-1970 онд баригдсан, 78.3% нь 1970 оноос хойш баригдсан барилгууд. 

Энэ нь төвлөрсөн төлөвлөгөөт системтэй байх үеийн буюу 30 аас дээш насжилттай олон нийтийн барилгуудын 50% нь налуу зам буюу рампгүй байгаа нь бага насны хүүхэд болон өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд үйлчилгээ авахад хүндрэлтэй буюу зарим нөхцөлд үйлчилгээ авах ч боломжгүй байдаг. Бид энэ тал дээр анхаарч уриалга гарган хуучны барилга байгууламжийн хүртээмжийн чанарыг сайжруулах асуудлыг хөндөж манлайлан гарган ажиллаж үр дүнд хүрч эхлээд байна. 

Энэ талаар манай байгууллагын мэдээллийн цахим хуудас www.uda.ub.gov.mn ын мэдээллийн i-UP цонхоор зочлон үзээрэй. Бид i-UP мэдээллийн цонхоороо иргэддээ хот төлөвлөлтийн чиглэлээр мэргэжлийн байгууллага, баг хамт олны судалж боловсруулсан судалгаа, төслийг ойлгомжтой байдлаар тайлбарлан мэдээлж эхлээд байна. 

Хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг зөвхөн мэргэжлийнхэн ч бус иргэд ч нээлттэйгээр мэддэг байвал зүгээр. Учир нь гэнэтхэн нэг өглөө сэрэхэд л байрных нь гадаа хашаа татчихаад барилга барих тухай асуудал дэгддэг шүү дээ. Үүнээс сэргийлэх ямар арга хэмжээ авч байгаа вэ?

Тийм ээ, энэ бол маш чухал зүйл, одоогийн байдлаар хот төлөвлөлт, хот байгуулалтын мэдээ мэдээллийг мэргэжлийн хүмүүс л үзэж ойлгож байгаа. Энгийн иргэд буруу, дутуу мэдээллээр өнгөц харж дүгнэлт хийж байгаа нь бүтээн байгуулалтад ямар нэг хэмжээгээр нөлөөлдөг. 

Энэ асуудлыг орчин үеийн программ хангамж ашиглан маш ойлгомжтой нээлттэй болгон ухаалаг хот байгуулалтын системийг бий болгохоор ажиллаж байна. Үүнийг хийж чадсанаар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө хэдэн хувьтай хэрэгжиж байгаа, ямар ажлууд хийгдэхээр хүлээгдэж байна, тухайн ажлууд юунаас болж удааширч байгаа, барилгын зөвшөөрөл хаана шинээр гарч байгаа, ямар төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжих талаар иргэд нэг цонхны үйлчилгээгээр авах бүрэн боломжтой болох юм. 

Тэгвэл, жишээлбэл иргэд шинэ орон сууц авахдаа тухайн мэдээллийн санд хандаад ойр, орчинд нь өөр барилга баригдах эсэхийг нягтлаад харчхаж болох юм байна гэж ойлгож болох уу?

Тийм ээ, хамгийн гол нь батлагдсан хот төлөвлөлтийн дагуу хийгдэж байгаа ажлуудын явцуудыг санд багтааж байгаа учраас дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах бүрэн боломж нээгдэнэ. 

Энэ хот байгуулалтын ухаалаг системтэй болох ажлын явц хэр байгаа вэ?

Тус газарт Нийслэлийн байр зүйн зургийн мэдээллийн сан, Хот байгуулалтын мэдээллийн менежментийн системийн нийт 9 бүлэг, 338 төрлийн зургийн 512666 объектын мэдээлэл байгаа нь Улаанбаатар хотын хамгийн том үндсэн мэдээллийн сан гэж ойлгож болно. 

УХААЛАГ СИСТЕМ

Бид иргэдэд 22 төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг бөгөөд өнөөдрийн байдлаар барилгын архитектур төлөвлөлтийн даалгавар авах, загвар зураг батлах, хаяг дугаар олгох, барилгын ажил эхлүүлэх үргэлжлүүлэх зөвшөөрөл олгох зэрэг хамгийн их хүсэлт ирдэг 10 гаруй төрлийн үйлчилгээг цахимжуулж иргэдэд ойртуулаад байна. Цаашдаа Улсын Хот байгуулалт кадастрын мэдээллийн сантай холбогдож “ДАН” системээр бүхий л үйлчилгээг авах буюу дээр хэлсэнчлэн хотынхоо хаана ямар бүтээн байгуулалт хийгдэх талаар мэдээллийг бүрэн авдаг болгохоор үе шаттай ажлуудыг хийж байна.  

Улаанбаатар хотын ирээдүйг тодорхойлох ерөнхий төлөвлөгөөг ухаалаг, хүртээмжтэй болгох ажилд тань амжилт хүсье.